Vera - 01.10.1997, Blaðsíða 46

Þórný Hlynsdóttir,
bókmenntafrœðingur
Um hina syndugu
Magdalenu
'l.iki' ihc hcsl lalc-ípinncr, Ma^lalcna
nijkcs us lauj;h, crin^c and cxull...a hcroinc
Lilcrary Rcvicw
‘A ilcliglilíiiliy Jislurbinj’ novcl wluise
murJcrous hcroine puis Fay Wdihm'* baJ,
vcngdul womcn in thc shadc'
‘Ljlian Fasdiin"cr's bi'nuilini;
‘Sd tp follow ihc phcnomcnal
siicccss of lnHiks sucli as Umbcrto Eco's
Tlic Numc nf ihc Rosc, Patrick Siisk^íJ’s
Perfmne anJ Jostcin OaarJcr's
Sojihíc’j WorlJ'
Daily Tclcgraph
Macdalena
THE SlNNEK
LlUAN
FAsaiiNQa
Magdalena the sinner
LILIAN FASCHINGER,
Verlag Kiepenheuer & Witsch,
Köln, 1995.
Ensk útgáfa:
Headline Book Publishing, 1997.
Magdalena the sinner
eftir Lilian Faschinger
held ég að óhætt sé að
segja að sé hvalreki á
fjörur bókmenntaunn-
enda. Höfundurinn, Lilian Faschinger,
er Austurríkismaður og doktor í enskum
bókmenntum við háskólann í Graz.
Hún hefur unnið til bókmenntaverð-
launa bæði fyrir eigin skáldverk og
þýðingar sínar á höfundum eins og Ger-
trude Stein og Paul Bowles. Þessi bók
hefur fengið firna góðar viðtökur og
m.a. verið líkt við Ilminn og Veröld Soff-
íu. Aðalpersónan, Magdalena hin synd-
uga, þeysir um Evrópu á gömlu Puch
mótorhjóli með hliðarvagni og kynnist á
ferðum sínum ólíkum mönnum af ólík-
um uppruna sem verða elskhugar henn-
ar til skemmri tíma. Eins og bænabeið-
an sem Magdalena fangar og geymir í
glerkrukku, tegund sem étur maka sinn
að pörun lokinni, drepur Magdalena elsk-
huga sína. Eftir að hafa myrt sjö menn
ákveður hún að ræna kaþólskum presti til
að hlýða á játningar sínar. Þetta er neyðar-
úrræði, því hún hafði áður reynt að skrifta
á hefðbundinn hátt en presturinn sofnaði!
Hún hefur fengið nóg af fólki sem ekki
hlustar, þykist hlusta en sofnar í miðri frá-
sögn. Hún er reið og ákveðin og staðráðin
í að hætta ekki fyrr en þú og presturinn
hafið heyrt allt sem hún hefur að segja. Frá-
sögnin er afar kaldhæðin á köflum og
húmorinn oft bleksvartur en um leið er allt
hugsanaferli Magdalenu afar heimspeki-
legt. Hún spyr t.a.m. prestinn hvort hann
hafi velt því fyrir sér hvað tengi hann við ís-
lenska sjómanninn sem situr hrakinn og
kaldur í kofaskrifli eftir síðasta Heklugos?
Jú, flíkin sem hann hafði gefið til bág-
staddra í heiminum. Seinna, heldur hún svo
áfram, er dóttur hans, sem fer á puttanum
milli Borgarness og Stykkishólms í nýjum
kjól saumuðum upp úr þeirri flík, nauðgað.
Hvert er þá góðverkið? (bls. 37-38) Það er
upplyfting í skammdeginu að lesa svona
skemmtilega bók, og ekki spillir þegar höf-
undurinn veit af íslandi á kortinu.
Hugfanginn prestur
Uppbyggingin er um margt sérkennileg. Til
dæmis eru engin kaflaskipti, heldur er frá-
sögn Magdalenu einungis rofin af hugsun-
um prestsins sem situr keflaður og bundinn
við tré. Þannig að hún minnir meira á smá-
sögu en skáldsögu hvað það varðar. Öll frá-
sögnin er í fyrstu persónu, Magdalena seg-
ir prestinum frá en eyru hans verða augu
lesandans ef svo má segja. Hann opnar
aldrei munninn, enda keflaður, en við fáum
að fylgjast með því sem hann hugsar, sér-
staklega þegar eitthvað hefur náð að
hneyksla hann, og það er oft. Þetta skapar
ákveðna togstreitu eða spennu í textanum,
sem er oft bráðfyndinn enda húmorinn
áberandi góður. Höfundinum tekst alltaf
að koma því þannig fyrir að samúð lesand-
ans og prestsins er hjá Magdalenu. Prestur-
inn er skiljanlega tregur í fyrstu en smám
saman verður hann hugfanginn, ekki síður
af persónunni en frásögninni. Magdalena
hengir einu sinni kirsuber á eyrun á honum
og nartar svo í þau (berin), en við þetta
vakna með skírlífsmanninum kenndir sem
eru í senn unaðslegar og verulega óþægileg-
ar og truflandi. Hið sama má segja um upp-
lifun þess að lesa þessa bók, hún er óþægi-
leg og truflandi en líka hrein unun. Lesand-
inn, eins og presturinn, dettur sífellt lengra
og lengra ofan í frásögnina og að lokum vill
hvorki hann né þú að hún taki enda. Það er
þessi áhrifamáttur frásagnarinnar sem
heillaði mig. Það er svo langt síðan maður
hefur rekist á bók sem er jafn yfirlætislaus
en fangar mann svona gjörsamlega. Frá-
sögnin er eins og fínlega ofinn köngulóar-
vefur. Þú ferð hring eftir hring nær miðj-
unni og þegar þangað er komið... viltu ekki
sleppa. Magdalena er svo mögnuð persóna,
hún ætti að vera stórhættuleg, sjöfaldur
morðingi, en hún er það ekki. Hún er
ósköp venjuleg manneskja, hvað sem það
nú annars þýðir. Jafn flókin, dul, margræð
og óútreiknanleg en þó svo saklaus og ein-
föld, rétt eins og við hin(ar). Hún verður
morðingi frekar af tilviljun en ásetningi.
Það eru aðstæðurnar sem hún lendir í sem
leiða hana á ystu brún mannlegrar örvænt-
ingar og sum morðin eru hrein og klár
sjálfsvörn. Magdalena er allt í senn, morð-
ingi, fórnarlamb og dýr, en umfram allt
manneskja.
Ótrúlegir elskhugar
Aðstæður Magdalenu ákvarðast að mestu
af því fólki sem hún kynnist og umgengst.
Að því leyti er hún eins og kettlingur, þiggj-
andi fremur en gerandi. Hún er hin undir-
gefna kona, fram í rauðan dauðann. Elsk-
hugar hennar eru kapítuli út af fyrir sig,
þeir koma hver úr sinni áttinni, eins og
áður sagði, frá öllum mögulegum þjóðar-
brotum og þjóðfélagsstigum. Einn hefur þá
ástríðu að ganga sífellt lengra í leit sinni að
fullkominni skynjun og lokapunkturinn er
að hans mati dauðinn. Annar reynist vera
vampíra og er nærri búinn að draga sögu-
hetjuna okkar til dauða þegar henni verður
Ijóst í hverju hún er lent. Magdalena tekur
aldrei af skarið fyrr en í óefni er komið,
fram að því lætur hún allt yfir sig ganga og
maður er farinn að hugsa „þennan verður
þú að drepa,“ áður en maður veit af.. .uss,
uss, ljótt er að heyra. En svona eru álög
skáldsögunnar. Lesandi góður, þetta er
bókin sem þú átt erfitt með að leggja frá
þér á kvöldin, þetta er bókin sem gengur
fram af þér, þetta er bókin sem þú mælir
með við vini og vandamenn og gefur í af-
mælisgjafir. Góða skemmtun!
46 via