Vera - 01.08.2000, Qupperneq 15

H V
R
b R T
T O N n u

V., I , Ð
TTT
H
TJ (T
Ingibjörg Snorradóttir
Barnabörn
rauðsokkunnar
og mjúka mannsins
Ræöa flutt á málþingi kvenfélaganna í ísafjarðarbæ 19. júní

*
óska ykkur til hamingju með daginn og þakka þann lieið-
l_V J ur að fá að vera með ykkur hér í dag. Ég mun fjalla lítillega
um stöðu kynjanna frá upphafi 20. aldarinnar til dagsins í dag frá
sjónarhóli leikmanns og mun sjálfsagt vaða úr einu í annað og
jafnvel endurtaka sumt sem fram hefur komið hér í dag. Ég vil
byrja á að vitna í orð Pietro nokkurs Aretino sem sagði: „Konur eru
stoð œskunnar, gleði unglinga og huggun ellinnar. “ Þetta er mikið rétt og
mun seint breytast.
Kvenréttindadagsins hefur verið minnst frá 19. júní 1915 en
helsta baráttumál kvenna til 1930 var að byggja Landspítala. Að
vísu eru spítalamálin eilíft þrætumál en lengi má gott bæta, enn
þann dag í dag. Jafnrétti er víðtækt hugtak og snýst að mestu leyti
um hugarfarsbreytingu, eins og fram hefur komið hér í dag.
Svo ég haldi áfram með baráttu kvenna þá var það uppúr 1970
að rauðsokkur fóru af stað og kröfðust jafnréttis og jafnstöðu
kynjanna og þá var minna talað um sérstök kvennaréttindi. I dag
er það svo að karlar eru farnir að sækja sinn rétt til jafns við kon-
ur og er það þá helst varðandi rétt þeirra til að umgangast börn
sín, fá feðraorlof við fæðingu barns og forræði barna við skilnað.
Ég man vel eftir rauðsokkunum en ég skildi ekki baráttu þeirra
og þær áttu sko ekki mína samúð,
enda aðeins 8 ára gömul þá. Það
var ekki fyrr en 1 2 árum sein-
na, þegar ég flyt að heiman að
ég skildi um hvað þetta
snérist. Ég á nefnilega fram-
sýna foreldra og var alin upp
við jafnrétti á heimilinu og
gengu faðir minn og fjórir
bræður jafnt í öll störf og við
móðir mín. Ég var vön því
að karlmenn sæju um
eldamennsku, barna-
gæslu og þrif og fannst
þessar kerlingar í sjón-
varpinu ægilegar
frekjur að ætla að
heimta að karlmenn
gerðu meira.
Staða kynjanna í gegnum tíðina hefur verið rnjög ólík. Konur
eru þó að mínu mati alltaf að styrkjast og farnar að starfa á flest-
urn þeim sviðum sem áður hefðu þótt óhugsandi fyrir það eitt að
þær voru konur. Mikið hefur verið rætt um jafnréttisbaráttuna en
rninna um hvort þessi barátta kvenna hefur eitthvað breytt stöðu
karla í þjóðfélaginu. Eg vil meina að svo sé og það á jákvæðan hátt
og að sjálfsögðu er það konum að þakka að karlarnir tóku við sér.
Barátta þeirra fyrir bættri umgengni þeirra við börn sín er fyrst og
fremst börnum okkar í hag en ekki síður okkur konum.
Skoðum að gamni stöðu karla í byrjun 20. aldar. Hún var ein-
föld, þeir réðu hreinlega öllu, þeir skipuðu valdastöður, voru fyr-
irvinnur heimilanna, sátu þing, voru í bæjarstjórnum, prestsemb-
ættum og svo mætti lengi telja. Eini staðurinn þar sem þeir voru
ekki allsráðandi var á heimilinu. Þar hafði konan það vald að
ákveða hvort hún skúraði fyrst gólfið eða þvoði þvottinn. í þá daga
var konan háð manni sínum fjárhagslega og þurfti oft að láta ým-
islegt yfir sig ganga sem myndi ekki hvarfla að okkur konum í dag,
sem betur fer. Nú horfir þetta öðruvísi við, konur hafa meira sjálf-
stæði, betri afkomumöguleika og eru fjárhagslega sjálfstæðari.
Meiri aðstoð er í boði og konum er kennt að segja nei og meina
nei og körlum kennt að nei þýði nei. Hver
skyldi annars hafa raðað saman orðun-
urn nei er meyjar já?
Staða karla í byrjun 20 ald-
ar var sterk, þeir vissu
hvert þeirra hlutverk var, þeir
voru fyrirvinnur og stjórn-
uðu þjóðfélaginu. Þrif, elda-
mennska og önnur heimilis-
verk voru kvennastörf. Enginn
ruglingur, engin barátta. Hlut-
irnir voru einfaldir, konur
hér, karlar þar. Flestir
höfðu sömu viðhorf til
kynjanna og skiptingu
starfa. Þetta var ekkert
flókið.
I dag eru skilnað-