Vera - 01.08.2000, Qupperneq 22

i i a m 1 i ð a c A U Ð U&
Sigríður Soffía Níelsdóttir:
Stjörnuathugunarstöó
Langar að læra stjarneðlisfræði
Sigríður Soffía Níelsdóttir er 15 ára nem-
andi í 10. bekk Háteigsskóla í Reykjavík.
Henni fannst mjög gaman í leiðtogabúð-
unum að Skógum og fróðlegt að fá inn-
sýn í rekstur fyrirtækja. Hún íhugaði
jafnvel að fara í Verslunarskólann en
setur nú stefnuna á Menntaskólann í
Reykjavík þar sem er góð kennsla í raun-
greinum.
„Ég ætla að einbeita mér að náminu í
vetur til að ná samræmdu prófunum. Ég
ætla ekki að gefa kost á mér í nemenda-
ráð, þar sem ég hef setið sl. tvö ár, en ég
ætla að halda áfram að læra bæði jass-
ballett og klassískan ballett. ÞaT fyrir
utan er ég í einkatímum í söng svo ég
hef nóg fyrir stafni."
í sumar var Sigríður Soffía mest í út-
löndum. Hún dvaldi hjá ættingjum í
Danmörku í einn og hálfan mánuð til að
ná betri tökum á dönsku fyrir sam-
ræmdu prófin og í ágúst fór hún með
fjölskyldunni í vikuferð til Parísar.
„Ég fékk stjörnukíki í afmælisgjöf og
bíð nú eftir að geta farið út fyrir bæinn
til að skoða himininn. Stjörnufræði er
mitt helsta áhugamál og ég stefni að því
að læra stjarneðlisfræði. Ætli ég þurfi
ekki að fara til Bandaríkjanna til þess og
ég veit ekki hvort ég get fengið vinnu
hér á landi með þá menntun," sagði
Sigríður Soffía.
Mitt framlag í þessa ritgerðasamkeppni er
ritgerð um stjörnuathugunarstöð á íslandi.
A Islandi er ekkert gert fyrir fólk sem vill
læra stjörnufræði eða stjarneðlisfræði, það
er að segja ekki fyrr en það er komið í há-
skóla. Mín hugmynd er sú að það yrði
byggð stjörnuathugunarstöð hér á landi. I
þessari stöð yrði „online“ tenging við
NASA allan sólarhringinn og aðgangur að
upplýsingum frá öðrum stjörnurannsókna-
stöðvum, stjörnuathugunarstöðvum og
stjörnukíkjum á borð við hubble-sjónauk-
ann.
Aðal markhópurinn yrði fólk í skólum.
Krakkar á grunnskólaldri hafa flestir ein-
hvern áhuga á næturhimninum og á Is-
landi er meðal annars góð aðstaða til ýmis
konar athugana á honum. Vegna þess hve
norðarlega við erum staðsett á hnettinum
eru norðurljósin (aurora borealis) mjög al-
geng og mikil upplifun er fyrir krakka að
sjá norðurljósin. Hægt væri að setja af stað
skoðunarferðir út í sveit sem skólarnir
sjálfir geta ekki séð um. Margir krakkar
hafa einungis séð norðurljósin og stjörn-
urnar innan borgarmarkanna en það er
tvennt ólíkt að sjá stjörnur í upplýstri borg
eða í algjöru myrkri. Þar sem engin ljós eru
sjást hundruð eða þúsundir stjarna á himn-
inum. Þetta er eitthvað sem allir ættu að
upplifa, jafnt börn sem fullorðnir. Einnig
væri hægt að skipuleggja ferðir fyrir er-
lenda ferðamenn þar sem gestum landsins
yrði gert kleift að sjá þessi stórfenglegu
norðurljós sem við erum svo stolt af.
I þessari stöð yrði stór stjörnukíkir og
nokkrir aðrir minni þannig að krakkar á
grunn- og framhaldsskólaaldri geta notið
góðs af. Hægt yrði að koma með bekkina í
rútum á skólatíma hálfan eða heilan dag í
einu, það yrði skemmtileg tilbreyting frá
einhæfum kennslustofum. A kvöldin yrðu
síðan stjörnukíkjarnir opnir fyrir almenn-
ing og þá væri seldur aðgangur að herleg-
heitunum.
Tveir stjörnufræðingar yrðu ráðnir í
vinnu og gætu þeir leiðbeint og kennt
krökkunum um stjörnurnar og himin-
geiminn. Sem áður sagði er ekkert aðgengi
á nánast öllu Islandi að stjörnukíkjum eða
öðru sem tengist þessu fagi. Því ætti ekki
að verða nein samkeppni. Hægt væri að
stofna þetta í samvinnu við eitthvert stór-
fyrirtæki hér á landi sem vill setja nafn sitt
og samvinnu við stofnun stjörnuathugun-
arstöðvar. Reynt yrði að sækja um styrki og
lán. Þegar búið væri að koma þessu á fót
væri hægt að selja almenningi aðgang á
helgum og koma upp námskeiðum fyrir
fólk á öllum aldri til að hala inn auka pen-
ing.
Það sem þetta fyrirtæki myndi gera bet-
ur en önnur er að þar yrði fyrst og fremst
hugsað um fólk á skólaaldri og allir munu
koma upplýstari og meðvitaðri um al-
heiminn eftir heimsókn í þetta fyrirtæki. Af
hverju ekki að nýta allar auðlindir Islands?
Með þátttöku skólanna myndi þetta ganga
vel, alltaf munu verða nemendur í skólum
og þeir eru viðskiptavinir sem aldrei
hverfa.
Hvað er stjörnuhrap?
Persónuleg reynsla mín er fjölbreytt. Það
sem ég man samt best eftir gerðist síðast-
liðið sumar. I ágúst 1999 gerðist sá atburð-
ur sem örugglega enginn fór á mis við, þ.e.
þegar sólmyrkvinn eða deildarmyrkvinn
átti sér stað. Ég var þá í sumarbústað í
Skorradal með fjölskyldu minni. Það var
ógleymanlegt þegar ég horfði á tunglið
leggjast hægt en örugglega yfir sólina. Við
stóðum öll úti á sólpallinum og störðum á
sólina í gegnum fimm bláa glerdiska. Þetta
hafði mikil áhrif á mig.
Ég hef oft legið úti í sveit í niðamyrkri
og horft á stjörnuhrap. Alla mína ævi hef ég
haldið að stjörnuhrap væri allt annað en
það er. Ég hef alltaf haldið að stjörnuhrap
væri þegar stjarna þokast hægt yfir nætur-
himininn og þetta fyrirbrigði hef ég oft
séð. Það var ekki fyrr en núna um daginn
að ég fór að tala um þetta við eðlisfræði-
kennarann minn og ég komst að því að
þetta sem ég hélt að væri stjörnuhrap var
það alls ekki. Það sem ég horfði á var ann-
aðhvort veðurathugunargervitungl eða
rússneskur njósnagervihnöttur.
Ég hef mikinn áhuga á stjörnufræði og
tel mig hafa nokkra þekkingu á þessum
málum en mér finnst það hræðilegt að í 14
ár hef ég ekki vitað hvað stjörnuhrap er.
Með þessum orðum vil ég enda þessa
ritgerð: Ekki láta fleiri kynslóðir alast upp á
þessari jörð án þess að vita hvað stjörnu-
hrap raunverulega er.
22
VER A