Vera - 01.08.2000, Síða 43

£E M Í N I S I 1 E E B Á B i Q
Anna Ólafsdóttir Björnsson
\/prr}<;kiílriiir\ vprr^l^un
í heimi kvikmyndaframleióslu og sköpunar eru mýmörg og mismunandi virt verðlaun veitt. Kvikmynda-
hátíðin í Cannes hefur náð að halda stöðu sinni sem ein af hinum virtustu. Hún er tvimælalaust
frægasta hátiðin sem veitir svokölluðum „listrænum"
kvikmyndum verðlaun og þeirra eftirsóttust er Gullpálm-
inn. i ár var þessi hátíð sigurhátið Bjarkar Guðmunds-
dóttur öðrum fremur pvi ef marka má fréttir af hátíðinm
er það hún sem ber uppi Dancer in the Dark, kvikmynd
Lars von Trier, sem fékk Gullpálmann í ár. Hún fékk
einmg leikkonuverðlaun hátiðarinnar við mikinn fögnuð
viðstaddra. Þessir sigrar eru ærin ástæða til að sam-
fagna Björku. Til hamingju, Björk!
Það er verulegt tilhlökkunarefni að eiga von á því að sjá afrakstur-
inn með eigin augum bráðlega. Eg bendi á vefslóð myndarinnar
sem er alveg ágæt: http://www.dancerinthedark.com
Lars von Trier er skrýtinn snillingur sem fram til þessa hefur ris-
ið hæst með verki sínu Brimbroti (Breaking the Waves) sem einnig
átti mikið undir góðum leik aðalleikkonunnar, Emily Watson. Björk
hefur greinilega gert heiminum greiða með því að gera hlé á tón-
listarferli sínum á meðan hún lék í kvikmynd hans en hlutverkið
var skilyrði þess að hún semdi tónlistina við myndina.
Óskir um Óskar
Eins og við var að búast var Björk varla fyrr búin að taka á móti
verðlaununum í Cannes en Islendingar fóru að spá og spekúlera
hvort hún fengi ekki Óskarinn líka. Fram til þessa hefur verka-
skiptingin milli Cannes- og Óskarsverðlaunanna verið einföld,
Cannes sinnir listaverkum sem oft ná þó lýðhylli en Óskarinn mið-
ast meira við að verðlauna vel gerðar kvikmyndir í takt við amer-
ísku draumaverksmiðjuna. Hins vegar brá svo við í ár (og ekki eina
dæmið) að sú kvikmynd sem bar höfuð og herðar yfir aðrar
myndir á Óskarsverðlaunahátíðinni var bæði betri og dirfskufyllri
en venja er til. Ýmsar mjög álitilegar kvikmyndir voru í boði en
ameríska fegurðin í American Beauty varð hlutskörpust í flestum
veigamestu flokkunum, besta myndin, besti leikstjórinn og besti
karlleikarinn, auk annarra smærri Óskara. Alls hreppti hún átta
Óskarsverðlaun. Að ósekju hefði mátt verðlauna Annettu Bening
fyrir besta kvenhlutverkið líka, hún gerði mjög tættri og togaðri
persónu afskaplega góð skil. Það er full ástæða til að hvetja þá sem
enn hafa ekki séð þessa ágætu mynd til að sjá hana, en hún er ný-
komin á myndband.
AAyndmál sem skilar sér vel
Hvað er þá svona voðalega gott við þessa mynd? Eg hef spurt ýmsa
að því og fengið vægast sagt misvísandi svör. Það er í sjálfu sér
ákveðið gæðamerki sem ég sætti mig vel við. Það sem greip at-
hygli mína var sviðsetningin sem magnar upp áhrif myndarinnar.
Næstum hver einasti rammi myndarinnar var eins og úthugsað
myndverk, unnið út frá miðju, sem enn þykir æði djörf mynd-
bygging. Litanotkun er líka með því betra sem ég hef séð. Þessi
hjálpartæki hefðu auðvitað lítið gagnast með ómerkilegum efni-
við og lélegum leikurum. Efni myndarinnar er allrar athygli vert
og aftur er það merkilegt hve mismunandi upplifun fólks er á því.
Því fer fjarri að allir segi sömu sögu um hvað myndin fjallar, ef frá
er talið einföldustu klisjur um afhjúpun. Tekist er á við ýmis tabú,
oftast er það vel heppnað, þó er ég ekki alveg sátt við alla þróun
mála í myndinni. Kostirnir eru þó margfalt fleiri en gallarnir. Það
heppnast mjög vel að sýna ójafnvægið undir sléttu og felldu yfir-
borði úthverfalífsins sem virðist megintilgangur myndarinnar. Það
eru ekki margir einstaklingar í myndinni sem una glaðir við sitt en
þeir eru þarna innan um og í því felast önnur skilaboð myndar-
innar.
Skemmileg meðhöndlun á óvissu
Kevin Spacey hefur hlotið einróma lof fyrir hlutverk heimilisföður-
ins í myndinni. Hann er fantagóður leikari og skemmtilega jafn-
góður í gerólíkum hlutverkum sem hann hefur tekist á við undan-
farin ár. Mér finnst Annette Bening skila sínu hlutverki síst lakar en
það hlutverk er mun vanþakklátara og ef til vill galt hún þess. Unga
fólkið í myndinni, Wes Bentley í hlutverki hins undarlega Ricky
Fitts og Thora Birch í hlutverki óánægðu dótturinnar Jane, eru þeir
leikarar sem ég hreifst mest af. Þeim tekst að skila galdri þess að
halda okkur, veslings áhorfendum, í óvissu nánast allan tímann. Eg
ætla ekki að segja hvers konar óvissu til að eyðileggja ekki plott
myndarinnar.Vel á minnst, óvissan leikur lykilhlutverk í myndinni,
þrátt fyrir að söguþráðurinn sé á vissan hátt sagður í upphafsatriði
myndarinnar. Ekki orð um það meir.
Og aftur að verðlaunum
Vera má að það boði nýja tíma að veita kvikmynd á borð við
American Beauty eftirsóttustu Óskarsverðlaunin. Vera má að innan
fárra ára muni myndirnar í Cannes verða ofarlega á lista yflr verð-
launahafana hjá Óskari frænda. Þess ber þó að geta að American
Beauty er engin umbylting frá formúlunni í Hollywood, heldur
hressilegt frávik. Því tel ég líklegra að Cannes-myndirnar haldi
áfrarn að vera sýnilegar og jafnvel sigursælar í sérmerktum flokki
sem kallaður er: Flokkur kvikmynda leikinna á erlendri tungu, því
eins og við viturn þá eru allar tungur erlendar nema enskan í hinni
spönsku- og kínverskumælandi Los Angeles.
VERA • 43