Vera - 01.08.2000, Page 46

Athöfnin hófst í Þingvallakirkju
þar sem Inga Huld sagði frá
sögulegum staðreyndum.
!
af einstæðum mæðrum. Þetta var oft á tíð-
um skelfilegt, bæði fyrir börnin og mæð-
urnar. Börnin dóu gjarnan á þessum ver-
gangi, ýmist úr sulti eða barsmíðum.
„Það er ekki fyrr en upp úr 1920 að
konur í Kvenréttindafélaginu taka sig sam-
an hvar sem þær stóðu í pólitískum flokki
og berjast fyrir því að bannað verði að rífa
börn af ógiftum mæðrum og ekkjum og
setja þau á sveitina. Ingibjörg H. Bjarnason
flutti frumvarp um þetta á Alþingi og tókst
að fá það samþykkt."
Árið 1992 kom út bók Ingu Huldar
Hákonardóttur Fjarri hlýju hjóna-
sœngur. Bókin ber undirtitilinn
Ödruvísi Islandssaga en í henni segir
frá samskiptum kynjanna á Islandi
um aldir, í samfélagi þar sem kirkja
og veraldlegt vald töldu sér ekkert
mannlegt óvidkomandi. í bókinni
eru átakanlegar sögur af þeim
konum — og körlum — sem leyfðu
sér að fara út fyrir viðurkennd mörk
ástai og hjónabands og vísað til
mjög margra frumheimilda og
rannsókna en Inga Huld dregur
efnið saman í eina lifandi heild.
■r i y
■" :'tl
A leiðinni að Drekkingarhyl voru lesin ljóð en við hylinn
fór séra Arnfríður með bæn og blessun.
i
Sögnr aí tveimrir Gnðniririm
sem enduðu líí sitt f poka ofan í vatni
Úr bókinni Fjarri hlýju hjónasængur eftir Ingu Huld Hákonardóttur
Fyrsta konan sem gisti Drekkingarhyl
fyrir dulsmál (að bera út barn) hét
Guðrún Jónsdóttir, vinnukona frá
Bessastöðum.Vorið 1684, laugardaginn
fyrir páska, hafði hún alið barn úti á
túninu sunnan við kirkju, eflaust í
hvarfi við hinn háa embættisbústað.
„Svitnandi af kvölum ... við nöturlega
líðan hún naflastrenginn sleit, “ segir í
kvæði Brechts um barnsmorðingjann
Maríu Farrar, og líkt hefur verið ástatt
um Guðrúnu og hennar mörgu þján-
ingarsystur fyrr og síðar. Hún hafði
engum trúað fyrir því að hún væri um
það bil að fæða nýtt líf í heiminn.
Hún var þó ekki alein. Þar sem hún lá
milli þúfna og engdist sundur og sam-
an af hríðum sá hún upp í himininn.
Þaðan var fylgst með henni, en það
var ekki Guð, því hann hafði einhverj-
um öðrum hnöppum að hneppa þann
daginn, nei ekki Guð, heldur feikna-
mikill örn sem breiddi úr vængjun-
um. Eftir fæðinguna féll hún í öngvit
og þegar hún rankaði við sér sá hún
að örninn var kominn með barnið í
klærnar og hringsólaði með það yfir
túninu, uns hann flögraði burt með
það, hún vissi ekki hvert. En barnið
var þá þegar dáið, það hafði fæðst
andvana, sagði hún. Hin ógæfusama
kona var flutt á Alþingi um sumarið.
Sögu hennar um örninn fengust dóm-
endur ekki til að trúa. Þeir dæmdu
þessa „vesölu konuskepnu" til drekk-
ingar og fór aftakan fram tafarlaust.
Barnsfaðirinn virðist hvergi koma við
sögu. Að sögn Guðrúnar var hann und-
irkaupmaður í Hafnarflrði og hét
Knútur Pétursson. Hann var þó ekki
ósnortinn af örlögum hennar, lét gera
kaleik úr silfri og færði Saurbæjarkirkju
á Kjalarnesi að gjöf. (bls 179—180)
Eftirfarandi saga hefur yflr sér helgiblæ og
er lituð hugmyndinni um hetjudáð á
dauðastund og ómældu æðruleysi. Hún
segir frá drekkingu GuðrúnarValdadóttur á
Barðaströnd árið 1754 og er ægifögur, eins
og af heilagri meyju í höndum illmenna.
Sök Guðrúnar var sú að hafa fallið með
feðgum. Hún var ráðskona hjá öldruðum
manni sem Sigurður hét, kallaður elli, og
ól honum barn, en hafði fyrr á árum eign-
ast barn með syni hans. Kvöldið áður en
líflát hennar skyldi fram fara saumaði hún
sjálf poka þann eða sekk, er henni skyldi
drekkt í að morgni - og vissi sjálf til livers
hann var ætlaður. Var hún hin rólegasta og
sagði við sóknarprest sinn, séra Björn Hall-
dórsson í Sauðlauksdal, að ekki þyrfti hún
huggunarorð mannanna, því að hún væri
viss um sáluhjálp sína. Morguninn eftir
reið flokkur manna með Guðrúnu inn
Mikladal, og skyldi henni drekkt í hyl ein-
um þar í ánni. Guðrún hafði söngrödd
fagra. A leið til aftökustaðarins söng Guð-
rún sálm. Var það 27. sálmurinn í Passíu-
sálmunum. Hún byrjaði á versinu: „Ó, vei
þeim, sem að órétt lög...“ og söng svo
sálminn á enda. Fannst öllum viðstöddum
mjög til um söng Guðrúnar, og þótti þeim
hún aldrei jafnfagurt sungið hafa. Þegar á
aftökustaðinn kom var Guðrúnu drekkt, og
er mælt að Bjarni böðull yrði tvisvar að
bæta grjóti í pokann, svo að hún gæti
sokkið, og að lokum hélt hann henni niðri
með broddstaf sínum, uns hún drukknaði.
Var hún síðan dysjuð á holti einu þar við
veginn. (bls 214)

46 • VERA