Vera - 01.06.2002, Síða 39

„Arnfríður er hress og á
fótura en hún er alltaf á
slopp, það er hennar
stíll," segir hjúkrunarkonan á
Kumbaravogi þegar ég spyr um
líðan skáldsins. A fyrstu mínút-
unum sem ég tala við Arnfríði
kemst ég að ýmsu sem hægt væri
að bæta í heildarmyndina af
„hennar stíl“. A herbergi hennar
er sparneytinn stíll, ákaflega lítið
um styttur og annað skraut sem
oft fyllir híbýli gamals fólks.
Bækur eru þar örfáar og aðeins
eina mynd hefur Arnfríður uppi
við. Af sér og móður sinni.
Þegar við heyrum að það er
hringt inn í síðdegishressingu
segir hún mér að hún borði ekki
nema tilneydd. Það er sérkenni-
legur stíll. Kaffi er heldur ekki
drykkur sem hún er sérstaklega
háð og mér sýnist að hún föndri
lítið við aðrar nautnir. Síðar trúir
hún mér þó fyrir því að sér þyki
gaman að fá sér örlítið í staupinu.
En bara örlítið.
Hún situr ein í gömlum stól og
hlustar á Rás eitt. Og hún hefur
útsýni yfir hafið. Mér finnst stíll yfir
því.
Blóð hafði runnið
og gráthljóð heyrðist í dögun.
Eg var barn.
Svo rann dagur með sól.
Þá glitruðu stráin og tárin.
Og ferð mín hófst.
Arnfríður er fædd á Akureyri og
dvaldi þar nokkur fyrstu æviárin
en fluttist síðan með foreldrum
sínum til Reykjavíkur. Hún hafði
lítið af föður sínum að segja þar
sem hann sótti vinnu þangað sem
vinnu var að hafa, hefði sennilega
kallast farandverkamaður ef það
orð hefði verið til í málinu á þeim
nrum. En faðir hennar undi sér
ekki í borginni. Hann átti sér
draum um að vera sjálfs síns herra,
eignast lítið bú og lifa af því sem
landið gat gefið. Móðirin deildi
ekki þeim draumi.
„Mamma gerði það til að
stríða pabba að líkja væntanlegum
búskap hans við búskap Bjarts í
Sumarhúsum, þar sem henni
fannst þessi draumur hans um
sveitalífið svo- fjarlægur og
fáfengilegur. Honum fannst þetta
svívirðileg líking og þau skildu.
Mér þótti það ekkert skrýtið, þau
voru afskaplega ólíkar mann-
eskjur."
Faðir Arnfríðar flutti í sveit-
ina, stofnaði þar til hjúskapar og
eignaðist þrjú börn. Arnfríður og
móðir hennar stóðu hins vegar
einar uppi í Reykjavík, þar sem
lítið var um atvinnu og móðirin
heilsulaus. Arnfríður segir að
aldrei hafi komið til tals að fara í
nám. Til þess að geta það hefði
hún þurft að eiga gott og traust
heimili en það var ekki fyrir
hendi. „Mitt hlutskipti var að
gæta mömrnu minnar, hún var
veik og ég varð að vinna fyrir
okkur.“
Og þið bjugguð í Bragga-
hverfinu, eins og áður hefur
kornið fram?
„Ég var orðin fullorðin þegar
braggastandið kemur til sögunnar.
Braggahverfið var fátækrahverfi
en í raun var fátæktin miklu víðar
á þessum árum. Alþýða manna
var fátæk en fátæktin hafði rnikla
breidd. Fólk var allt frá því að
vera lengst niðri í svartamyrkri
skortsins og til þess að sjá til
lægstu byggða. Okkur mömmu
gekk svona upp og ofan. Eftir því
sem ég stækkaði meira og þrosk-
aðist þeim mun meira vann ég og
lífið skánaði. Ég held þó að það sé
ekkert í samfélagi manna sem er
eins órómantískt og þetta líf á
þessum árum. Braggalífið út af
fyrir sig þótti mér ekki það versta,
heldur það sem gerðist á undan.
Það var eins og högg, bragginn
sjálfur, hernámið. Þetta var ör-
lagastaður sem við vorum komin
á. Eitthvað stóð fast.“
Arnfríður segist hafa unnið
þau störf sem henni buðust nema
að fara í vist, sem hún segir að hafi
verið hámark eymdarinnar. „Það
var bara berstrípað þrælahald.
Kaupið var alveg niðri í drullunni
og illa komið fram við stúlkur í
þessari stöðu. Ég segi ekki að ég
hafi hlegið framan í þá sem buðu
mér slíka vinnu en mér datt aldrei
í hug að þiggja hana.“
Aðra verkamannavinnu vann
Arnfríður og hún nefnir fisk-
vinnslu og verksmiðjustörf. Henni
verður tíðrætt um hinn gríðarlega
launamun kynjanna sem við-
Þarna var saman kominn
nokkuð skemmtilegur stapi
af fólki, þó að enginn nyti
þess vegna þess að allir voru
svo hræddir við alla!
gekkst á þessum árum. Hún segir
að það hafi verið öllum ljóst að
konur voru ekki hálfdrættingar á
við karla í launum. Var hún ekki
reið yfir óréttlætinu þar sem hún
var fyrirvinna heimilisins?
„Jú, en það dugði skammt að
vera með kjaft,“ segir Arnfríður og
það dimrnir yfir svip hennar.
„Vinnuna þurfti maður að hafa.
Ég komst líka fljótt að því að það
bar lítinn árangur að rífast við
sjálfa sig og því var eins gott að
þegja."
Við ræðurn urn launajafnréttið
sem á að vera komið á en jafn-
framt launaleyndina innan marg-
ra fyrirtækja. Þá varðar það brott-
rekstri að tala um launin sín sem
vitaskuld tryggir það að launa-
munur kynjanna viðgengst.
„Ég er oft að hugsa urn það
hvernig á því stendur að þeir
kornast upp með þessa fram-
komu,“ segir Arnfríður. „Hvernig
konur láta sér þetta endalaust
lynda. Þrælsóttinn virðist vera
landlægur."
Ef maðkur fer yfir votan stíginn
þá hef ég leitað orða oft og lengi
gaumgæft hvert og eitt
eins og garðyrkjukona tíndi
þroskuð blóm...
Hvenær vaknaði áhugi þinn á
skáldskap?
„Það var mjög snemma. Ætli
ég hafi ekki verið ellefu, tólf ára
gömul. Við móðir mín lásum
mikið og heimili okkar var alltaf
fullt af bókum. Þó maður ætti þær
ekki þá var enginn vandi að verða
sér úti um þær. Við átturn rnikið
bókafólk að og við gátum alltaf
valið úr nýjustu bókunum.
Halldór Kiljan Laxness var iðinn
við að gefa út á þessurn árum og
við lásum bækurnar hans alveg
upp til agna.“
39