Vera


Vera - 01.06.2002, Qupperneq 41

Vera - 01.06.2002, Qupperneq 41
Ljóðskáldið Arnfríður Arnfríður Jónatansdóttir er fædd árið 1923 og gaf út ljóðabók sína Þröskuldur hússins er þjöl árið 1958, sama ár og Steinn Steinarr lést, en hafði byrjað að skrifa miklu fyrr. Hún var aðeins 22 ára þegar ljóð hennar Barn vildi byggja, birtist í tímaritinu Emblu árið 1945 og síðan birti Arnfríður nokkur ljóð í Ljóðum ungra skálda sem Magnús Ásgeirsson gaf út árið 1954. Eftir 1958 hefur Arnfríður lít- ið látið á sér kræla í ljóðheimum. Einungis eitt ljóð hefur birst eftir hana síðan, á sjöunda áratugnum, í tímariti Kvenréttindafélags fslands, 19. júní og smásaga birtist eft- ir hana í Pennaslóðum, riti kvenna, árið 1959. Silja Aðalsteinsdóttir segir í kafla um Ijóðagerð 20. ald- ar í óútkomnu fjórða bindi íslenskrar bókmenntasögu Máls og menningar, að þekktasta ljóð Arnfríðar, Barn vildi byggja, sé „frumlegt og sterkt og myndgeri á módernískan hátt heimsmynd ungrar konu“. Silja segir einnig að ljóð- heimur Arnfríðar sé yfirleitt lokaður. „Hún yrkir í mynd- hverfingum sem oft eru skýrar sem myndir en merking þeirra er iðulega falin markvisst. Þó að merking virðist oft vísvitandi bæld í ljóðunum er heimur þeirra þrunginn sorg, einsemd og eyðileik. Minni um aðskilnað, þann sem vill fara, þann sem fór og kom ekki aftur, þann sem fórst og gat ekki komið aftur, ganga í gegnum mörg ljóðin.“ „Sérkenni Arnfríðar er,“ segir Silja ennfremur, „að blanda saman skynsviðum í myndhverfingum á óvæntan hátt - eins og þegar hún fléttar liljudans úr blaðlausum sprotum (Þú vitjar mín, Þröskuldur hússins er þjöl, 12) eða biður blómhörpu að láta liti sína syngja, láta hljóma sína blossa, brenna! (Tilv.rit 18). Margar persónugerving- ar hennar eru einstaklega vel hugsaðar: „einstig þræðir skuggi míns ónumda ljóðs“ (tilv.rit 11). Þegar Þröskuldur hússins er þjöl kom út voru skrifað- ir um bókina nokkrir ritdómar og allir heldur jákvæðir. Atómskáldið Hannes Sigfússon skrifar t.a.m. dóm í Tíma- rit Máls og menningar þar sem hann talar m.a. um þjóð- kvæðastíl í bókinni og segir að Arnfríður sé laus við „þá væmnislegu tilgerð sem oft gætir hjá nútímaskáldum sem reyna að vekja upp anda þjóðkvæða". Hannes lýkur svo sínum ritdómi með því að segja: „Það mun síðar koma á daginn að hér hefur nýtt efnilegt ljóðskáld kveðið sér hljóðs". Magnús Ásgeirsson, sem var mesti bókmenntapáfi landsins um miðja síðustu öld og „ákvað“ hvað skyldu kallast góðar bókmenntir, tekur ljóð Arnfríðar inn í safnrit sitt Ljóð ungra skálda. Meiri upphefðar gat ungt skáld á þeim árum ekki óskað sér. Þögn bókmenntastofnunarinnar Soffía Auður Birgisdóttir er rneðal þeirra fræðimanna sem undrast þögnina sem hefur umlukið Arnfríði og ljóð henn- ar hin síðari ár. Hún segir í grein sinni um þrjár nýsköp- unarkonur í íslenskri ljóðagerð (Ljóðaárbók, 1989) að ljóð Arnfríðar, Barn vildi byggja, „hafi öll þau einkenni sem Eysteinn Þorvaldsson tiltekur í bók sinni Atómskáldin að einkenni módernt ljóð: Óbundið forrn, samþjöppun í máli og frjálsleg óheft tengsl myndmáls." Arnfríður sé og af sömu kynslóð og atómskáldin og hún fáist við nýjungar í ljóðagerð á sama tíma og þau og gefi út ljóðabók á há- punkti formbyltingarinnar. Þessar staðreyndir nægi þó ekki til þess að Arnfríður teljist gild í hópi skálda og nafn hennar sé hvergi að finna í áðurnefndri bók Eysteins og ekki heldur í Skáldatali sem út kom 1973 og 1976. „Arn- fríður er kona sem bókmenntastofnunin kannaðist ekki við,“ segir Soffía Auður. Arnfríður Jónatansdóttir er þekkt meðal bók- menntaunnenda sem hafa vilja til þess að kanna bók- menntaumhverfið og söguna, en hún er líka svonefndur „einnar bókar höfundur" sem að auki hefur beinlínis forð- ast að vekja á sér athygli síðan bók hennar kom út. Þó að skáldskapur Arnfríðar hafi ekki verið á yfirborðinu í bók- menntaumfjöllun nútímans hafa ýmsir orðið til þess að halda skáldskap hennar á lofti. Má því segja að dæmi Arn- fríðar gefi frasanum „ljóðið ratar til sinna“ byr undir báða vængi. tímaritum... Það hýrnar yfir Arnfríði þegar minnst er á þennan skáldbróður hennar. „Það þurfti ekki að tyggja ofan í Hannes. Hann er einhver alskemmtilegasti og besti höfund- ur sem við höfum átt. Hann var svoleiðis geníal í gegn að það var ekki hægt að ímynda sér neitt gáfaðara og glæsilegra. Það varð hara allt of lítið úr honum blessuðum. Hann glímdi við minnimáttarkennd og hann gat verið alveg...argggg...“ segir Arnfríður og lætur eins og hún sé að rífa hár sitt og skegg í bræði. nÞað var hættulegt að vera nálægt honum stundum. Honum fannst hann aldrei standa sig nógu vel, aldrei vera nógu gáfaður, aldrei gera nógu mikið. Hann stóð oft í ströngu með sjálfan sig og átti erfitt með að koma frá sér því sem hann vildi. Sem var skrýtið því hann var „talandi skáld", eins og kerlingarnar sögðu í mínu ung- dæmi. Talandi skáld sem rírnaði ekki. Að hlusta á hann tala var útaf fyrir sig ansi merkilcgt." Manstu eftir viðbrögðum þínum við dómunum sem bókin fékk? „Eg man að ég las þá en ég hef gleymt þeim núna. Það er leiðin- legt því síst af öllum á Hannes skilið að textar hans falli í gleym- sku. Það sem hann lét frá sér fara var ævinlega þess virði að það væri skoðað." Vakir þú veröld? Víst vaki óg svaraði hún. Kallar þú mig til starfa með þér? „Já, ef þú ert fús á að berjast, annars máttu eiga þig.“ Arnfríður er áfram spurð um atómskáldin sem henni hefur löngum verið spyrt saman við. Hún vill ekki gera mikið úr tengslunum, nema hún viður- kennir að þau séu á svipuðum 41
Qupperneq 1
Qupperneq 2
Qupperneq 3
Qupperneq 4
Qupperneq 5
Qupperneq 6
Qupperneq 7
Qupperneq 8
Qupperneq 9
Qupperneq 10
Qupperneq 11
Qupperneq 12
Qupperneq 13
Qupperneq 14
Qupperneq 15
Qupperneq 16
Qupperneq 17
Qupperneq 18
Qupperneq 19
Qupperneq 20
Qupperneq 21
Qupperneq 22
Qupperneq 23
Qupperneq 24
Qupperneq 25
Qupperneq 26
Qupperneq 27
Qupperneq 28
Qupperneq 29
Qupperneq 30
Qupperneq 31
Qupperneq 32
Qupperneq 33
Qupperneq 34
Qupperneq 35
Qupperneq 36
Qupperneq 37
Qupperneq 38
Qupperneq 39
Qupperneq 40
Qupperneq 41
Qupperneq 42
Qupperneq 43
Qupperneq 44
Qupperneq 45
Qupperneq 46
Qupperneq 47
Qupperneq 48
Qupperneq 49
Qupperneq 50
Qupperneq 51
Qupperneq 52
Qupperneq 53
Qupperneq 54
Qupperneq 55
Qupperneq 56
Qupperneq 57
Qupperneq 58
Qupperneq 59
Qupperneq 60
Qupperneq 61
Qupperneq 62
Qupperneq 63
Qupperneq 64
Qupperneq 65
Qupperneq 66
Qupperneq 67
Qupperneq 68
Qupperneq 69
Qupperneq 70
Qupperneq 71
Qupperneq 72
Qupperneq 73
Qupperneq 74
Qupperneq 75
Qupperneq 76

x

Vera

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Vera
https://timarit.is/publication/858

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.