Vera - 01.06.2002, Page 55

batnandi fór ég að geta kynnst þeim Rússum og ekki-
enskumælandi útlendingum sem bjuggu á stúdenta-
garðinum. Veislur voru haldnar (og eru enn í fullum
gangi), nýbökuðum landnemum kennt að drekka
vodka á liinn eina sanna hátt (með djús „on the side“
og með rúgbrauði og súrum gúrkum), endalaust
hangs á stigaganginum við spjall og sprell sem oft
leiddi til partýs í næsta herbergi. Það var spennandi
að hitta fólk allsstaðar að, heyra ný viðhorf og frá-
sagnir og skiptast á skoðunum.
Sem femínista var því (og er enn) oft sláandi fyr-
ir mig að heyra fólk segja hluti sem ég bjóst ekki við
að heyra £ dag, og ég átti eftir að kynnast rússneskum
kynjahlutverkum enn betur. Mín reynsla héðan er
sú að fólk veit almennt rnjög lítið um femínisma,
hvað hann þýðir og að hverju femínistar stefna.
Flestir telja hann ónauðsynlegan og úreltan og finnst
skrýtið að ungar stúlkur geti verið að vesenast £
þessu í dag þar sem jafnrétti só löngu komið á.
Heima á íslandi fann ég ekki sérstaklega fyrir þessu
misrétti né pældi óg mikið f þvf hvað öðrum þótti
hæfa að ég sem kona gerði eða hvernig ég hagaði
mór. Hérna er hins vegar óhjákvæmilegt annað en að
velta fyrir sér stöðu sinni sem kona f rússneska sam-
fólaginu. Það skal tekið fram að það sem ég skrifa í
þessari grein er ekki byggt á rannsóknarvinnu eða
heimildum heldur einungis á minni eigin reynslu,
því sem ég hef séð, heyrt og upplifað og komist að í
samskiptum mínum við Rússana.
Einfaldasta leið ungra stúlkna
er að gifta sig
Oft hefur mér brugðið allsvakalega, eins og t.d. í
einni kennslustundinni þegar afleysingakennarinn
fór allt í einu úr æfingasamræðum um Internetið út í
það að segja frá harmsögu lífs síns í miklum smáat-
riðum, hvernig hún hefði í tugi ára þjónað bónda sín-
um og börnum eins og hin auðmjúkasta anibátt og
ekkert fengið á móti nema í besta falli skammir. Mað-
urinn hennar hunsaði hana og vanvirti, börnin litu á
hana sem þjónustustúlku og hún ætti sér í raun eng-
an samastað á heimilinu. Þó að tvö sjónvörp væru á
heimilinu gat hún á hvorugt horft því eiginmaðurinn
réði yfir báðum, ekki mátti hún nokkurn tíma prófa
tölvuna þó að hún hefði mikinn áhuga á að kynna sér
tæknina, ekki mátti hún fara á kvöldnámskeið eða
gera nokkuð af neinu tagi fyrir sjálfa sig. Ég held að
þetta só eitl það undarlegasta og jafnframt dapurleg-
asta sem ég hef lent f. Að sitja og stappa stálinu í mér
mun eldri (og í raun bláókunnuga!) konu.
Til að teljast femínisti hér
þarf mest lítið að gera. Bara að
vilja og geta opnað flösku með
kveikjara eða taka sjálf upp eitt-
hvað sem maður missir í gólfið
(ef karlmaður er viðstaddur)
telst róttækt.
Eða það sem ég upplifði í Novgorod (litlum bæ
200 kílómetra frá St.Pótursborg), að kynnast 19 ára
stelpu sem hafði þá þegar verið gift í eitt og hálft ár.
í Novgorod mun kynjahlutfallið vera u.þ.b. 4 konur
á móti 1 karli, svo samkeppnin milli kvennanna er
gríðarleg, allt snýst um að vera sætust og mjóust og
flottust og ná sór í kærasta. Atvinnumöguleikar eru
ekki miklir, svo einfaldasta leiðin er að gifta sig og þá
er kona búin að finna sér nokkuð öruggt hlutverk í
lífinu. Þessu varð ég svo vitni að í næturklúbbnum í
Novgorod sem var troðfullur af ungum og fallegum
konurn og með veggjunum sátu svo örfáir karlmenn
sem gátu valið úr hópnum. Það má svo reikna með
því að ástandið sé svipað í öðrum smábæjum og
þorpum í Rússlandi. Karlaskorturinn stafar af því að
í Rússlandi eru færri karlar en konur en einnig af því
að ungum rússneskum karlmönnum þykir oft áhuga-
verðara að drekka sig fulla en að fara á næturklúbba.
Sem karlmonn eru þeir þá líka í þeirri stöðu að þurfa
að borga allt fyrir stelpurnar og sú venja fælir þá enn-
fremur frá skemmtistöðum.
Gamaldags hugmyndir um kynjahlutverk
Misréttið hér er reyndar af aðeins öðru tagi en á Is-
landi þar sem þetta hlægilega launamisrétti er enn til
staðar. Fólki er yfirleitt brugðið þegar ég skýri frá því
og skilur ekki um hvað ég er að tala. Eftir því sem ég
hef komist næst er slíkt launamisrétti ekki við lýði
liér en konur skipa þó flestar verst launuðu verka-
stéttir samfélagsins, umönnunarstörf, afgreiðslustörf,
ræstingar og kennslustörf. Til dæmis eru allir kenn-
ararnir mínir kvenkyns, ég minnist þess ekki að hafa
séð aðra karlmenn í skólabyggingunni en verka-
menn, öryggisverði og svo yfirkennarann. Eitt hef ég
reyndar séð hér sem ég hef ekki séð annars staðar en
það eru konur í utandyra erfiðisvinnu, málningar-
vinnu, skurðgreftri og þvíumlíku.
55