Vera - 01.08.2003, Page 33

/ FJÁRMÁL
»Bandaríska ofurhúsfreyjan Martha Stewart hefur ekki átt sjö dagana
sæla síðan hún var sökuð um innherjasvik og síðar ósannsögli í júní á
síðasta ári. Martha er mjög þekkt athafnakona í Bandaríkjunum og
mörgum íslenskum konum að góðu kunn en hún er þekktust fyrir útgáfu
tímaritsins Martha Stewart Living sem er blað um allt það er snýr að rekstri hins fullkomna heimil-
is með uppskriftum, húsráðum o.fl. Auk þess er Martha með sjónvarpsþætti, gefur út bækur og
selur vörur tengdar heimilinu í sínu nafni.
Martha bakar vandræði
Kjarnakonan Martha
Martha hefur fengist við ýmislegt í gegnum tíðina. Meðan
hún var í háskóla að læra sögu vann hún fyrir sér með fyrir-
sætustörfum og fjármagnaði nám sitt þannig en að námi
loknu fór hún að vinna á Wall Street sem verðbréfamiðlari
og starfaði við það í nokkur ár. Árið 1972 flutti Martha
Stewart ásamt eiginmanni sínum og dóttur til Connecticut
þar sem hún setti á fót veisluþjónustu og þar komu í Ijós
hæfileikar hennar og frumleiki í framleiðslu á mat. Árið
1982 gaf hún út fyrstu bók sína Entertaining sem seldist í
milljónum eintaka og þykir orðin sígild matreiðslubók. Þar
með lagði hún grunninn að veldi sínu sem í dag er metið á
443 milljónir dala, eða um 35,5 milljarða króna.
Ákærur
Um jólin 2001 hófst atburðarás sem átti eftir að draga dilk
á eftir sér fyrir Mörthu. Þá fékk hún hringingu frá verð-
bréfamiðlaranum sínum sem sagði henni að Sam Waksal,
forstjóri líftæknifyrirtækisins ImClone og góðvinur Mörthu,
væri að selja öll bréf sín í ImClone og tók Martha þá
ákvörðun um að selja einnig alla hluti sína. Seinna upplýst-
ist að ákvörðun Waksal um sölu hlutabréfa í félaginu á
þessum tíma byggðist á upplýsingum sem lutu að því að
krabbameinslyf sem fyrirtæki hans hafði þróað og beðið
var með nokkurri eftirvæntingu væri ekki líklegt til að fá
samþykki lyfjaeftirlitsins að sinni (seinna var lyfið sam-
þykkt). Waksal seldi á grundvelli þessara upplýsinga sem
hann hafði komist yfir en höfðu ekki verið gerðar opinber-
ar. Þegar upp komst um þessi viðskipti Waksal var hann
ákærður fyrir innherjasvik og hlaut sjö ára dóm fyrir þau
og er nú í fangelsi að afplána dóminn.
Hvað eru innherjaviðskipti?
Þegar innherjaviðskipti eru til umfjöllunar í fréttum er það
oftast vegna þess að menn eru grunaðir um að hafa mis-
notað sér upplýsingar sem ekki voru orðnar opinberar í
því skyni að reyna að hagnast á þeim persónulega. Inn-
herjaviðskipti hafa því neikvæða merkingu í hugum
margra og oft á tíðum er ekki gerður greinarmunur á inn-
herjaviðskiptum og innherjasvikum sem eru gjörólík. Inn-
herjaviðskipti eru að öllu jöfnu lögleg viðskipti og nauð-
synleg virkum hlutabréfamarkaði því jafnan er það talið
gott þegar helstu stjórnendur fyrirtækja eiga hluti í þeim.
Innherji er sá aðili sem starfs síns eða stöðu sinnar vegna
hefur aðgang að trúnaðarupplýsingum. Innherjar eru ann-
ars vegar fruminnherjar, s.s. forstjórar, stjórnarmenn, end-
urskoðendur og aðrir starfsmenn sem búa yfir trúnaðar-
upplýsingum. Aðrir skilgreindir innherjar eru t.d. makar,
börn, vinir og ættingjar ásamt auglýsingastofum og starfs-
mönnum prentstofa.
Valkyrja í vanda
Það er margt óljóst í máli Mörthu og ásakanir á hendur
henni hafa verið í sífelldri mótun hers embættismanna
sem rannsakar mál hennar. Það er þó ýmislegt sem hefur
vakið upp óþægilegar spurningar í þessu máli og þá fyrst
og fremst fyrir hvað er verið að refsa Mörthu? Nú dettur
engum í hug að hún sé mesti hrappurinn sem hafi verslað
á Wall Street og það dettur engum í hug að hún hafi átt
neinum skyldum að gegna gagnvart hluthöfum ImClone.
Auk þess var fjárhagslegur ávinningur hennar af viðskipt-
unum sára lítill og hverfandi í samanburði við kostnaðinn
af rannsókninni.
Martha Stewart hefur verið áberandi kona í bandarísku
þjóðlífi og dugnaður hennar og velgengni valdið öfund
og illkvittni. Opinberir eftirlitsaðilar í Bandaríkjunum hafa
notað þetta mál mjög mikið í áróðursstríði sínu um mikil-
vægi eigin stofnana í fjölmiðlum og hefur Martha til að
mynda ávallt frétt fyrst um ásakanir á hendur sér í gegnum
fréttaleka í fjölmiðlum. Margir eru orðnir þeirrar skoðunar
að verið sé að refsa Mörthu fyrir velgengni fremur en mis-
gjörðir. Sjálf er hún sannfærð um það og neitar að ganga
til samninga við eftirlitsaðila sem byggja á viðurkenningu
um misgjörðir.
E I L U N**
Upplifir þú streitu og álag?
Þarftu að hlaða batteríin?
Heilun virkar jafnt á líkama, sál og tilfinningalíf.
Heilun gerir okkur kleift að vera í meira jafnvægi daglega
og bætir þannig líðan okkar og gerir okkur betur í stakk
búin til að takast á við lífið.
Lóa Kristjánsdóttir, ráðgjafi í heildrænni heilsu
Klapparstíg 25-27, s. 824 6737
vera / 4. tbl. / 2003 / 33
Þórhildur Einarsdóttir