Vera - 01.10.2004, Page 51

sjálfkrafa inn í hefðina; að una glöð við börn og bú en eiga í stað
þess aðra þrá, aðra köllun sem samfélagið er ekki tilbúið að taka
alvarlega því það skortir bæði þekkingu og skilning.
Þetta er saga um íslenskar konur og sjálfsagt konur alls staðar.
Þær eru hinn sterki yfirtónn í hljómkviðunni á meðan karlmenn-
irnir eru hinn dimmi undirtónn sem þó sannarlega leiðir verkið.
Þetta er saga um samstöðu kvenna og hjálpsemi þegar eitthvað á
bjátar, um visku þeirra, hina ævafornu, næstum yfirnáttúrulegu
lífsvisku og innsæi kvenleikans.
Þetta er dulmögnuð saga sem grípur lesandann frá byrjun og
heldur honum föstum til síðustu blaðsíðu. Hún er afar vel skrifuð
á málfari sem fellur mjög vel að sögutímanum. Afar vönduð bók.
AUÐUR IÓNSDÓTTIR
SOFFÍA BJARNADÓTTIR
Fólkið f kjallaranum
Fólkið í kjallaranum
eftir Auöi Jónsdóttur / Mál og Menning
Hvað gerir mig að
mér?
Hún sem er allar manneskjur og allar manneskjur hún en sumar
manneskjur sleikja sólina, aðrar neita sér um það. Ómurinn af öllu
og hún brosir með sjálfri sér, nývöknuð og allt fyrirsjáanlega ófyrir-
sjáanlegt. Þyrstir í vökuna, sýpur á kaffi með fólkinu í kjallaranum
(288).
Á þann hátt reikar hugur í bókinni Fólkið í kjallaranum eftir Auði
Jónsdóttur, sem er íslensk fjölskyldusaga. Hér er á ferðinni íslensk-
ur raunveruleiki beint í æð þar sem sagt er frá Klöru og þeim þráð-
um sern að henni liggja allt frá barnsaldri til dagsins í dag. Frásögn-
in fléttast saman á milli ólíkra tímabila í lífi Klöru, frá því að hún
er ofurábyrgt barn passandi upp á foreldra sína og Emblu litlu
systur. - Klara sem unglingur með Ódáðahraun á enninu og hana
langar svo mikið að sofa hjá eins og Fjóla sæta vinkona sem var svo
heppin að fó Klamydíu og hvaðeina. - Klara rúmlega tvítug og rót-
tæki kærastinn hennar sem framdi sjálfsmorð. í dag er Klara rúm-
lega þrítug með sínum fallega og karlmannlega Svenna sem sér svo
vel um hana og elskar hana meira en hún sjálfa sig, og enn er hún
að glíma við fjölskylduna og eigin þanka, og bera ábyrgð á allri vit-
leysunni. Rödd hennar og sögumanns flæðir með okkur fram og
aftur í vangaveltum tímans þar sem hún reynir að skilja sig sjálfa
og fólkið í kringum sig. Öll hlutverkin sem hún leikur í meðvirkni
lífsins flækjast saman og hún er þetta fullorðna barn alkóhólista
sem siglir milli skers og báru. Með tímanum hverfa skoðanir henn-
ar inn í hana sjálfa og hún þegir um það hvað henni finnst, eða veit
ekki lengur hvað henni finnst, en sveimhuginn Klara fær útrás fyr-
ir vanmáttinn gagnvart veröldinni með því að teikna og treystir á
sinn Svenna og þeirra hamingju.
Þetta er sagan af henni Klöru og þar með einnig brot af sögunni
um Emblu systur hennar sem er í tómu rugli, og sögu Nonna sem
er svo óheppinn að eiga mömmu sem er fyllibytta og einstæð móð-
ir, cn hins vegar svo heppinn að eiga bjargvættinn Klöru móður-
systur að. Og sagan af hjúskap foreldra þeirra Klöru og Emblu er
sögð. Þau hanga enn saman þrátt fyrir eilíft fyllerí, franrhjáhöld,
barsmíðar, skuldir og óhamingju - en mitt í henni leynist eitthvað
sem heldur þeim saman, þessum pabba sem er doktor í norrænum
bókmenntum og þessari mörnnru, hinu rneinta ljóðskáldi sem
kennir lausbrókuðum pabbanum unr ófarir fortíðar. Klara reynir
að skilja þau og skilja þetta allt, hvað það er sem heldur þeirn sam-
an í gegnum alla þessa sigra og ósigra lífsins. Þau rífast og slást og
síðan er hlegið að öllu saman og jafnvel lesin ljóð, fengið sér neðan
í því og gerð enn ein uppreisn þar sem siðferðið er hreint ekki á
tæru. Saga ömmunnar fléttast einnig með og sá tíðarandi sent
hún elst upp við. Sorgleg örlög Fjólu æskuvinkonu svífa yfir og
Barði nágranni er þarna á vappi, klístraður og glottandi, kvartandi
yfir tónlist eða hröfnum sem áreita köttinn á milli þess sem hann
steikir sér franskar og setur klámmynd í tækið, nema þegar honum
leiðist þá fær Easy Rider að rúlla yfir skjáinn. Mitt í öllu þessu dill-
ar vinafólk Svenna sér, þau Boggi og Elín, við diskó í hinum mörgu
matarboðum sem verða að einu allsherjar eilífu nratarboði lífsins.
Já, hvað er það sem gerir okkur að því sem við erum? Sögumað-
ur jafnt sem Klara reyna að skilja af hverju fólk er eins og það er,
leita í fortíðina, uppeldið, sambúðina, fólkið allt um kring. Og
þessi fjölskyldustef, þessar persónur sem verða á vegi lesanda eru
kunnar. Við könnumst við eitthvað af þessum skjanaða veruleika
og hvernig tíminn leikur fólk. Örlög eða kannski eitthvað allt ann-
að. Það eru allir fyllibyttur, segir litla stelpan Klara sem á það til að
hvessa augun á pabba sinn eftir að hann hefur hossað sér duglega
með nágrannakonunni eða hver það nú er í það skiptið.
Hér er ekki verið að finna upp hjólið í efnisvali en frásögnin í
Fólkið í kjallaranum líður mjög vel áfram. Auði Jónsdóttur tekst
að skapa einkar eðlilega stemningu í huga og aðstæðum Klöru.
Lesandi verður fluga á vegg, hvort sem er í rifrildinu inn í eldhúsi
eða í einverunni á baðherberginu. Persónusköpun vegur salt milli
kaldhæðni og einlægni. Persónan Klara er af holdi og blóði, ltvort
sem hún er barn eða fullorðinn einstaklingur þá liggja þræðirnar
vera / 5. tbl. / 2004 / 5