Dagblaðið Vísir - DV - 25.09.2004, Blaðsíða 23

DV Helgarblað
LAUGARDAGUR 25. SEPTEMBER 2004 23
Hetja æsku eftirstríðsáranna, draumastelpa allra stráka, fyrirmynd ungra kvenna; ljóst laust hár í tagli,
bleikur varalitur, flatbotna skór, breitt bros og túttumunnur. Fyrirsæta, kvikmyndastjarna, fjórgift,
ítrekaðar sjálfsmorðstilraunir, þrjátíu kvikmyndir, fimm plötur og fjöldi vinsælla laga, tvær bækur,
sektir fyrir móðgandi ummæli um gyðinga og múslima, fóstra 3000 flækingshunda í Búkarest.
Birgitte Bardot er orðin sjötug.
Atlantshafsins, í nær
þrjá áratugi. Saga
þeirra er í mörgu
lík, en í fáum sterk-
um dráttum gerólík.
Hvaðan komu þær?
Hverjar voru þær?
Hver verða eftirmæli
þeirra?
Sneri baki við frægðinni og
gerðist dýraverndunarsinni
Birgitta Bardó var sagt uppá
íslensku, listamannsheiti
hennar var Birgitte Bardot
en hún var þekktust sem
BB sem er á frönsku framburður á
baby. Hún kleif framastigann hratt
og ákveðið en gaf fljótt tO kynna að
það væri henni ekki að skapi. Hún
á að baki fjögur hjónabönd, mörg
opinber ástarævintýri, nokkra tugi
iéiegra kvikmynda, reyndi fyrir sér
í söngbransanum í samstarfi við
fræga tónlistarmenn franska,
reyndi að drepa sig nokkrum sinn-
um. Var fastur iiður í dálkum
fræga fólksins. Snéri baki við
heiminum og gerðist ofstækisfull-
ur dýravemdunarsinni. Hún var
um árabil þjöðartákn Frakklands,
Marienne, en hefur á síðustu ámm
vakið heiftúðug viðbrögð vegna
skoðana sinna á uppgangi
múslima í heimalandi sínu, verið
sökuð um gyðingahatur og stuðn-
ing við öfgahægrimenn.
Ung og upprennandi
Camille Javal fæddist 28. sept-
ember 1934 £ París. Hún var af
borgaralegum ættum og kom til
þroska í íhaldssömu og ömggu
umhverfi smáborgara Parísar und-
ir hersem Þjóðverja. Faðir hennar
var verkfræðingur sem vann hjá
föður sínum í fjölskyldufyrirtæki,
móðirin fjórtán ámm yngri. Hún
setti dótturina til mennta í list-
dansi eins og tíðkaðist með marg-
ar kynsystur hennar af betri fjöl-
skyldum. Camille sótti tíma með
Leslie Garon, annarri franskri
stúlku sem síðar varð stjarna í
dansmyndum MGM.
Camille tók Bardot-nafnið upp
þegar hún fór að reyna fýrir sér í
fýrirsætubransanum. Sextán ára
var hún komin á forsíðu Elle. Leik-
stjórinn Marc Allegret sem hafði
uppgötvað Simone Simon, aðra
umdeilda stjörnustúlku, sýndi
Bardot áhuga, og ekki hafði
aðstoðarmaður hans minni áhuga
á þessari grönnu stúlku. Hann hét
Roger Vadim og hafði verið ritari
André Gide, hins þekkta rithöf-
undar og hómósexúalista. Vadim
og Bardot urðu par.
Ungar stúlkur - ný von
Ung og ný andlit voru áberandi
um alla Evrópu á þessum ámm.
Uppbygging Evrópu var í fullum
gangi, fjármagn streymdi inn í álf-
una frá Bandarfkjunum, nýr
neysluhópur var að fæðast, ung-
lingar, og myndaði neytendahjörð
fyrir smávægilegan iðnvaming,
tónlist og kvikmyndir. Unga
granna stúlkan varð tákn bjartari
ffamtíðar í heimi skömmtunar,
hafta og svartamarkaðsbrasks.
Nauðþurftir vom takmarkaðar.
Audrey Hepurn, BB, Claire
Bloom: allar komu þær úr heimi
ballettsins. Glæsilegar, grannar
með reisulegt yfirbragð og fríð-
leika sígildrar andlitsbyggingar:
bein og nett nef, stóreygðar og
munnfríðar. í senn unglingar og
barnslegar konur.
Guð skapaði konuna
Bardot flæktist í hjónaband
með Vadim. Hún vildi giftast hon-
um sextán, en foreldrar hennar
lögðust gegn því. 1952 vom þau
hjón og hún tekin til að leika smá-
hlutverk í frönskum kvikmyndum.
Hún hafði leikið í sautján kvik-
myndum og naut frá 1956 sam-
starfs við ffamleiðandann
Christine Gouze Renal sem höndl-
aði með frama hennar í nokkur ár.
Hún var orðin þekkt í Frakklandi
sem kyntákn fyrir 1957 þegar
Vadim gerði hana heimsfræga í Og
Guð skapaði konuna. Kvikmyndin
varð alræmd fyrir opinskáa og
frjálslega afstöðu til ástalífs og
nokkrar mínútur af BB naktri með
handklæði. Myndin halaði inn 4
milljónir dollara í Bandaríkjunum
einum. Það bætti í að BB og mót-
leikari hennar vom í kjölfar mynd-
arinnar sögð elskendur. Fyrsta
hjónband hennar var komið að
leiðarlokum og heimsfrægð henn-
ar í höfn. Hún var 23 ára.
Allt skal ég gefa þér
Frægð í Bandaríkjunum dugði
henni til samninga við bandarísk
kvikmyndafélög. Áætlanir um leik
í kvikmynd með Sinatra urðu að
engu og enskumælandi myndir
hennar urðu fáar. Hún giftist öðm
sinni og eignaðist son. Virtari leik-
stjórar tóku að sýna henni áhuga
en fæstar mynda hennar ná máli.
Hún reyndi að svipta sig lífi 1960
og áttu þær tilraunir eftir að verða
fleiri. Sama ár fer hún að feta sig
inn í poppbransann. Hún leikur á
næstu ámm í fjölda mynda, tveim-
ur sem sækja beinlínis efni sitt í líf
stjörnunnar: La Vie Privée undir
stjórn Louis Malle og Le Mepris í
stjórn Godards sem er af sumum
talið meistaraverk. Á þessum árum
hverfur hún í skuggann af jafn-
öldru sinni Sophiu Loren sem
frægasta kvenstjarna Evrópu.
Kyntákn
En aðdáendur hennar voru
tryggir: þegar Bítlarnir ganga frá
fyrstu spurningalistum sínum fyrir
New Musical Express 1963 nefna
þeir hana allir sem draumakonu
sína, nema John Lennon. Var þó
kunnugt að engin kvenímynd var
honum á þeim ámm kærari.
Þannig var um stráka í allri álf-
unni. Sú blanda af náttúmlegum
þokka, sakleysi og augndaðri kisu-
lómnnar hafði tryggt henni stöðu í
huga ungra karlmanna sem var
traust langt fram eftir sjöunda ára-
tugnum. Ekki var hún síður fyrir-
mynd kvenna: leynivopn franskra
fataframleiðenda, ljósa lausupp-
setta hárið flaksandi, seinna
túperað og loks sítt og fallandi.
Poppstjarna
Frami hennar í tónlist var nokk-
ur með hléum: hún átti frægt sam-
starf við Serge Gainsbourg síðla árs
1967. Hljóðritaði með honum hátt í
tuttugu lög. Þeirra á meðal var
frumútgáfa Je t’aime... moi non
plus, sem Bardot heyktist á að gefa
út, en Gainsbourg söng að nýju
með Jane Birkin tveimur ámm síð-
ar. Samband þeirra Gainsbourgs
var fréttaefrii, rétt eins og samband
hennar við fjölda frægra manna
eftir skammt hjónband þeirra
Gunthers Sachs, auðkýfings og ljós-
myndara, sem var kallað föður-
landssvik á sínum tíma: hvernig gat
þjóðartáknið gefið sig Þjóðverja?
Leikaramyndir
Snerti þetta okkur eittthvað
umfram straum af leikaramynd-
um sem komu hingað frá Þýska-
landi pakkaðar í plast og vom
söfnunarvara krakka á sjöunda
áratugnum? Auðvitað var BB í
miklu úrvali í þeim pökkum.
Prentefni réði ekki minnst fram-
gangi stjörnunnar í vitund neyt-
enda. Bardot var voldug í heimi
ljósmyndarinnar, bæði á tækifær-
ismyndum og uppstillingum. Áhrif
hennar urðu gríðarleg í prentuðu
efni, bæði á karlmenn og konur.
Hér heima
Þegar Kristín Anna Þórarins-
dóttir lék í Pókók 1961 var hún
nánast sniðin eftir útliti BB. Ljós-
myndir Andrésar Kolbeinssonar af
Rósku teknar á Prikinu 1963 sýna
áhrifin: létt túperað hárið, stútur á
munni, svartur ælæner. Og papar-
azzi-menningin streymdi til okkar
í Fólki í fréttum og ámóta dálkum
dagblaðanna, ljósmyndum af
stjörnunni í Vikunni og Fálkanum.
Hún var hér líka.
Ósjálfstæð og sjálfstæð
Tákngildi stjörnunnar er afar
flókið fyrirbæri og ekki auðgreint:
BB kom úr háborg velsælda-
borgaranna en náði athygli sökum
þokka og sakleysislegs yfirbragðs
sem var í mótsögn við framkomu
hennar sem lostakveikju og kisu-
lóru.
Persóna hennar virðist lengst af
hafa verið leiksoppur og aðstæð-
urnar henni ofviða, ófrelsið algert.
Hún reynir að hverfa úr augliti
almennings en er ofurseld tákni
sínu: ímynd föst á nethimnu þjóð-
anna. En hún býr yfir kenjóttu
sjálfstæði, brýst gegn viðtekinni
skoðun og á síðari árum hefur hún
egnt gegn sér volduga krafta. Hún
var uppreisnarandi borgaraslekts-
ins og á gamals aldri er hún það
enn - en úr andstæðri átt.
Eye-liner
Svarti ælænerinn, kolið, sem
hún hefur notað hvað lengst og
enn greinir stór augu hennar í
fríðu andliti er ævagamalt fegrun-
armeðal. Það hafði að mestu
gleymst en eftir stríð tók önnur
uppreisnarkona það upp og gerði
frægt: Karen Blixen, sem sagði það
komið frá íQeópötru. Kolið er not-
að til að stækka augun, setja þau í
svartan ramma. Augun eru gluggar
sálarinnar, sögðu menn.
Augun þín og augun mín
Stór augu urðu snemma í upp-
gangi ljósmyndar og kvikmynda
mikilvægt tjáningartæki. Fókus á
augu er sterkasti punktur í hverri
mynd. Goð verða að hafa opin
augu, rifan á Roy og Clint gerði þá
dularfulla í hugskotinu, opineygð-
ar konur hleyptu áhorfandanum
að sér. í víðri veröld goðsögunnar
sem á sér djúpar og sterkar rætur í
vitund okkar er ein skepna öðrum
hærri f stigveldinu: dádýrið - hind-
in, frá á fæti, stygg, stælt og sjálf-
stæð. Og hún er bráð sem við
viljum klófesta og drepa.
pbb@dv.is
Fáðu flott
munnstykki
~l~ plúsapótek
www.nicorette.is