Almanak Hins íslenska þjóðvinafélags - 01.01.1939, Page 91

á 19. öld að leitt var í ljós til fullnustu, að hlut-
verk blóðsins er að flytja súrefni og næringu til
hinna einstöku hluta líkamans og kolsýru og úr-
gangsefni frá þeim til baka aftur.
Hlustun sjúklinga 1819. Hin tíðasta og jafn-
framt hin þarfasta rannsóknaraðferð, sem beitt er
við sjúklinga, er að hlusta eftir lungna- og hjarta-
hljóðum þeirra. Þytur loftsins, er það streymir
eftir lungnapípunum, breytist margvíslega við ýmsa
lungnasjúkdóma, og ekki siður hið óaflátanlega
„löbb-döbb“, sem heilbrigt hjarta muldrar svo reglu-
lega, en truflast á ýmsa vegu við súkdóma í hjartanu
og æðunum. Laénnec, frönslcum lækni, var það Ijóst
1819, hvílíka höfuðþýðingu hlustun sjúklinga hafði,
og um leið, hverjum erfiðleikum hún var bundin.
Fyrir hans tíma höfðu menn engin tæki til hlustunar,
og lögðu aðeins eyrað að. En sumir sjúklingar voru
svo feitir, að engin tök voru að heyra neitt í gegnum
spikið. Laénnec hafði feitan sjúkling með hjartabil-
un til meðferðar og ekkert hljóð gat hann heyrt.
Dag nokkurn horfði hann á börn leika sér i timbur-
hlaða. Eitt barnið lagði eyrað að endanum á löngu
tré, en annað barnið barði á hinn endann. Hljóðið
barst eftir trénu. Við þetta rann ljós upp fyrir La-
énnec. Hann flýtti sér til sjúkrahússins, tók óbundna
bók, vafði hana saman í sívalning, setti annan
endann fyrir brjóst sjúltlingnum, en lagði sjálfur
eyrað að hinum. Sér til mikillar gleði heyrði hann
nú hjartahljóðin greinilega. Síðan fór hann í renni-
bekk og renndi sér trélúður í þessu skyni og sjá
•—• hinn óaðskiljanlegi förunautur læknanna, hlust-
inn (stethoscopið), var orðinn til.
Svæfing 1842. William F. Morton, tannlæknir í
Bandaríkjunum, hafði fengizt við tilraunir með
eter á sjálfum sér, hundinum sínum og loks á
sjúklingum við tannútdrátt og gefizt vel. Hann
beiddist leyfis af dr. Warren, lækni við Almenna
(85)