Dagblaðið Vísir - DV - 18.12.2004, Blaðsíða 52

52 LAUCARDAGUR 18. DESEMBER 2004
Helgarblað DV
Verkefni Hermanns Stefánssonar rithöfundar innan Bjartsklíkunnar er aö draga úr trúverðugleika í samfélag-
inu með lygum, fölsunum og villtum heimildum. Hermann leggur spilin á borðið; tjáir sig hér um Bjartsklík-
una, höfundarrétt sem honum sýnist sturluð hugmynd, og tilnefningar til íslensku bókmenntaverðlaunanna.
„Já, þetta var afhjúpandi grein; sérstaklega ef haft er í huga að
Bjartsklíkan hélt sig vera með fullkomna fjarvistarsönnun: með-
limir hennar allir sem einn eru yfirlýstir andstæðingar hugsunar
sem leitar í hðlf og fylkingar; þeir segjast hugsa ofar hðpum og
klíkuværingum. Þess vegna getur Bjartsklíkan sem slík ekki verið
til,“ segir Hermann Stefánsson háll sem áll í póstmódernísku
viðtali við DV.
Blaðið birti fyrir viku afhjúpandi
grein um Bjartsklfkuna, sem kennd
er við Bjart útgáfu. Þar kemur fram
að undir forystu hins eitursnjalla
Snæbjörns Amgrímssonar ætli þessi
klíka sér að breyta menningarvitund
þjóðarinnar og reyndar heimsins
alls með póstmódernískum aðferð-
um. Hermann sendi nýverið frá sér
afar ósvíftia bók sem heitir „Níu
þjófalyklar" þar sem allar persónur
heita Ólafur Jóhann Ólafsson. í við-
tali við blaðamann DV bítur hann
nánast höfuðið af skömminni því
með aðferðum þrætubókafræða
segir hann tilvist Bjartsklíkunnar
óljósa en viðurkennir jafnframt að
sitt hlutverk innan þessarar mjög
svo viðsjárverðu menningarmafi'u sé
að draga úr trúverðugleika almennt
í samfélaginu!
Popptónlist sprækari en bók-
menntir
„Þetta er eins konar Catch-22 og
ein mesta snilld klíkurmar og útilokað
að hrekja, héldum við alla vega,“ segir
Hermann og hikar hvergi. Aðspurður
hver sé helsti óvinur Bjartsklíkunnar
segir hann þetta: „Helsti andstæðing-
ur Bjartsklíkunnar er forpokun og
stöðnun í bókmenntum og menn-
ingu, stöðug endurffamleiðsla á æðri
list og viðteknum sannindum. Mitt
hlutverk er almenn undirróðursstarf-
semi og að grafa undan trúverðug-
leika í samfélaginu með lygum, föls-
unum og villtum heimildum, skapa
rugling og glundroða."
Hermann segist koma víða við í
þessum mjög svo vafasömu erinda-
gjörðum: „Eg skrifa til dæmis ritdóma
í Morgunblaðið undir ýmsum nöfn-
um og stundum skrifa ég pistla í DV
undir naftiinu Svarthöfði, ég smygla
mér í ungskáldaldíkur á borð við
Nýhil, tek þátt í kántrígrasrót og eyk
hróður Bjartsklíkunnar hvarvema; svo
gref ég undan fræðaheiminum með
því að birta fræðigreinar þar sem
vísað er í fræðimenn sem eru ekki til
og útlistaðar uppdiktaðar kenningar;
þær hugmyndir kenni ég svo í
Háskóla íslands og margar þeirra má
finna í fyrstu bók minni, Sjónhverf-
ingum."

Dansvænar bókmenntir
Og ósvífni Hermanns ríður ekki við
einteyming. Blaðamanni DV blöskrar
þegar Hermann leggur spilin á borðið:
„Upp á síðkastið hef ég kynnt smá-
sagnasafn mitt Níu þjófalykla með því
meðal annars að bjóðast til að árita
bækur annarra höfunda í bókabúð-
um, því ég leitast við að grafa undan
hugmyndinni um hefðbundinn rit-
höfund (sem er uppfinning) og venju-
bundinni vitund um listaverk sem
sjálfstæða heild (sem er lygi), færa
bókmenntaverkið nær remixi og
sömplum, því popptónlist dagsins í
dag er miklu sprækari en bókmennt-
imar."
Að ætla sér að færa bókmenntir
nær remixi og sömplum, því popp-
tónlist dagsins í dag sé miklu sprækari
en bókmenntimar, má heita bylting-
arkennt viðhorf. Ertu þá sammála
Hannesi Hólmsteini að menn megi
stela línu og línu úr textum armarra?
Eins ogúrsmásögum Davíðs? Grein af
þeim meiði gæti verið aðþú kallar all-
ar söguhetjur þínar í bókinni Níu
þjófalyklar Ólafjóhann Ólafsson?
„Sko, ef bókmenntimar væm
meira eins og poppið mætti ganga
talsvert lengra en Hannes gerir í sínu
verki. Sú goðsögn er líka vinsæl að
þegar höfundar taka úr verkum ann-
arra sér tii handargagns geri þeir eitt-
hvað skapandi við þau brot, bæti við
eigin frumlegu list, eða þvíumlíkt. Hjá
mér vottar ekki fyrir frumleika enda er
ég andsnúinn frumleikahugmynd-
inni. Mínar sögur eiga að vera
dansvænar, það á að vera hægt að
dansa við þær, skemmta sér með
íhugun í bland. Ég er ekki viss um að
hægt sé að dansa við bók Hannesar.
Quarashi hefur gengið af frumleika-
hugmyndinni dauðri í poppinu en
bókmenntimar em furðu fastheldnar
á hana."
Intelektúel á sýru
í fyrstu sögu Níu þjófalykla verður
söguhetja og söguhöfúndur bókar-
innar, Guðjón Ólafsson smásagnahöf-
undur, fýrir því óskiljanlega óláni að
stela setningu úr smásögu eftir Davíð
Oddsson óafvitandi. í næstu sögu
verður kona hans vör við að hann hef-

Hermann Stefánsson Teluraðsásem
fann upp höfundarréttinn hefði átt að fá
einkarétt á honum og halda fyrir sig.
Oliuborin eikarborðstofuhúsgogn a frábæru verði.
‘Touluose’ borð og 6 stólar verð frá 249.000,-
stgr.
180 x 90. 200 x 100 og 230 x 100
oll borð stækkanleg um 2 x 50 cm
Fleiri stærðir og gerðir i versluninni
Bsejarhrauní 12
gæðahúsgögn
opiö mán.-fös. 10-20. lau 11-22 og sun. 13-22
simi 565 1234
ur ákveðna tilhneigingu til að skýra
persónur sínar Ólaf Jóhann Ólafsson
án þess að beinlínis ætla sér það og án
þess að það sé relevant nafn.
„Henni finnst þetta ekki gott því
auðvitað er til maður sem heitir þessu
nafni, meira að segja rithöfundur; má
þetta? Má skýra söguhetjur þessu
nafhi? Er það leyfilegt? Það er í sjálfu
sér ekkert ósvipuð spuming og hvort
það sé í lagi að hlaða niður tónlist af
netinu í trássi við höfundarrétt, sem
mér finnst í góðu lagi. Reyndar skrifar
Ólafur Jóhann sjálfur káputexta bók-
arinnar með miklum glæsibrag."
Er þá að þínu viti ekkert til sem
heitir höfundarréttur? Eða á fyrírbær-
ið engan rétt á sér?
„Höfundarréttur er sturluð hug-
mynd og þeir sem hugsa of mikið um
hann ganga af göflunum rétt eins og
þeir sem sökkva sér í Nostradamus.
Ég veit ekki hverjum datt þetta eigin-
lega í hug, einhverjum intellektúel á
sým, en hann hefði átt að fá einkaleyfi
á hugmyndinni og halda henni fyrir
sjálfan sig."
Besti ritstuldur ársins
Hermann hefur tjáð sig um
tilnefningar til hinna íslensku
bókmenntaverðlauna á menningar-
vefnum Kistan.is. Þar lætur hann í
ljós þá skoðun sína að nafnið á fyrir-
bærinu sé villandi. Þetta séu verð-
laun útgefenda, markaðsverðlaun í
raun, og því ástæðulaust með öllu að
hafa titilinn svo gildishlaðinn. Því er
ekki úr vegi að spyrja Hermann bara
beint út hvort það hafi orðið honum
vonbrigði að vera ekki tilnefndur.
Eða eru þau f ljósi þessa óljósa fyrir-
bæris sem höfundarrétturinn er
kannski á einskærum misskilningi
byggð og ættu jafnvel sem slík að
leggjast niður?
„Ég jafiia mig nú alveg. Það er ekki
ástæða til að forsmá bókmenntaverð-
launin eða þá sem að þeim koma og
þau fá. Hins vegar er heimurinn að
breytast, verðlaunum fjölgar og eflaust
kominn tími til að stokka Islensku
bókmenntaverðlaunin svolítið upp; á
Spáni em til ótal verðlaun, mismikið
virt eins og gengur, og ef einhver
þeirra kölluðu sig Spænsku bók-
menntaverðlaunin myndi mönnum
detta í hug Franco og fasismi. Hins
vegar em til Suður-Amerísk verðlaun
fyrir besta ritstuld ársins og ég hefði
gjaman viljað fá þau verðlaun."
jakob@dv.is