Dagblaðið Vísir - DV - 18.12.2004, Blaðsíða 60

60 LAUGARDACUR 18. DESEMBER 2004
Fréttir DV
lét sannanlega taka. En gallinn er sá
að það manntal var tekið allt að ára-
tug eftir þann tíma þegar Lúkas telur
Jesú hafa fæðst. Og það náði undir
öngvum kringumstæðum til Bet-
lehem, auk þess sem ffáleitt var að
fólk hefði verið skikkað til að ferðast
„hver til sinnar borgar" til skrásem-
ingar samkvæmt ævafornum ættar-
tölum. Rómversk manntöl snerust
um að skrá fólk á hverjum stað svo
það mætti skattleggja en ættemi þess
skipti Rómverja engu máli.
Niðurstaðan er sú að Lúk-
as hafi slegið saman ýms-
um sögum, þar á meðal
um manntal Kýremusar,
til þess að koma Jósef og
Maríu fi:á Nasaret til Bet-
lehem þar sem hann
taldi að Jesú hlyti að
hafa fæðst. Því spá-
dómar í Gamla testa-
mentinu kváðu á um
fæðingu konungs í
„borg Davíðs".
*
g ætla ekki að
fjalla um þetta
deilu-
mál um manntalið
frekar. Það var allt
mjög samviskusam-
lega rakið í marg-
grein í Helg-
biskup
sér sæma að
söfnuði sínum
upp á hálfgerða rang-
túlkun hennar í jóla-
prédikun sinni. En síðan
sagði hann einfaldlega:
„Viö skulum annars ekki
elta ólar við þetta", og tók
að furða sig á að „þjóösög-
ur og ævintýri og goösagnir
valda engum viölíka vanga-
veltum. Enginn spáti í því -
ekki einu sinni á síðum hins
virtaDV-hverhaíi veriðkon-
ungur þegar Mjallhvít var hjá
dvergunum sjö, eða þegar Þór
Jesú eöa
Mjallhvít
Eg hlýt að fýlgjast voðalega illa
með. Það er fýrst núna, rétt
tæpu ári of seint, sem það renn-
ur upp fyrir mér að sjálfur biskup ís-
lands, Karl Sigurbjömsson, eyddi
sjálffi jólaprédikun sinni á sjálfri jóla-
nóttinni í fyrra til að andmæla grein
sem ég hafði þá fyrir skemmstu skrif-
að í Helgarblað DV og (jallaöi inn
sannleiksgildi jóiaguðspjallsins.
Mér þykir óneitanlega sem biskup
hafi gert mér nokkum heiður og hlýt
þvf að fara um málið fáeinum orðum,
þótt seint sé í rassinn gripið, enda má
svo sem segja að málið sé aftur kom-
ið á dagskrá, þar sem nú líður enn að
jólum.
Rétt er að taka fram strax að
greinin í Helgarblaðinu var ekki
pólemík. Þar var höfundur ekki
að halda ff am sínum eigin skoðunum
á trúarlegum efnum. Þar var ég ein-
göngu að rekja niðurstöður „hinna
virtustu ffæðimanna" - sem ég hika
ekki við að kafla svo - um frásögn
guðspjallamannsins Lúkasar um
fæðingu Jesú. Og skemmst er frá því
að segja að ffæðimenn á sviði sagn-
fræða, þjóðfræða, fomleifaffæða og
trúarbragðafræða hafa undantekn-
ingarh'tið komist að sömu niður-
stöðu: engin leið er að taka nokkurt
minnsta mark á því jólaguðspjalli
sem haft er fyrir satt í kirkjum lands-
ins á aðfangadagskvöld.
Enginn, nema kannski einn og
einn forstokkaður fjandi kristinnar
trúar, heldur því að vísu fram að Jesú
hafi ekki fæðst, það er að segja ekki
verið til. En sagan um manntalið,
ferðina til Betlehem, fæðinguna í fjár-
húsinu ... þetta er allt saman augljós
tilbúningur eða í hæsta lagi samsuða
úr þjóðsögum, sögusögum og göml-
urii spádómum - sem Lúkas eins og
hinir guðspjallamennimir vildu um-
fram allt herma upp á þann mann
sem þeir vom sannfærðir um að væri
guðs sonur og frelsari.
Kárl biskup fór í jóla-
prédikun sinni í fýrra
ögn háðulegum orð-
um um greinina mína í DV
en athyglisvert finnst mér
að þótt hann hafi talið hana
svo aðfinnsluverða að hann
eyddi þessum helgasta tíma
kirkjuársins í að andmæla
henni, þá svaraði hann í raun
og vem nánast engum af þeim
beinhörðu staðhæfingum sem
þar komu ffam - um niðurstöð-
ur fyrmefhdra fræðimanna.
Nema helst þeim efasemdum
sem í greininni höfðu komið ffam
um manntalið sem Lúkas fullyrðir
að Kýreníus landstjóri hafi staðið
fýrir og hafi meiningin verið „að
skrásetja skyldi alla heimsbyggð-
ina“.
Biskup sagði af þessu tilefhi:
„Nú er það svo, aö þau rök sem
rakin eru til virtustu fræöimanna í
greininni eru hreint ekki ný af nál-
inni. En hafa mörg hver veriÖ hrakin
af engu síöur virtum fræöingum,
hrakin liö fýrtiliö. Kýreníus landstjóri
er vel þekktur og tilvist hans og
stjómkænska vel vottfest. Eins er um
OeKkiatilbod
W* Léttqreiðslur
BÍLKm
• Betri verðí
Smiðjuvegi 34 | Rauð gata | bilko.is | Simi 557-9110
tækifærið!
155/80R13 frá kr.4.335
185/65R14 frá kr.5.300 ]MÖ
195/65R15 frá kr. 5.900
195/70R15 8 pr.sendib.frá kr.8.415 p.7v0
manntaliö. “
Hér fer biskup eins og köttur
kringum heitan graut. í fyrsta lagi
hafa engin þau rök sem í greininni
birtust verið hrakin „lið fyrir lið“. í
öðm lagi: í greininni var því alls ekki
haldið fram, eins og Karl gefur í skyn,
að Kýreníus hafi ekki verið til eða tek-
ið manntal. Þar var einmitt farið lið
fyrir lið yfir allt það sem vitað er um
Kýreníus og manntal það sem hann
var í austurvegi aö berja tröll. Þaö er
ekki vegna þess aö þær sögur séu
ómerkilegri út af fyrti sig, eöa vegna
þess að engum heilvita manni detti í
hug aö tengja þær yfti höfuð raun-
verulegum aðstæðum í raunveruleg-
um heimi. Hvort þessi ævintýri eða
goösögur standast rýni sagnfræðirm-
ar eða ekki breytti engu, þær eru
jafngóöar eftir sem áður, halda gildi
sínu óhaggað".
SKARTHÚSIÐ
Laugavegi 12, s. 562 2466
Bómull:
svartir og rauðir
Satín blóma:
svartir, rauðir
og dökkbláir.
Flauel:
svartir og brúnir
(stærðir 35-41)
Einnig mikið ún/al af
blómaskóm I mörgum
litum og stærðum
Sendum I póstkröfu.
JÓLASKÓR
Mikið úrval af kínaskóm
í barna- og fullorðins-
stærðum.
Stærðir 27-41
Tilboð
Eitt par kr. 1290,-
Tvö pör kr. 2000,-
lllugi Jökulsson
var að lesa órsgamla
jólapredikun
biskupsins.
Þetta er merkilegt. Fyrst vill bisk-
up mótmæla og gera lítið úr DV
fyrir vangaveltur um sagnffæði
jólaguðspjallsins en síðan leggur
hann sjálfur - með ofangreindri
klausu - guðspjalhð að jöfnu við
Mallhvít og dvergana sjö. Hvað smá-
atriði frásagnarinnar varðar - smáat-
riði er hér í merkingunni staðreyndti,
sannleiksgildi...
Þá segir biskup: „Sagnfræöin
getur fundiö eitt og annaö sem
stangast á við texta guðspjalls-
ins. Lúkas notar líka ljóömáliö og
táknmálið til að bera fram boöskap-
inn um frelsarann. Með málfari
ljóðsins segir hann meir en heim-
spekihugtök og fræðileg rök megna
nokkru sinni. “
Þetta er reyndar ekki rétt. Lúkas
leggur sig fram um að setja saman
sannferðuga sögu, uppfulla af „stað-
reyndum" og „smáatriðum" til að
lesendur guðspjallsins eigi auðveld-
ara með að leggja trúnað á frásögn
þess, þá þungamiðju sem í boðskap
Jesú felst. Þá flækir hann sig í vef sem
hinir virtustu fræöimenn hafa nú
rakið upp og út af fýrir sig er það rétt
hjá biskupi íslands að það kastar
engri rýrð á kristna trú - það er að
segja boðskap Jesú og hugsanlegt
hlutverk hans í lífinu - þótt læri-
sveinum hans hafi skjöplast Ulilega
þegar þeir reyndu að búa til heild-
stæða ævisögu úr þeim brotum sem
þeir þekktu um ævi hans. Og skáld-
uðu í eyðumar.
Mergurinn málsins er þessi:
Frásögn jólaguðspjallsins er
að langsamlega stærstum
hluta tilbúningur. Sem fær ekki staðist
sæmilega skynsamlega skoðun. Þetta
vita kirkjunnar menn á íslandi ósköp
vel þótt biskup geti ekki stillt sig um
að mótmæla í aðra röndina grein eins
og þeirri sem birtist í DV fyrir ári. Og
þótt í prédikunum sínum á jólunum
tali prestamir og leggi út af ff ásögnum
um fæðingu Jesú í Betlehem (hann
fæddist nær ábyggilega EKKI í
Betlehem), manntal Kýremusar (sem
átti sér EKKI stað með þeim hætti sem
Lúkas segir frá), hirðana í haganum
(það vom ENGIR hirðar í haga), vitr-
ingana þrjá (úr Matteusar-guðspjalli,
ekki Lúkasar, en það vom ENGIR
VTTRINGAR). Þeir leggja út af þessu
öllu eins og þeir trúi því og ætlist til að
söfnuðurinn trúi því lika.
Þótt í jólaprédikun Karls Sigurbjöms-
sonar komi svo að endingu skýrt fram
að það skipti engu máli hvort eitthvað
af þessu er satt eða ekki. Maður á bara
að fila boðskapinn, eins og maður
nýtur sögunnar um Mjallhvít án þess
að leiða hugann að hvar hún kann að
hafa gerst:
„Ljóðið, söngurinn og tónlistin,
táknin og iðkunin eru framar öllu far-
vegti trúarirmar. Fagnaöarerindinu er
ætiað aö hrífa hugann og hjartaö um
leið og þaö vtikjar skilning og skynsemi.
Kristnti menn hafa alltaf, á öllum öld-
um, hlustað á röddina sem segtisöguna
helgu, og þá laöan sem viö heyrum, til
samfélags, návistar, umhyggju, ástar.
JóIaguðspjaUið, fremur en aðrar frá-
sagnti guöspjallanna, svarar ekki öllum
spumingum, vekurjafnvel nýjar spum-
ingar, en það varparnýju Ijósi á UGö, og
á þá merkingu sem aö baki býr. Þegar
við nálgumst texta hinnarhelgu sögu er
máliö aö líta upp frá bókstafnum til
andans, frá oröunum til Orðsins, frá
sögunni til leyndardómsins, og hlusta
eftti röddinni, rödd sannleikans, sem
ávarpar mig og þig til að leiöbeina,
hugga, lækna, ummynda."
Og það er kannski alveg nóg,
hvað veit ég?
Prédikun biskups cr oð finna d þessari
netslóð:
httpj/www.kirkjan.is/hrumal/predikan-
ir/en_thad_bar_til_um_thessar_mundir
«