Ársrit Nemendasambands Laugaskóla - 01.01.1933, Page 88

86
Þessi tímahvörf hafa orðið enn gleggri vegna þes3
að fyrir ófriðinn bjuggu forystuþjóðirnar við félags-
lega og efnislega menningu, sem að vísu var sterk
hið ytra, en ekki að sama skapi samræm og tímaborin.
Uppreisnin logaði undir, og var við því búin að neyta
fyrsta færisins, til að varpa af sér farginu. Það var
auöveldur leikur að varpa ófriðarsökinni á herðar ráð-
andi kynslóðar og á ráðandi menningu og félagslegt
skipulag. Það var jafnvel hægur leikur að færa óhrekj-
andi rök að því, aö ófriðurinn mikli væri dómfelling
lífsins sjálfs á þá félagslegu menningu, er mannkynið
bjó við.
Það hlaut að verða — og það varð — ný kynslóð
með nýju viðhorfi, nýrri lífsskoðun og trú, nýjum
einkennum og nýrri menningu, sem var að vaxa upp
og taka við. Þetta er alls ekki bundið við ófriðarlönd-
in ein. Þar komu einkenni þessara tímahvarfa fyrst
í Ijós og fara með mestum öfgum. En það má vissu-
lega hafa hvorttveggja fyrir satt, að þær þjóðir, sem
ekki tóku beinan þátt í ófriðnum, stóðu allar í skugga
hans, og til þeirra berast nú líka öll áhrifin frá
straumhvörfum og byltingum ófriðarlandanna. Það er
hvorugt, að nokkur þjóð geti lokað sig úti frá þeim
áhrifum, eða eigi ráðinn vilja til að gera þaö. Hér
erum við Islendingar engin undantekning. Meö okkur
eru að gerast tímahvörf meö kynslóöaskiftum, svo
glögg, að þvílíkt hefur aldrei orðið fyrr í sögu þjóð-
arinnar, síðan hún nam hér land, jafnvel ekki við
kristnitökuna árið 1000.
En eg ætla að þessu sinni ekki að tala fleira um
gamla og nýja kynslóð, eða segja frá liðnum tíma og
spá um hinn ókomna. Eg ætla mér einmitt að tala
um það, sem mér er næst, mennina sem standa milli
þessara tveggja kynslóða og tveggja tíma, kynslóðina,