Ársrit Nemendasambands Laugaskóla - 01.01.1933, Side 94

92
Okkar kynslóð er stundum líkt til þeirrar kynslóð-
ar, er hér lifði og barðist á Sturlungaöld. Og mér
hefur oft fundizt það ekki fara alls fjarri. Þá vógust
eins og nú hamrammar öfgar í hvers manns brjósti
og í öllu þjóðlífinu. Þá bjarmaði hér á landi af endur-
fæðingaröldinni, sem fór cins og bjartur dagur yfir
suðlægari lönd álfunnar, en drukknaði í blóði hér á
íslandi. Þróttmestu menninrnir sóuðu orku sinni í at-
hafnir er sundruðu og eyddu. Þeir lifðu og börðust
blindir, en þeir urðu undra glöggskyggnir, er þeir
horfðu til baka yfir fallin val og brotnar borgir og
eftir sokknum skipum. Þá roktu andstæðurnar í sjálf-
um þeim sundur hannsöguna og þeir sögðu hana með
hinni fullkomnustu list fyrir aldna og óborna, svo að
það hafa engir kunnað betur. Og víst getur það orð-
ið okkur til frægðar, ef við getum sem gamlir menn,
vitrir af eigin ósigrum, og yfir rústum hruninna
borga, sagt nýjar íslendingasögur um andstæðurnar
sem við létum fella okkur, í stað þess að vera okkur
vopn í hendi og ljós á vegi, þær andstæður, sem ef
til vill eiga eftir að svifta þjóð okkar frelsi og sjálf-
stæðu lífi um aldir, í stað þess aö þær voru orkan, er
gat ýtt henni í fylkingarbrjóst.
En svo víst sem það er, að slíkar íslendingasögur
geta orðið okkur til frægðar, og ef til vill blys á vegi
kynslóðar sem kemur langt á eftir okkur, svo víst er
það einnig, að hitt er miklu meiri frægð og miklu
meiri gæfa, ef við getum neytt þeirrar glöggskyggni,
er andstæðurnar veita, til að koma skipinu okkur
heilu til hafnar.
Eitt af því, sem eykur andstæðurnar með miðaldra
kynslóðinni og skiftir henni jafnvel í andstæðar sveit-
ir, er viðhorfið við gömlum og nýjum tíma. Sumir
sjá strönd hins liðna í ljómandi hillingum og finnst