Freyr - 15.09.1994, Qupperneq 55

fundarhöld, tekist samkomulag milli
aðila EES-samningsins um fram-
kvæmd bókunar III með samningn-
um. Eru því mjög mörg fram-
kvæmdaatriði óljós ennþá.
Veruleg óvissa ríkir um framvindu
þess máls og margra fleiri atriða
sem snerta samninginn vegna vænt-
anlegrar inngöngu Noregs, Svíþjóð-
ar og Danmerkur í Evrópusamband-
ið um næstu áramót.
Svo sem kunnugt er gerir EES-
samningurinn ráð fyrir að svokölluð
gagnkvæmnisregla gildi um álagn-
ingu jöfnunargjalda, þ.e. að heimilt
er að endurgreiða verðjöfnunargjöld
við útflutning á vörum sem inni-
halda landbúnaðarhráefni.
Ákvæði um þetta voru samþykkt
við breytingu á búvörulögum í des-
ember og hljóðar lagagreinin svo:
„Heimilt er að endurgreiða verð-
jöfnunargjöld við útflutning á vörum
sem innihalda landbúnaðarhráefni.
Ráðherra ákveður með reglugerð
þær vörur sem verðjöfnun tekur til
um hver endurgreiðslan skuli vera.
Sama nefnd og um ræðir í 3. mgr.
27. greinar skal vera ráðherra til
ráðuneytis um ákvörðun verðjöfnun-
ar við útflutning".
Reglur um framkvæmd þessara
ákvæða hafa enn ekki verið settar og
óvissa ríkir um fjármögnun slíkra
endurgreiðslna sem geta numið
verulegum fjárhæðum ef skriður
kemst á útflutning unninna landbún-
aðarvara og vara sem innihalda
landbúnaðarhráefni.
Veruleg óvissa ríkir því um fram-
kvæmd þessa máls í heild og er það
til mikils óhagræðis fyrir land-
búnaðinn og raunar óþolandi staða.
Sú pólitíska togstreita sem orðið
hefur um framkvæmd málsins og sú
fjölmiðlaumræða sem henni fylgdi
hefur án efa skaðað málstað land-
búnaðarins og var vægast sagt lítil-
lækkandi fyrir atvinnuveginn í heild.
2.15. GATT-samningurinn.
Samningar tókust í GATT-við-
ræðunum í desember 1993 eftir nær
7 ára samningaþóf.
í landbúnaðarkafla samninganna
eru þrjú megin atriði sem varða
landbúnað á Islandi. Þau varða
markaðsaðgang, innri stuðning og
útflutningsbætur. Allar takmarkanir
á innflutningi búvöru til landsins
Jón Baldvin Halldórsson, fréttamaður
RÚV, gerði fundinum skil.
munu breytast yfir í svokölluð tolla-
ígildi, sem reiknast sem munur á
meðalheimsmarkaðsverði á viðmið-
unarárunum 1986-1988 og heild-
söluverði innanlands. Þessi tolla-
ígildi eiga síðan að lækka um 36%
að jafnaði á sex ára tímabili, þó að
lágmarki um 15%. Þess ber að geta
að unnt er að takmarka innflutning á
matvælum sem ekki hafa verið hita-
meðhöndluð svo sem hráu kjöti.
Einnig lifandi dýrum.
Leyfa skal innflutning án tolla,
eða með mjög lágum tollum, 3% í
upphafi sem hækkar síðan í 5% í lok
6 ára aðlögunartíma.
Innri stuðningur í landbúnaði, sem
rennur beint til framleiðenda án þess
að tengjast framleiðslutakmarkandi
aðgerðum, á að lækka um 20% á
viðmiðunartímanum.
Utflutningsbætur aðildarríkjanna
eiga að lækka um 36% í krónutölu
eða 21% í magni á samningstíman-
um.
Enn er óljóst hvort GATT-samn-
ingurinn tekur gildi 1. júlí 1995 eða
1. janúar 1996.
Allt er á huldu um það hvemig
íslensk stjómvöld taka á fram-
kvæmd samningsins, hvemig beitt
verður heimildum um álagningu
tollaígilda og hvemig staðið verður
að framkvæmd lágmarks innflut-
nings.
Agreiningur virðist um það hvort
þau ákvæði um forræði varðandi
innflutning búvara sem samþykkt
voru á Alþingi í dsember sl. gildi
varðandi GATT-samninginn og
núverandi utanríkisráðherra hefur
lýst þeirri skoðun sinni að ástæðu-
laust sé að beita heimildum um
álagningu tollaígilda til fulls.
Stjóm Stéttarsambandsins hefur
krafist þess að stjórnvöld marki
skýra stefnu í afstöðu sinni til út-
færslu á niðurstöðum GATT-samn-
ingsins hið fyrsta þannig að land-
búnaðurinn og atvinnulíf honum
tengt viti sem gleggst hver staðan er
og hægt verði að taka ákvarðanir
varðandi stefnumörkun í málefnum
landbúnaðarins í framhaldi af því.
Vegna þeirrar lækkunar sem orðið
hefur á stuðningi við landbúnað hér
á landi á undanförnum árum og
afnáms útflutningsbóta hafa kröfur
samningsins hvað þessa þætti
áhrærir þegar verið uppfylltar, sé
tekið mið af viðmiðunarárunum
1986-1988.
Eg tel niðurstöðu þá sem orðin er í
GATT-samningnum jákvæða og að
hún muni stuðla að raunhæfari verð-
myndun á búvörum á alþjóðamark-
aði. Eg tel einnig að hinn nýi
GATT-samningur muni ekki koma í
veg fyrir að hér geti þrifist blóm-
legur lanbúnaður á komandi árum ef
íslensk stjómvöld standi að fram-
kvæmd samningsins af víðsýni og
skilningi.
3. Verðlagning búvara -
afkoma bœnda.
I þessum kafla verður gerð grein
fyrir þróuninni í verðlagi búvara.
Þegar fjallað er um störf verðlags-
nefndar og verðlagsgrundvöll afurða
er nauðsynlegt að hafa í huga að í
því breytta rekstrarumhverfi sem
landbúnaðurinn nú býr við gegnir
verðlagsgrundvöllurinn ekki sama
hlutverki og áður.
Hann er fyrst og fremst mæli-
kvarði á verðþróun innan viðkom-
andi greinar.
Það sem umfram annað ræður
afkomu bænda nú er hæfni þeirra
sjálfra og útsjónarsemi við rekst-
urinn og það hvemig til tekst við
sölu afurðanna. Ef ekki ríkir sam-
staða um ákveðna skipulagningu og
samstarf um afsetningu afurðanna
hefur það lítinn tilgang að halda
uppi verðskráningu á einstökum
18'94 - FREYR 647