Freyr - 01.07.2000, Qupperneq 18

æskilegt að geta "litið upp".
Anægður með samstarfið.
Skipulagslegir þœttir:
... Bóndi gerir verkáætlanir í sam-
ráði við verktökubændur, hefur
samráð við þá um tíma sláttar og
spildustærð sem tekin er fyrir.
Tœknilegir þœttir:
...Bónda finnst verkin vera vel af
hendi leyst, ekki betur þótt hann
sæi um þau sjálfur.
Fjárhagslegir þœttir:
...Lausleg áætlun sýnir að spam-
aðurinn á þessu tiltekna búi gæti
legið á bilinu 200-230 þús. kr. ár-
lega hið minnsta.
Umræða - Hvað athuga
þarf?
Beina þarf athygli að búvéla-
kostnaðinum í enn ríkara mæli en
gert hefur verið. Nýtingu flestra
búvéla (heyvinnuvéla) má auka til
muna frá því sem nú er - líklega
tvöfalt-þrefalt að jafnaði. Vélasam-
vinna og verktakastarf eru leiðir til
þess, séu bú ekki þeim mun stærri.
í þessari athugun er greint frá ár-
legum spamaði búa, sem þessar
leiðir nýttu, upp á a.m.k. 200-400
þús. kr. Hliðstæðar tölur hafa
komið fram í norskum rannsóknum
á þessu viðfangsefni (Ulvlund og
Breen 1995).
Eigi að ganga til samnýtingar
véla og verktakastarfs þarf að
vanda undirbúninginn vel. Ráðgjaf-
arþjónusta bænda hefur hér arð-
bæru hlutverki að gegna. Vakin er
athygli á handhægu hjálpartæki
sem bútæknisvið Rannsóknastofn-
unar landbúnaðarins hefur útbúið
til mats á fjárfestingarkostnaði
búvéla (sjá heimasíðu Rala
www. rala. is/but). einnig mjög
glöggum leiðbeiningum Ulvlund
og Breen (1995) sem vel eiga við
hérlendis.
Sérstaklega þarf að gæta að eftir-
farandi þáttum:
1. Forsenda vélasamvinnu og verk-
töku er að báðir aðilar haft hag
af henni.
2. Vel þarf að vanda áætlun um
fjárhagslegan grundvöll véla-
samvinnu og verktöku.
3. Ganga þarf tryggilega frá formi
vélasamvinnu og verktöku þann-
ig að öldungis sé ljóst hvar
ábyrgð aðila liggur, t.d. gagnvart
greiðslu kostnaðar, úrlausn
deilna, slitum samstarfs, trygg-
ingaábyrgð, og helst einnig
gæðakröfum til verka sem unnin
em innan samnings.
4. Stjórnendur vélanna þurfa að
kunna vel til viðkomandi verka
og vera sérlega góðir vélamenn.
5. Vélasamvinna og verktakastarf
gera miklar gæðakröfur til véla
sem nota skal.
Líklegt er að bændum lítist mis-
jafnlega á það að verða öðmm háðir
með búverk sín. Það krefst breytts
hugsunarháttar, sem örugglega má
þó lifa með sé valið samstarfsform
við hæfi. Sé efnaleg afkoma bænda
höfð í huga þegar skoðaðar em tölur
um eignar- og rekstrarkostnað bú-
vélanna hvetur það til þess að kann-
aðir séu mismunandi kostir við vél-
væðingu búanna. Þá má bera saman
við líklegan ávinning af véla-
samvinnu. Hvort hann vegur á móti
aukinni áhættu og minna sjálfstæði
verður hver og einn að meta fyrir sig.
Heimildir
Baldur Helgi Benjamínsson 1999.
Vélasamvinna í landbúnaði. Námsverk-
efni við Búvísindadeild (2e.), 24 s.
Björn Stefánsson 1970. Samvinna
nágranna við búskap. I: Árbók land-
búnaðarins 1970, 210-239.
Daði Már Kristófersson & Bjami
Guðmundsson 1998. Vinna og kostnað-
ur við heyskap. I: Ráðunautafundur
1998, 20-29.
Eiríkur Blöndal 1998. Kjörtímaáhrif
á heyskap. I: Ráðunautafundur 1998,
30-34.
Hagþjónusta landbúnaðarins. Niður-
stöður búreikninga, árin 1996-1998.
Pétur Jónsson 1993. Vélvæðing í ís-
lenskum landbúnaði. Fjölrit Rala nr
162, 31 s.
Ulvlund, K.A. & Breen, T. 1995.
Maskinsamarbeid i jordbruket. Det
Kgl. Selskap for Norges Vel., 86 s.
Witney, B. 1988. Choosing and using
farm machines. Longman Sci. &
Technical, 412 s.
Leiöréttinq
í greininni „Tilraunir með end-
urvinnslu túna og notkun sands í
mýrarjörð“ í síðasta blaði Freys,
bls. 34-37, er villa. Texti á bls. 35
hefur brenglast þannig að efst í
fyrsta dálki em eftirfarandi átta lín-
ur endurteknar frá næsta dálki á
undan (á bls. 34):
með mykjunni virðist takast vel í
kalblettum þar sem frœplöntum-
ar búa ekki við samkeppni, en of
langt er á milli raða. “
Hér verður getið um tvœr
tilraunir, sem gerðar voru á
Hvanneyri með endurvinnslu túna.
Tilraun nr.
í þriðja dálki neðst hefur hins
vegar fallið niður eftirfarandi
klausa:
Rétt er að vekja athygli á að til-
raunin var gerð á köldu árunum
1966-1970. Það er Ijóst að það hef-
ur orðið mikil gróðurfarsbreyting
þó að ekki sé rétt að tala um kal á
þessari spildu. Vallarsveifgras jók
líklega hlutdeild sína en vallarfox-,
háliðagras og túnvingull létu und-
an, í staðinn kom ktijáliðagras og
varpasveifgras (tafla 3).
Það var dálítið kal i tilrauninni,
sérstaklega í reitum sem plœgðir
voru. Daginn sem slegið var 1969,
þann 23. júlí, voru gefnar einkunn-
irfyrir arfaþekju. Niðurstaðan var
þessi:
Blaðið biðst velvirðingar á
þessum mistökum.
18 - FREYR 7/2000