Freyr - 01.07.2000, Page 22

RÁÐUNAUTAFUNDUR 2000
Niðurfelling
búfjáráburðar með DGI-tækni
Tildrög
Ýmsar ástæður eru fyrir því að
þessi tækni var tekin til sérstakrar
skoðunar hjá bútæknideild RALA á
undafömum tveimur ámm. Fyrst er
til að taka að meðhöndlun og
meðferð búfjáráburðar hefur breyst
mjög mikið á umliðnum áratugum.
Breytt framleiðslutækni við búskap-
inn hefur leitt til þess að búfjár-
áburðurinn er einsleitari gagnvart
geymslu og meðhöndlun. Ástæður
fyrir þeirri framvindu eru af ýmsum
toga. Má þar nefna að þróunin hefur
verið yfir í stærri rekstrareiningar
og notað er kjammeira fóður, en það
leiðir oft til að þurrefnisinnihald
áburðarins er minna en áður var.
Samtímis þessu hefur verið leitast
við að hagræða við reksturinn, reisa
byggingamar með öðmm hætti og
gjarnan í þá veru að nota megi sam-
eiginlegan geymslustað og tækni
fyrir allan búfjáráburð. Má í því
sambandi nefna notkun opinna
geymslutanka í þeirri viðleitni að
draga úr tilkostnaði.
í annan stað er víða erlendis lagt
mikið kapp á að þróa tækni sem
nýtir lífrænan úrgang sem best,
hvort sem það er búfjárburður, úr-
gangur frá heimilishaldi eða iðnaði.
Lögð hefur verið mikil vinna í að
þróa tækni sem byggir á þeirri
hugsun að framleiðslukerfin (búin)
séu sem mest lokaðar einingar. Það
er gert til að draga sem kostur er úr
mengun umhverfisins, leggja
áherslu á sjálfbæra framleiðslu og
jafnframt draga sem kostur er úr
óþægindum sem fólk í næsta ná-
grenni við reksturinn verður fyrir,
t.d. lyktarmengun. Með þessi við-
horf að leiðarljósi hefur DGI-tækn-
in verið í þróun í Noregi síðastlið-
inn áratug.
eftir
Grétar
Einarsson
°9
Lárus
Pétursson,
Rannsókna
stofnun
land-
búnaðrins,
bútækni-
deild
í þriðja lagi má bæta við að al-
menn reynsla og tilraunir hafa í
flestum tilvikum sýnt að rétt nýting
búfjárburðar hefur ræktunarlega
séð bætandi áhrif á jarðveginn.
Eldri niðurfellingartækni hefur á
hinn bóginn ekki þótt sérlega að-
gengileg, hvorki hvað snertir
vinnslu, afköst eða kostnað.
Tækjabúnaðurinn -
„DGI“
Tækjabúnaðurinn er hannaður af
norska fyrirtækinu MOI, A/S í sam-
vinnu við Landbúnaðarháskólann
að Ási í Noregi og hefur hann verið
í þróun í nær áratug. Aðferðin
byggir á þvi að með háþrýstingi og
þar til gerðum dreifibúnaði er
áburðinum komið niður í 5-10 cm
jarðvegsdýpt án þess að rista upp
svörðinn, Direct Ground Injection,
skammstafað „DGI“. Helstu hlutar
búnaðarins eru stáltankur með
burðargrind sem hvflir á tveimur
gúmmíhjólum og mykjudæla sem
fest er á dráttarbeislið og er drifin
með drifskafti frá aflúttaki dráttar-
vélar. Auk þess er á tanknum aftan-
verðum tæki til niðurfellingar á bú-
fjárburði, en það er tengt við burð-
argrind tanksins með hraðtengi líkt
og á þrítengibúnaði dráttarvéla.
Tankurinn er af hefðbundinni gerð.
Ofan á honum aftanverðum er op
með loki sem er stjómað af hand-
afli framan á tanknum við
áfyllingu. Niðurfellingarbúnaður-
inn samanstendur af fjórum niður-
fellingareiningum eða sleðum. Á
hverjum sleða em fimm niðurfell-
ingargöt 12 mm í þvermál. Hver
sleði er festur á 100 mm og 150 mm
prófflramma sem er þvert á öku-
stefnu tækisins, en þeir em lið-
tengdir þannig að þeim má lyfta
upp með vökvatjökkum. Þeir fá þá
lóðrétta stöðu í flutningi. Barkinn
frá mykjudælunni er tengdur inn á
holrými prófflanna og flyst mykjan
þannig að niðurfellingargötunum.
Undir hverju gati eru 10 mm þykkir
meiðar sem nema við yfirborð jarð-
vegs í vinnslu. Búnaðurinn byggir á
því að með háþrýstidælu, sem gefur
5-10 bör (1 bar = 1,00x105 Pa) er
mykjunni þrýst um sérstaka stúta
sem em við yfirborð svarðarins
með um 30 cm bili. Mykjan fer í 5-
10 cm dýpt í slögum með reglulegu
millibili. Við algengan ökuhraða
em oft um 10 cm á milli slaga.
Þannig smýgur mykjan niður í
svörðinn og myndar þar eins konar
„vasa“ án þess að skaða umtalsvert
rótarkerfi plantnanna. Vinnslu-
breidd tækisins er 6 m, en það er
einnig fáanlegt með 3 m breidd.
Vökvakerfi
Vökvaúttök frá dráttarvél þurfa
að vera að minnsta kosti fimm, þar
af tvö bakrennsli. Eitt þjónar lýfti-
búnaðinum á þrítenginu aftan á
tanknum og annað til að lyfta nið-
22 - FREYR 7/2000