Freyr - 15.04.2001, Qupperneq 6

endur, t.d. varðandi kúariðu. Sér-
fræðingar hafa verið fengnir til að
meta þetta og þeir eru enn að störf-
um.
Nú var kúariðan stórt mál í vetur.
Þurfa lslendingar að óttast að hún
berist hingað til lands?
Við eigum alla möguleika á því
að vera lausir við kúariðu til fram-
búðar. Aðstæður okkar eru einstak-
ar að því leyti að innflutningur á
lifandi dýrum og kjöt- og beina-
mjöli er bannaður og lifandi dýr
eða erfðaefni eru einungis flutt inn
eftir umfjöllun okkar og þá ein-
ungis í gegnum feril okkar. Þetta
tvennt skiptir mestu máli í út-
breiðslu kúariðunnar.
Á næstunni hefst ítarleg skoðun á
okkar eigin nautgripaafurðum þar
sem tekin verða sýni úr heila og
mænu á nautgripum til þess að
ganga úr skugga um að engin kúa-
riða sé fyrir hendi hér á landi. Síðar
er stefnt að því að skoða allar kýr.
sem verða sjálfdauðar, ef engin
eðlileg skýring er á dauðdaga
þeirra og einnig að taka sýni af
ákveðnum fjölda kúa sem eru eldri
en 30 mánaða. Þó að við séum viss
um að kúariða finnst ekki hér telj-
um við nauðsynlegt að hafa
ákveðna skimun á þessu, ekki að-
eins til að tryggja að kúariða sé
ekki hér, heldur einnig til að sanna
fyrir viðskiptalöndum okkar að
sjúkdómurinn sé ekki hér. Vanda-
málið er hins vegar að það er ekki
hægt að taka sýni af lifandi gripum
til að rannsaka hvort þeir séu með
kúariðu, heldur getur prófunin ein-
ungis farið fram á dauðum gripum.
Ég vil taka skýrt fram að þekktar
smitleiðir kúariðu eru fyrst og
fremst með lifandi dýrum og kjöt-
og beinamjöli og það er í höndum
hvers lands að hafa eftirlit með
framleiðslu á kjöt- og beinamjöli til
að koma í veg fyrir hringrás smit-
efnisins. Flutningar á fósturvísum
og sæði eru ekki talinn áhættuþátt-
ur í sambandi við kúariðu. Hún
berst heldur ekki milli dýra og það
er ekki talið að hún berist frá móð-
ur til afkvæmis. Það eru hins vegar
umfangsmiklar rannsóknir í gangi í
Bretlandi og írlandi til að fá úr
þessu skorið.
Ég vil benda bændum á að ef þeir
eru með einhverja grunsamlega
gripi geta þeir kallað á héraðsdýra-
lækni sinn sér að kostnaðarlausu.
Þá gera bóndinn og dýralæknirinn
þær ráðstafanir sem teljast réttar.
Við viljum endilega komast í að
rannsaka alla svona grunsamlega
gripi, ekki aðeins út af kúariðunni,
heldur almennt vegna sjúkdóms-
vama hér á landi.
Hvað um verksmiðjuna sem fram-
leiðir kjöt- og beinamjöl he'r á
landi? Fylgir engin áluetta þeirri
framleiðslu?
Jú, það fylgir því einhver áhætta
þar sem riðuveiki hefur ekki verið
útrýmt í sauðfé og við verðum að
hafa gát á þessu. Eins og er fer þó
einungis hráefni af riðulausum
svæðum í þessa verksmiðju og hrá-
efni úr sláturhúsunum, sem fer í
verksmiðjuna, er einungis af dýrum
sem eru talin hæf til manneldis.
Kjötmjölsframleiðslan og önnur nýt-
ing á afurðunum er hins vegar alltaf
undir smásjá og verður það áfram.
Víða erlendis eru svona verksmiðjur
kallaðar eyðingarstöðvar þannig að
það má vel vera að hlutverk hennar í
framtíðinni verði fyrst og fremst að
eyða sláturúrgangi og hræjum og
síðan verði menn að taka ákvörðun
um hvemig mjölið verður notað.
Menn eru hins vegar almennt komn-
ir á þá skoðun núna að það eigi ekki
undir neinum kringumstæðum að ala
búfé með fóðri úr sömu tegund og
þau áföll, sem menn hafa orðið fyrir,
verða til þess að menn taki
fóðurmálin til endurskoðunar.
Nú stendur yfir verkefiii um skvldu-
merkingu búfjár? Hve mikilvœgt er
það?
Það hefur öllum verið ljóst í
mörg ár að við höfum þurft að bæta
sjúkdómaskráningu okkar og ein-
staklingsmerkingu dýra. Það er nú
verið að vinna í því og reglugerð
um það á leiðinni. Það er mjög
nauðsynlegt fyrir yfirdýralæknis-
embætti, hvar sem er, að geta vitað
um feril allra dýra með hjálp tölvu-
tækninnar. Sjúkdómaskráningin er
ekki síður mikilvæg því að það get-
ur hjálpað mönnum í kynbótastarfi
að sjá hvemig gripurinn hefur verið
meðhöndlaður, þá sjúkdóma sem
hann hefur fengið, hvaða lyf
o.s.frv. Við teljum þetta því mjög
nauðsynlegt verkefni, sérstaklega í
nautgriparæktinni þar sem við
munum byrja á þessu og færa okk-
ur síðan í aðrar tegundir eftir því
hvemig gengur í þessu.
Nú geisar gin- og klaufaveikifar-
aldur í Evrópu. Það hlýtur að
skipta miklu máli að koma í veg
fyrir að veikin berist liingað til
lands.
Það er gífurlega mikilvægt. Síð-
an veikin kom upp í Bretlandi hefur
allt opinbera dýralæknakerfið hér
unnið að því á fullu að koma í veg
fyrir að veikin berist til landsins.
Sjúkdómurinn er mjög slæmur en
aðalvandamálið er að hann er
nokkuð augljós ef hann berst í kýr
og svín en er mjög dulinn í sauðfé.
Við höfum með fræðslu reynt að
efla vitund manna um sjúkdóminn
og m.a. dreift bæklingum til allra
bænda. Við höfum beint því til
manna að vera ekki að versla með
gripi, reyna á næstu mánuðum að
takmarka mjög heimsóknir sín á
milli og takmarka aðgang að gripa-
húsum sínum eins og kostur er. Við
þurfum að halda áfram að bæta
upplýsingagjöf og fyrirbyggjandi
aðgerðir á þessu sviði. Þar er yfir-
dýralæknisembættið í góðu sam-
starfi við Bændasamtökin og bú-
greinasamtökin í að koma upplýs-
ingum á framfæri.
Ég held að lærdómurinn sem
menn geti dregið af þessum áföllum,
sem landbúnaðurinn í Evrópu hefur
orðið fyrir, sé að þrýstingurinn sem
er á bændur um að framleiða ódýra
vöru eigi sín takmörk. Við erum í
raun að sjá afleiðingar af því að
menn hafi farið yfir þessi mörk. Hl.
6 - FR6VR 4-5/2001