Freyr - 01.04.2004, Blaðsíða 33

ingi. Afleiðingin mælist sem slak-
ari frjósemi hjá kúnum.
Hvernig má bregðast við?
Holdstigun hefur í auknum
mæli verið tekin í notkun hjá
mjólkurkúm á síðustu árum. Slík
stigun hefúr reynst einhver hand-
hægasti mælikvarði til að nota til
að mæla breytingar í orkujafn-
vægi hjá kúnum. Rannsóknir sýna
m.ö.o. mjög skýrt samband lækk-
andi frjósemi og hraðrar lækkunar
í holdstigun hjá kúnni. Allir þess-
ir höfúndar leggja samt ákaflega
mikla áherslu á að til þess að
stuðla að góðri frjósemi sé mikil-
vægt að kýmar séu í réttum hold-
um við burð. Þær þurfa að hafa
náð að byggja upp nægan líkams-
forða fýrir komandi mjólkurskeið.
Hins vegar er hættan veruleg ef
kýmar er of feitar um burð. Við
þær aðstæður leiðir fitan til skertr-
ar átgetu hjá kúnni og það leiðir á
næsta þrepi til enn hraðara niður-
brots á líkamsforða en ella og í
framhaldinu leiðir slíkt oft til
margvíslegra fóðrunarsjúkdóma
og einnig skertrar frjósemi hjá
kúnum.
í umfjöllun hjá Pryce og sam-
starfsmönnum hans, þar sem þeir
beina sjónum að viðbrögðum við
hinu neikvæða sambandi afkasta-
getu og frjósemi, leggja þeir
áherslu á að við þessu verði að
bregðast með því að taka frjósemi
með sem eiginleika í ræktunar-
markmiði og þannig í kynbótaein-
kunnir þær sem valið er eftir. Til
þessa hefur kynbótaeinkunn Bret-
anna (PIN) haft megináherslur á
afkastagetu kúnna. Nú em þeir að
byggja upp nýja einkunn þar sem
frjósemi, júgurhreysti kúnna og
ending þeirra hafa fengið vemlegt
vægi. Þeir birta töflu um mat á
væntanlegum ræktunarframföram
í stofninum á gmnni úrvals sem
byggir á þessum mismunandi ein-
kunnum. Þegar valið er eftir
gömlu einkunninni þá em væntan-
legar framfarir í mjólkunnagni
um 100 kg á ári, en val eftir nýrri
einkunn er ætlað að skili framför-
um sem nema um 50 kg af mjólk
á ári. Þegar heildarhagkvæmni er
metin þá er hún samkvæmt gömlu
einkunninni um 5,4 sterlingspund
á ári á hvem grip en eftir þeirri
nýju hins vegar um 9,6 pund. Það
sem tapast í auknum afurðum
vinna þeir og gott betur með veru-
legum viðsnúningi í þáttum eins
og frjósemi, júgurhreysti og end-
ingu, þar sem menn snúa frá því
að ástandi að þessum þáttum sé að
hraka í að ná framfömm í þeim
efnum.
í lokinn er rétt að benda á að
gagnvart möguleikum okkar hér á
landi þá getur myndin því miður
aldrei orðið jafn jákvæð. Það er
vegna þess að allir eiginleikar,
sem tengjast frjósemi kúnna, hafa
ákaflega lágt arfgengi. Þegar
kemur að slíkum eiginleikum þá
skilur á milli feigs og ófeigs í því
hvaða möguleikar eru fyrir hendi
til að vinna með vemlega stóra
dætrahópa við afkvæmarannsókn-
ir á nautunum. Vegna þess hve
ræktunarhópur okkar er örsmár í
samanburði við það sem gerist í
öllum löndum, sem við berum
okkur saman við, þá eru mögu-
leikar okkar í þessum efnum vem-
lega takmarkaðir. Nauðsynlegt er
að gera sér grein fyrir þessu í sam-
bandi við umræðu um þessi mál.
Það sem hér á landi má best
gera til vamar í þessum efnum er
að byggja upp mat á fleiri frjó-
semisþáttum hjá íslenskum kúm
til notkunar í ræktunarstarfinu.
Eins og flestir lesendur þekkja er
það aðeins bil á milli burða sem
þar er notað í dag.
Hcimildir:
Að lokum skulu hér taldar upp
þær stórfróðlegu greinar sem
þessi skrif em byggð á. í þær má
sækja margfaldan fróðleik til við-
bótar því sem hér kemur fram.
W.R. Butler. Energy balance relati-
onships with follicular devolopment,
ovulation and fertility in postpartum
dairy cows. Livestock Production
Science, 83(2003)211-218.
N.C. Friggens. Body lipid reserves
and the reproductive cycle: towards a
better understanding. Livestock
Production Science 83(2003) 219-236.
R.F. Veerkamp, B. Beerda, T. van
der Lende. Effects of genetic selection
for milk yield on energy balance, lev-
els of hormones, and metabolites in
lactating cattle, and possible links to
reduced fertility. Livestock Production
Science 83(2003) 257-275.
J.E. Pryce, M.D. Royal, P.C.
Gamsworhy, I.L. Mao. Fertility in the
high-producing dairy cow. Livestock
Production Science 86(2004) 125-135.
Afurðahæstu kýrnar...
Frh. af bls. 30
öfluga kynbótagripi meðal allra
bestu kúnna undan þessum nautum.
Dætur Smells 92028 koma nú mjög
margar inn á skrána strax og þær fá
reiknað mat. Margt em þetta miklar
glæsikýr en grisjun verður mikil hjá
þessum kúm vegna þess hve margar
þeirra fá lágt mat fyrir próteinhlut-
fall í mjólk.
Allmargar kýr em enn í fram-
leiðslu undan nautsfeðmnum úr
1994 árgangi nauta og fjölmargar
dætur þeirra koma í framleiðslu á
þessu ári. Þessar kýr eiga að öllu
óbreyttu að verða gullnáma ræktun-
arstarfsins á næstu misseram. Að
síðustu er rétt að benda á að mjög
mikil viðbót kom í þennan hóp kúa
með dætrum 1997 nautanna, sem
nú fengu sinn afkvæmadóm. Yfir-
burðir hjá þessum kúm í afúrðagetu
em feikilega miklir og margar af
þessum kúm um leið gríðarlegir
kostagripir um aðra eiginleika
þannig að þaðan kemur stór hópur
öflugra nautsmæðra á næstu ámm.
Freyr 3/2004 - 33 |