Freyr - 01.04.2004, Blaðsíða 2

Ofheyjun
ér á landi hefur gras-
spretta verið með mesta
móti sl. ár og heyfengur
landsmanna því ríkulegur
mjög. Hafa fyrningar því víða
hlaðist upp og má fullyrða að á
mjög mörgum búum séu þær
meiri en góðu hófi gegnir.
Nú þykir þó sjálfsagt að viðhafa |
ákveðin öryggismörk á heyforð-
anum, þar sem innistöðutími grip-
anna er nokkuð breytilegur. Mætti
telja hæfilegt að tala um 10-15% í j
því samhengi. Samkvæmt forða-
gæsluskýrslum frá árinu 2003 var
um helmingur kúabúa af þeim
sem athuguð voru (706 bú með
fleiri en 10 mjólkurkýr), með um-
framheyforða á sl. hausti sem nam
meira 50% af ársþörfínni. Þar af
áttu 87 bú heyforða til tveggja ára.
Einungis 25 aðilar töldust vera
með minni heybirgðir en sem nam
reiknaðri þörf. Þar sem yfírgnæf-
andi hluti heyjanna er í rúllubögg-
um sem hafa takmarkað geymslu- |
þol, er líklegt að stór hluti af þess-
um fymingum komi ekki til nein-
na nota. Förgun þeirra fylgir auk-
inheldur veruleg vinna og kostn-
aður.
Segja upp leigutúnum
Því þykir æskilegt að menn
hugsi sinn gang, nú þegar vor-
verk em að fara í fullan gang og j
hugi að skipulagningu heyöflun-
arinnar. Þar sem svo háttar til að
heybirgðir em verulega umfram
þarfír, kemur tvennt fyrst upp í
hugann varðandi ráð til að draga
úr heymagni. Það fyrsta er túna- j
stærðin sem til ráða er. A mörg- j
um búum eru leigð slægjulönd,
íhuga þarf vandlega hvort þörf er
á þeim öllum og segja upp leigu á
þeim hluta sem menn telja sig J
ekki hafa þörf fýrir. Einnig kem-
ur til greina að afleggja lakari
hluta eigin túna, eða fínna þeim j
önnur not en grasrækt, t.d. kom-
rækt.
Bera á eftir vetrarhita -
EKKERT Á SLÖKUSTU TÚNIN
Annar þáttur er áburðargjöf.
Eins og bent var á í ágætri grein í
Búvísindum árið 1996 (Páll Berg-
þórsson, 1996) hefur meðalhiti
næstliðins vetrar (desember-mars)
ívið meiri áhrif á uppskera grasa
en hitinn það sumarið. Sá vetur j
sem nú er að líða hefur í Stykkis-
hólmi verið 1,5°C hlýrri en í með-
alári (vedur.is, 2004; Trausti Jóns- I
son, munnleg heimild). Sá staður
er í fyrmefndri grein sagður segja
vel til um meðalhita á landinu í
heild. Því má reikna með að spara j
megi áburðargjöf þetta árið, án j
þess að það bitni á
uppskem. Þar sem
fymingar em ríf-
legar, má helst
hugsa sér að bera
lítið eða ekkert á
lakasta hluta tún-
anna, t.d. þann
hluta sem vaxinn
er snarrót að vem-
legu leyti. Upp-
skemmikil tún í
góðri rækt ættu þó
Tafla 1. Áhrif vetrarhita í Stykkishólmi
á köfnunarefnisáburðargjöf í tilraun
437-77 á Hvanneyri
Hitafrávik°C kg N kq P kq K
1,5 71 30 66
1,0 77 30 68
0,5 85 30 72
0,0 96 30 78
-0,5 111 30 86
-1.0 132 30 96
(Heimild: Páll Bergþórsson, 1996)
eftir
Baldur H. Benjamínsson,
nautgripa-
ræktarráðu-
naut hjá
Bænda-
samtökum
Islands
að fá sem næst fullum áburðar-
skammti. I fyrmefndri grein var
einnig skýrt frá tilraunum á
Hvanneyri sem höfðu það að
markmiði að kanna áhrif þess að
stilla áburðarmagn eftir hita næst-
liðins vetrar. Þar náðist með tals-
verður öryggi (83%) að stýra
áburðarmagni eftir vetrarhita, án
þess að það bitnaði á gæðum upp-
skemnnar eða magni. Eins og sjá
má í töflu 1. sem fengin er úr
grein Páls, má minnka köfnunar-
efnisgjöf (N) um réttan fjórðung,
miðað við frávik á meðalhita ný-
liðins vetrar, til þess að fá þá upp-
skem sem búast má við í meðal
árferði.
Hér er um áburðargjöf að ræða
sem er sniðin að jarðvegsgerð á
Hvanneyri (mýrarjarðvegur), þess
þarf að taka tillit til. Algengt er að
bera 15-25 kg af P og 40-60 kg af
K á t.d. valllendi.
Það er ljóst að víða er þörf að
koma böndum á heyskapinn ef
svo má segja. Aætla má að kostn-
aður við plastið utan um umfram-
heyin nemi 50 milljónum króna
árlega. Fyrir þá upphæð má gera
ýmislegt, t.d. byggja eitt gott fjós.
Heimildir:
Páll Bergþórsson, 1996. Hitafar og
gróður. Búvísindi, 10, 1996: 141-164.
Vedur.is, 2004. Heimasiða Veður-
stofu íslands, uppl. 19. apríl 2004.
12 - Freyr 3/2004