Freyr - 01.04.2004, Blaðsíða 44

II. dæmi - áhrif tækni á heyát og nyt:
Tekið er dæmi úr tilraun meö heilfóður fyrir mjólkurkýr (5). Þrjár aðferðir voru bornar saman:
a. Aðskilin fóðrun allra fóðurgerða.
b. Saxað gróffóður án kjarnfóðurs.
c. Saxað gróffóður með kjarnfóðri.
Heyát og nyt mældist vera:
Valkostur a b c
Át mjólkurkúa, kg þe. alls 15,7 15,9 15,0
Át kelfdra kvígna, kg þe. alls 10,0 8,9 8,7
Dagsnyt, kg Ábati, borið saman við a-lið 20,2 20,4 20,1
Fóðurát, kg þe./dag - +0,2 -0,7
Dagsnyt, kg - +0,2 -0,1
Munur á milli tilraunarliða reyndist ekki marktækur hér. Önnur tilraun kynni að hafa sýnt aörar niðurstöður, en hve mikill
hafði nytarmunur þurft að vera til þess að greiöa t.d. fyrir kostnaöinn af heilfóðurvagninum? Hvaða aðrir kostir gætu
staðið undir kostnaðinum: Vinnusparnaður? Bætt nýting heysins? Heimakornsins? Betra heilsufar kúnna? ...
Segjum svo að heilfóörunin heföi skilað 5% meiri nyt. Miöað við mjólkurverð (með og án beingreiðslna) á 150 þús.l. búi,
10 ára endingu vagnsins, 6,5% vexti og breytilegan kostnaö (rekstur + viðhald) upp á 8,5% af kaupverði vagnsins, ætti
nytaukinn hins vegar að geta staðið undir 1.500-2.700 þús. kr. fjárfestingu!
una 20,4 klst/1000 lítra en þá voru
fóðuröflun, viðhaldsverk og fleiri
störf utan fjóss ekki talin með (2).
Meðfylgjandi mynd sýnir skipt-
ingu vinnu á kúabúunum sjö árið
2003. Samkvæmt henni tók gripa-
hirðingin sjálf 71% vinnutímans en
fóðuröflunin liðlega 10%. Sé
vinnu við gripahirðinguna skipt
skv. niðurstöðum rannsókna Eiríks
Blöndal fara 15-18% hennar til
heyfóðmnar, auk 2-3% til kjam-
fóðmnar. í heild fara því 22-23%
af vinnu á kúabúum til fóðuröflun-
ar og fóðmnar um ársins hring (að
beit undanskilinni). Hlutföllin gefa
visbendingu um hvar mest sé að
vinna með frekari hagræðingu
vinnunnar.
Afköst við heyskap
Afköst við heyskap hafa aukist
mjög undanfarin ár. 1 könnun sem
gerð var fyrir nokkrum árum,
byggð á vinnudagbókum bænda,
reyndist vinnumagn við heyöflun,
vélavinna á hvert tonn þurrefnis,
vera svipað hver sem heyskapar-
aðferðin var (3). Meðaltölumar
vom þessar (klst/tonn þe.):
Smábaggar 2,4 ± 0,4
Laust þurrhey 2,8 ± 0,6
Vothey í flatgryíjum 2,6 ± 0,3
Hey í rúllum 2,4 ± 0,2
En fleim þarf að gefa gaurn:
Með tilkomu rúllutækninnar tókst
að nýta þurrkdagana enn betur en
áður. Sérstaða þeirrar aðferðar
miðað við flestar aðrar felst í því
að ekki þarf að nota dýrmætan
þurrk til heimaksturs á heyi held-
ur má víkja því verki að nokkru
marki til og nýta verðminni stund-
ir til þess. Hirðing í þurrheys-
hlöðu, tum eða flatgryQu er í
flestum tilvikum samfelldur ferill
frá því heyi er rakað saman á velli
og þar til heyið er komið fullfrá-
gengið á sinn endanlega geymslu-
stað. Þegar horft er til stopulla
þurrka hérlendis og sókn bænda
eftir slætti á hæfilegu þroskastigi
grasa má með nokkmm rétti segja
að rúllutæknin falli vel að íslensk-
um aðstæðum. I bændakönnun-
inni reyndist 32% vélavinnutíma
við rúllur vera heimakstur - þ. e.
tími sem mátti hnika ögn til hag-
ræðingar.
Áhrif meðferðar
Á FÓÐRUNARVIRÐl HEYSINS
Alþekkt er að með ýmsu móti
má hafa áhrif á það hvemig heyið
nýtist gripunum. Þessi áhrif ná allt
frá fóðurjurtavali og sláttutíma yf-
ir í söxun og aðra meðhöndlun
fóðursins við verkun, geymslu
eða fóðmn. Til áhrifanna er stofn-
að með tvennum hætti:
stjórnun
vélbúnaði sem keyptur er til
verksins.
Ábati af fyrri hættinum skilar
sér sem vinnulaun og af hinum
síðari einnig en þá að frádregnum
vélakostnaði. Oftast snýst þó
lausnin um það að beita háttunum
saman; stjómun og tækni. Fjöl-
margar rannsóknir hafa verið
gerðar á viðbrögðum gripa við
tæknimeðhöndlun heys. Hér er
ein valin sem dæmi, fengin úr er-
indi Irans Patreks O'Kiely á vot-
heysráðstefnu NJF haustið 2001
(4). Tilraunin snerist um nautaeldi
á votheyi, sem hafði ekki verið
forþurrkað:
144 - Freyr 3/2004