Andvari - 01.01.2010, Blaðsíða 11

ANDVARI
FRÁ RITSTJÓRA
9
sem fyrst verði efnt til íslensks sjónvarps á vegum Ríkisútvarpsins,“ eins og í
erindisbréfi hennar segir. Formaður var skipaður Benedikt Gröndal, en með
honum sátu í nefndinni aðrir fulltrúar í útvarpsráði og Vilhjálmur Þ. Gíslason
útvarpsstjóri.
Nefndin var nýtekin til starfa þegar á ný blossuðu upp deilur um Kefla-
víkursjónvarpið á Alþingi. Stjórnarandstæðingum leist ekki á að íslenska
sjónvarpið myndi hefja starfsemi sína sem lítilfjörleg viðbót við Keflavíkur-
stöðina. „Ég býst við,“ sagði Gils Guðmundsson, „að ýmsir mundu þá segja:
Annaðhvort ekkert sjónvarp eða íslenskt sjónvarp eingöngu.“
Benedikt Gröndal kvaddi sér hljóðs í umræðunni eins og jafnan þegar
sjónvarp bar á góma. Hann fagnaði áhuganum á íslenska sjónvarpinu. Sagði
hann að þeir sem andvígir væru ríkjandi utanríkisstefnu hefðu gagnrýnt sig
fyrir að nota Keflavíkursjónvarpið til að ýta sjónvarpinu að Islendingum
fyrir tímann. Hann hefði ekkert á móti því að nota tilveru Keflavíkur-
stöðvarinnar til að hraða því að íslendingar kæmu sínum eigin sjónvarps-
málum fram. Hann sagðist andmæla því að andstæðingar utanríkisstefnunn-
ar reyni „að nota hið ófædda íslenska sjónvarp sjálfum sér til framdráttar
í baráttu gegn utanríkisstefnunni. Áður en byrjað er á íslensku sjónvarpi
er reynt að gera það að aðalatriði hvað verður um Keflavíkurstöðina.“
Benedikt biður menn að halda þessum málum aðgreindum, ráðast ekki á
nýja menningargrein svo snemma eða reyna að hagnýta sér hana á óeðlileg-
an hátt, gera íslenska sjónvarpinu ekki þann óleik að nota Keflavíkurmálið
sem átyllu til að stöðva eðlilega þróun íslensks sjónvarps. Þá gat hann þess
að Keflavíkursjónvarpið myndi flýta íslensku sjónvarpi, líklega í 2-4 ár, og
reyndist það áreiðanlega rétt.
Hvað sem leið deilum um utanríkisstefnuna og setu bandaríska hersins í
landinu voru menn afar uggandi vegna menningarlegra áhrifa sjónvarpsins á
Keflavíkurvelli. Vildu því margir sem fyrr láta binda það við herstöðina eina.
Sextíu þjóðkunnir forustumenn í menningarlífi þjóðarinnar skoruðu 13. mars
1964 á Alþingi að gera svo. Töldu þeir það „vansæmandi fyrir íslendinga
sem sjálfstæða menningarþjóð, að heimila einni erlendri þjóð að reka hér á
landi sjónvarpsstöð, er nái til meirihluta landsmanna. Með stofnun og rekstri
íslenzks sjónvarps teljum vér, að ráðizt sé í svo fjárfrekt og vandasamt fyrir-
tæki með örfámennri þjóð, að nauðsynlegt sé, að það mál fái þróazt í sam-
ræmi við vilja og getu þjóðarinnar, án þess að knúið sé fram með óeðlilegum
hætti." (Þórhallur Vilmundarson: íslenzk menningarhelgi, 1964, 10-11)
Ávarp sextíumenninga olli miklum deilum og myndi nú á dögum víst
talið til forræðishyggju sem þykir illa sæma. En auðvitað urðu þau tvö mál
sem Benedikt Gröndal vildi halda aðgreindum, stofnun íslensks sjónvarjis og
starfsemi Keflavíkurstöðvarinnar, ekki með góðu móti sundur skilin. Ur því
að hernum var leyft að reka sjónvarp sem náði til meirihluta þjóðarinnar, gat