Andvari - 01.01.2010, Blaðsíða 74

72
BRAGI ÞORGRÍMUR ÓLAFSSON
ANDVARI
Jörundur. (Jiirgensen) Skopmynd gerð af
honum sjálfum.
þá svo sem honum þykir næst sanni.“8 Aðrir sagnfræðingar og sagnaritarar
eru hins vegar óhræddir við að segja sínar skoðanir á viðfangsefninu, þó að
menn hafi yfirleitt farið frekar varlega hvað Jörund varðar. Þá eru sagnfræð-
ingar oft bundnir af takmörkuðu plássi í verkum sínum, sérstaklega í stærri
yfirlitsritum þar sem löng tímabil eru til umfjöllunar, og þurfa þá að vera afar
kjarnyrtir og velja úr þau atriði sem þeir telja að eigi erindi á prent. Við slíkt
val gefst kostur á að bera saman gildismat einstakra sagnfræðinga og sagna-
ritara sem fjalla um sama viðfangsefni.9 Þá er einnig fróðlegt að bera saman
umfjöllun um sama viðfangsefni frá ólíkum tímum og kanna hvort munur sé
þar á. Sagnfræðingar hafa nýlega fjallað um svipað efni í hádegisfyrirlestra-
röð Sagnfræðingafélags íslands, Hvað er dómur sögunnar? sem fór fram
vorið 2010 en þar kom m.a. fram hvernig viðhorf til sögunnar getur breyst
með gildismati nýrra kynslóða. Slík viðhorfabreyting virðist eiga ágætlega við
um arfleifð Jörundar eins og færð verða rök fyrir í þessari grein.10
Þó að Jörundur hafi skipað sér skýran sess í íslandsögunni eru í raun aðeins
þrír íslenskir fræðimenn sem hafa rannsakað byltingu hans að nokkru marki:
fyrrnefndur Jón Þorkelsson þjóðskjalavörður með bók sinni sem kom út 1892,
Helgi P. Briem með doktorsritgerð sinni 1936 og Anna Agnarsdóttir prófessor
sem hefur skrifað fjölda greina og bókakafla um Jörund um og eftir aldamót-
in 2000. Fleiri hafa þó gert sér mat úr ævi Jörundar á einn eða annan hátt.11