Andvari - 01.01.2010, Page 107

ANDVARI
DRAUMSILKI DEGINUM FEGRA
105
ans - næturhiminninn, helltur fullur af myrkri - sem er einhver máttugasta
mynd í íslensku ljóði.
*
Það kvæði Jóhanns Sigurjónssonar sem hvað mesta athygli hefur vakið er
„Sorg“ sem Sigurður Nordal átti handrit að og birti í tímaritinu Vöku 1927.
Sigurður taldi það ort á árunum 1908-09 og seinni vitneskja styrkir það mat.
Kvæðið er til í nokkrum mismunandi uppskriftum frá höfundarins hendi,21 en
Jón Viðar Jónsson hefur borið brigður á að sú „Sorg“ sem birt var hafi verið
síðasta gerð kvæðisins og jafnvel hafi Sigurður valið úr handritum skáldsins
að eigin geðþótta.22 Slíkt leyfist útgefanda yfirleitt ekki því þá er hann sjálfur
farinn að yrkja. Rökstuðningur Jóns Viðars er sannfærandi en tæplega óyggj-
andi; þetta tiltekna handrit Jóhanns gæti hafa glatast; en líkurnar virðast þó
satt að segja miklar að svona sé málið vaxið, að minnsta kosti samsvarar engin
uppskriftanna sem til eru nákvæmlega frumprentuninni. Orðalagsmunur gerð-
anna tveggja, þeirrar sem Jón virðist telja lokagerð og frumprentunar,23 er
reyndar óverulegur nema í lokahluta kvæðisins en þar skiptir hann máli fyrir
skilning þess og samræmi í byggingu. Annar munur skiptir þó litlu minna
máli frá fagurfræðilegu sjónarmiði, en það er línuskiptingin. Hún veldur því
að hrynjandi lokagerðarinnar sem Jón Viðar telur vera er mun lítilfjörlegri en
í frumprentuninni. Það er stór ágalli því hrynjandi má kallast ein helsta líf-
taug hvers fríljóðs. Jóhann birti kvæðið aldrei, sem gæti bent til þess að hann
hafi ekki talið það fullort. Af þeim sökum kynni ,síðasta gerð‘ eða ,endanleg
gerð‘ þess að vera ögn hæpið hugtak frá útgáfusjónarmiði. Ef til vill má segja
sem svo að ,synd‘ Sigurðar Nordal sé í því fólgin að láta þess ógetið að hann
bjó kvæðið til prentunar eftir ófullgerðum drögum skáldsins. Sigurði verður
hinsvegar seint fullþakkað að hann kom á framfæri hinu glæsilega kvæði þó
ófullgert væri að dómi höfundarins. Og af því að gerð hans er sú eina sem
kunn er að ráði er rétt að líta fyrst á hana eins og hún var birt í Vöku.
Sorg
Vei, vei, yfir hinni föllnu borg!
Hvar eru þín stræti,
þínir turnar,
og ljóshafið, yndi næturinnar?
Eins og kórall í djúpum sjó
varst þú undir bláum himninum,
eins og sylgja úr drifnu silfri
hvíldir þú á brjóstum jarðarinnar.
Vei, vei!
í dimmum brunnum vaka eitursnákar,
og nóttin aumkvast yfir þínum rústum.