Tímarit Þjóðræknisfélags Íslendinga - 01.01.1933, Blaðsíða 36

16
TÍMARIT ÞJÓÐRÆKNISFÉLAGS ÍSLENDINGA
(ur). í 3. flokki mætti telja orð
og orðatiltæki, sem við fyrsta álit
virðast vera íslenzk, en eru í raun
og veru orðréttar þýðingar úr
ensku. Mætti skifta þessum þýð-
ingum í tvo flokka eftir því hvort
þær kæmu í bága við íslenzka
setningaskipun eða ekki. Gott
dæmi er notkun sagnarinnar “að
vanta.” “Mig vantar vinnukonu”
er hrein og klár íslenzka. en: “mig
vantar að fá mér vinnu'konu” eða
“eg vantar (að fá mér) vinnu-
konu” eru ensk orðatiltæki í ís-
lenzkum búningi. Eða t.d. “við
höfðum góðan tíma”, “við munum
á morgun fara út á land.”
Eg geri ráð fyrir, aö mjög mikið
af þessu tæi heyrist meðal Vestur-
Islendinga, en eg er of ókunnugur
til þess að geta farið lengra út í
þá sálma að svo stðddu, og bið þá,
sem betur vita, velvirðingar, hafi
eg farið rangt með.
IV.
Ef þessar línur gætu vakið ein-
hvern eða einhverja til atbu'gunar
á máli sínu, þá er tilgangi þeirra
náð. Eg hefi ekki getað farið
langt út í það að leiðbeina mönn-
um um aðferðir við orðasöfnunina.
En fús er eg til að leiöbeina þeim,
sem vildu, bréflega um frekari að-
gerðir í málinu. Til er leiðarvísir
um orðasöfnun eftir Þorberg Þórð-
arson, og geri eg ráð fyrir að fá
mætti hann frá Reykjavík. Mætti
eflaust margt af honum læra; en
þó gefur að skilja, að margt nýtt
verkefni muni koma í dagsljósið
við rannsókn íslenzkunnar hér í
álfu.
Ef Vestur-íslendingar vildu gera
máli sínu' verulega góð iskil, þá
ættu þeir að láta athuga það sem
víðast. Ef til vill gætu prestarnir
gert athuganir í sínum kirkjusókn-
um, eða kennarar í sinni bygð.
Loks gætu námfúsir unglingar gert
afarmikið, hvar sem hægt væri að
fá þá til að sinna þessum athug-
unum.
Það kynni kannske að ýta undir
menn í þessum efnu'm, ef menn
vissu, að nú er uppi hreyfing með-
al Norðmanna hér í álfu, sem fer
í sömu átt og hér er bent á: rann-
sókn síns eigin norsk-ameríkanska
máls. Og ef það dugir ekki, þá
má nefna, að nú er unnið af krafti
að því, að safna til ensks tungu-
málakorts af Norður-Ameríku. Það
sem þar á að sýna eru málýsku-
brigði hins emska máls fyrst og
frernst, en aðkomumálin verða, af
fjárhagsástæðum, látin sitja á hak-
anum. Líklega hefur þessi mikla
fyiúrmynd ýtt undir Norðmennina
að hefjast handa, og hefðu þeir
þó fyrir löngu getað lært af rann-
sóknum heimalandsins að hefjast
handa í þessum efnum. Vonandi
láta nú Vestur-íslendingar sér
þessi góðu fordæmi að kenningu
verða.
En ef einhver skyldi spyrja hvað
gera skuli við þessi orðasöfn, þá er
því fljótt til að svara, að þau ættu
að endingu að leggjast ad acta
með öðrum orðasöfnum í Lands-
bókasafn íslands, sem efniviður í
komandi orðabók íslenzkrar tungu.
Það skiftir engu máli hvort sú bók
verður saman sett fyrr eða síðar:
Hitt er mikilsverðara, að hvenær
sem hún verður gerð, þá verður
hún gloppótt, nema Vestur-lslend-