Vísir - 24.12.1939, Blaðsíða 32

26
VÍSIR
sjóð, sem finst óvænl — og
þorir ekki að snerta — eins
stóð Vasife fyrir framan þessa
þrjá krossa. Hann horfði með
aðdáun á viðinn, en liann þorði
ekki að snerta þá, og hann gat
ekki knúið sig til þess að halda
áfram.
()g nú vaknaði skelfileg iiugs-
un með lionum — ógurleg
freisting. Hví ekki að rifa upp
einn þessara krossa og leggja
hann á deyjandi glæðurnar.
Þegar alt kemur til alls eru
hinir látnu látnir. Þeir sofa svo
djúpum svefni, að þeir geta
elcki heyrt það, sem fram fer
yíir liöfðuni þeirra. Guði sé lof,
að þeir sofa svona djúpt, þvi að
isvernig gæti nokkurum manni
cila dottið annað eins í liug og
mér nú, liugsaði Vasile.
Hann áræddi nú að ganga
nær og lagði liönd sína á einn
krossinn —- þann, sem næstur
var. En þegar hann gerði það
varð hann gripinn helgitilfinn-
ingu. Nei, nei, ef liann tæki
krossinn væri það vanhelgun —
menn eiga að lialda minningu
hinna látnu í heiði’i, — jafnvel
iieiðra þá umfram þá, sem lif-
andi eru. Slíkur verknaður
mundi vissulega fordæmdur
vera, af guði og mönnum. jHinir
látnu geta ekkert gert sér til
varnar, þeir eiga grafarró sína
undir þvi, að hver sem fram
hjá fer virði liana — menn eiga
að virða gröfina eins og menn
virða þrepin, sem iiggja upp að
altarinu i kirkjunni — það
væri vissulega ógerlegt að taka
kross til þess að nota sem
brenni — kross sem var sein-
asti virðingarvottur, er sýndur
var af þe'im, sem elskað liafði
þann, er þarna hvildi.
En rödd freistninnar vaknaði
aftur í huga Vasile. Hinir dauðu
eru dauðir og þeirra þjáningar
ex-u um gai’ð gengnar, en þarna
fyrir handan voru nokkurir
menn að frjósa í hel, djarfir
menn, sem höfðu harist fyrir
ættjörð sína, menn sem voi’u
að gera skyldu sína, — ef hinir
dauðu mættu mæla mundu þeir
kalla til hans, að hirða krossana
— alla þrjá — til þess að ylja
þeim, sem vörðu ættjörð þeirra
— til þess að ylja vesalings her-
mönnunum, sem mundu ella
frjósa í hel....
Vasile brá við og greip í
fyrsta krossinn traustu taki og
reyndi að hnika honum til í
frosinni joi’ðinni .... en það
var eins og krossinn veitti mót-
spyrnu, — eins og tré, sem hefir
skotið rótum sínum djúpt nið-
ur í jöi’ðina, —- krossinn veitti
mótspyrnu, eins og maður, sem
ver helgan reit. En Vasile hafði
hlaupið kapp i kinn xnót-
spyrnan vtikti hai’áttuliug lians,
kappið, senx liver maður á, þó
kannske sé svefnbundið, en
vaknar, er striða þarf. Krossinn
varð andstæðingur, sem hann
setti metnað sinn í að sigi’a.
Og nú hófust liin einkenni-
legustu íátök þarna á eyðilegri
og kaldri sléttunni — stormur-
inn Jamdi miskunnarlaust pilt-
inn, sem sti’itaði við krossinn
af slíku kappi, að engu var Jik-
ara en að liann væri að bei’jast
við fjandmann sinn, sem hann
yrði að sigra.
Vasile vafði örmum um
krossinn, eins og væri liann lif-
andi vera, og hann reyndi að
lyfta honum upp og ýta honum
tii liliðar, eða hnika honum til
annarar hvorrar hliðarinnar, en
krossinn sat svo fastur í jörðu,
að hann biíaðist elcki. Vasile
hafði varpað frá sér loðhúfunni
og byssunni, og af þrá og heift
J)ess, sem hatar, stritaði hann
og barðist af öllum lífs og sál-
ar kröftum.
. Og alt í einu féll krossinn -—
féll til jarðar svo skyndilega, að
Vasile féll til jarðar með hon-
xim, og liann lá þar endilangur
yfir liinum fallna andstæðingi
— þessum andstæðingi, sem
var ekkerf annað en óbrotinn
trékross.
Bax’dagaheiflin blossaði enn i
augum Vasile og hann lá móð-
ur nxeð hálfopinn munn og
reyndi að stilla andardi’áttinn.
Hann andaði enn ótt og titt, svo
að líkast var andvörpum, sem
árangurslaust var reynt að bæla
niður. Vindurinn næddi kring-
um hann og þyi’laði snjó og
hvössum ískornum framan í
lxann.....
En hann hafði sigrað! Hann
liafði nóð upp krossinum. Hann
Iiafði fundið við til Jxess að
leggja á bál þeirra, sem voru að
fi’jósa í hel — hann fæi’ði Jxeim
lífið — svo alt var eins og best
varð kosið.....
En eldurinn var alveg út-
kulnaður. Það var engin glóð í
öskunni lxvað þá meira - og
um leið og eldurinn hafði slokn-
að að l’ullu hafði alt tal dottið
niður. Og hermennirnir og
fangarnir lágu i þvögu, sem
minti á poka með úrgangs-
fatnaði eða einhverju sliku, sem
kastað Ixafði verið út ó viða-
vang. Þeir lxöfðu gefið upp alla
von, jafnt þeir, sem sigi-að
Iiöfðu og sigi’aðir voru, á þeim
var enginn munur Jxessa kvala-
nótt.
En svo barst hljóð að eyra,
Það marraði í snjónum. Ein-
bver var að koma utan úr
dimmunni. I fyrstu gat enginn
séð neitt þótt menn skimuðu i
allar áttir, en alt í einxx sáu þeir
til Vasile, sem konx og dró eitt-
livað þungt og dökt á eftir sér,
eitthvað, senx minti á ferlegan
skugga.
Viður!
Þeir, senx legið höfðu og mist
alla von, æptu af gleði, af ólýs-
anlegxxm fögnuði, þvi að miklu
fargi var létt af liugum þeirra,
og þeir fögnuðu Vasile klökkir,
og fengu sumir vaiia mælt, og
leituðu að eldfærum sínum, en
fingur þeii’ra voru svo kaldir
og stirðir, að þeir gátu ekki
hreyít þá.
Vasile sagði ekkert. Hann dró
andann ótt og títt. Þessi nætur-
ganga lians liafði verið eins og
bardagi við rödd samviskunn-
ar. Þess vegna sagði liann ekki
neitt, en eins og sá, sem ekki
oi’kar meiru lét hann krossinn
falla við fætur þeirra, sem
beðið höfðu.
Scurtu var sá fyrsti, senx
gerði sér grein fyrir hvaða elds-
neyti það var, sem Vasile hafði
kornið með og hann mælti i tón
þess, sem formælir:
„Það er ki’oss!“
Og eftir andartak umlaði
liann:
„Kross, Krists heilagá merki.“
Hinir voru allir staðnir á
fætur og menn sögðu sitt af
hverju. Fangarnir litu upp og
liorfðu sljóum augum á þá, sem
mæltu. En Vasile var þögull.
Hann var svo þjakaður, að
Iiann hneig niður i snjóinn.
„Kross“, sagði Scurtu, „hann
vogar sér að koma með kross!“
„En Jxað er viður í lionum
og okkur er kalt,“ áræddi ein-
Iiver að segja.
„Það er satt og í’étt, en við
getuixx ekki bi’ent krossi“.
„Það væri vanlielgun!“
„Guð sjálfur niundi formæla
okkur!“
„Og hinir látnu!“
„En okkur er kalt og hinir
dauðu eru dauðir.“
„Við höfunx land okkar að
verja!“
„Og það eru svo xxiargir
dauðir, sem hvila ]xar undir,
sem enginn ki’oss er.“
„Það væri skömm — hver
vogar að brenna krossi?“
Þannig mæltu menxx, hver i
kapp við annan. Að eijis Vasile
og fangarnir sátu þögulir.
Smánar- og þreytutilfinningar
náðu tökum á honum og citt-
livað sem líktist iðrun vaknaði
í huganum — en hvað annað
hefði liann getað gert ....
hann hafði ekki fundið neitt,
nema þeixnan ki-oss......
Hermennirnir mæltu liver i
kapp við annan, þeir deildu um
livað rétt væri, og stormurinn
lagði oi’ð i belg svo kröftuglega,
annað veifið, að hrinur hans
yfirgnæfðu raddir mannanna
litlu, sem stóðu i hnipri og
krupu á kaldx’i snjóbreiðunni.
„Það skal aldrei verða,“ sagði
Scurtu og varð óvanalega liá-
í’óma, svo reiður var hann.
„Heldur vil eg lxorfa upp á það,
að þið verðið úti, en að sjá
kross Krists brendan.“
Og Scurtu gamli vék ekki um
hársbreidd. Það var eitthvað við
Iiann, sem minti á styrklejka
skógax’björnsins, er liann stóð
Jxarna og horfði á félaga sina.
Hann var hvitur af snjó, og ó-
fi’ítt andlit hans var hlátt af
kulda, hann stappaði náköldum
fótunum i snjóinn, barði sér á
alla vegu, en það var árangurs-
laust, kuldinn var að beltaka
hann eins og alla liina, en hann
var fyrirliðinn, og hann gal ckki
látið aðra liafa áhrif á gerðir
sínar með fortölum eða bænum,
hann varð að gera það sem hann
áleit rétt vera og halda sitt
strik:
„Heldur verða úti en fremja
þá ógui’legu synd að brenna
Ivrists heilaga merki.....“
Enginn hermannanna mælti
orð af vörum, þeir hnöppuðu
sig saman eins og hræddar
kindur, og svo lögðust þeir nið-
ur, liver af öðrum, og hvíldu
höfuðin á handleggjum sínum,
samanhnipraðir, kringum eld-
stæðið, Jxar sem nú var aðeins
kulnuð aslca, sem stormurinn
þyrlaði upp. Og þeír lágu hlið
við hlið nú, hermenn og fangai’,
Jxjáningarnar gerðu ]xá alla
jafna, og þegar alt kom til alls
voru þeir allir nxenn í guðs aug-
iini. Og vetrarharkan gerði eng-
an mun á þeim........
En Vasile lá i nokkurri fjar-
lægð frá Iiinuni, með liöfuð sitt
á trékrossinum, senx hann hafði
(lragnast með til þeirra svo
langa leið.
Honum varð ekki svefnsamt.
Þótt hann þjáðist af kulda hug-
leiddi bann vandamál lífsins.
Hvers vegna voru styrjaldir
háðar? Hvers vegna var svo
mikið lagt á menndnu, hvers
vegna urðu þeir að hungx'a og
þola kulda og neyð, þegar öllum
gæti liðið vel? ÍHví var guð á
himnum — svo óra Jangt í
hurtu? Hví var haxxn ekki nær
mönnunum nógu nærri? Hvi
ólu menn hugrriyndir — hvi
létu menn lileypidóma og lxjá-
trú og annað slíkt, sem alt var
óljóst og reikult, ná tökum á
sér? Hvers vegna hötuðust
þjóðirnar? Hvi urðu menn að
húa við svívirðingar og margt
viðbjóðslégt og að lokunx að
i