Árbók VFÍ/TFÍ - 01.06.2001, Side 124

122 Árbók VFÍ/TFÍ 2000/2001
Hrein skuldastaða, sem undanskilur nettó eign i áhættutjármagni, jókst um 212 milljarða
á síðasta ári og var 635 milljarðar króna í árslok eða 89% af landsframleiðslu ársins.
Viðskiptahalli og kaup á áhættuíjármagni koma fram í hækkun skuldastöðu frá síðasta ári
en þar gætir einnig áhrifa gengislækkunar.
Atvinnuvegir
Framleiðsla: Bráðabirgðatölur fyrir árið 2000 benda til þess að framleiðslan í landinu hafi
aukist um 3,6% frá fyrra ári. Þessi breyting er fengin með því að meta útgjaldahlið þjóðar-
búsins, þ.e. neyslu og ijárfestingu að teknu tilliti til vöru- og þjónustuviðskipta við útlönd.
Talið er að á liðnu ári hafi heldur dregið úr hagvexti frá því sem var næstu ár á undan en
líkt og áður er vöxturinn nokkuð misjafn eftir greinum. Aberandi mestur vöxtur er í bygg-
ingarstarfsemi en einnig er talsverður vöxtur í verslun og orkubúskap. Samdráttur var i
sjávarútvegi öll þessi þrjú ár. Öll árin er vöxturinn nokkru meiri en aukning vinnuaflsins og
því hefúr framleiðnin aukist. Samkvæmt framleiðsluuppgjörinu mælist framleiðnin 2-2'/2%
hvert þessara ára en rösklega einu prósentustigi lægri samkvæmt útgjaldauppgjöri.
A grundvelli þessara talna um framleiðslubreytingar í einstökum atvinnugreinum er unnt
að meta hvern þátt einstakar atvinnugreinar eiga í myndun hagvaxtarins. Þá kemur frarn að
á árinu 1998 mátti rekja um þrjá ijórðu af vextinum til byggingarstarfsemi, verslunar og
þjónustu og samgangna. Á árunum 1999 og 2000 má ætla að hlutdeild einstakra atvinnu-
greina hafi heldur jafnast.
Afkoma: Til þess að fá mynd af afkomuþróun í atvinnurekstri á árinu 2000 hefur
Þjóðhagsstofnun tekið saman yfirlit um afkomu 40 fyrirtækis, sem skráð eru á
Verðbréfaþingi íslands hf. Velta þessara fyrirtækja á liðnu ári varð 224 milljarðar króna og
hafði aukist um 19% frá fyrra ári. Hreinn hagnaður þessara fyrirtækja eftir tekju- og
eignarskatta lækkar úr 9,3% af rekstrartekjum árið 1999 í 2,5% árið 2000.
Alls eru sex fyrirtæki skráð á Verðbréfaþingi sem skilgreina má sem hátæknifyrirtæki.
Athygli vekur að afkoma þessara fyrirtækja samanlagt batnar umtalsvert á milli ára, gagn-
stætt því sem gerist í flestum öðrum greinum.
Þjóðhagsstofnun hefúr tekið saman yfírlit um eignir og bókfært eigið fé fyrirtækja á
Verðbréfaþingi. Eignir fyrirtækjanna aukast um 200 milljarða króna á árinu 2000 en eigið fé
þeirra jókst um 7 milljarða og hafa því skuldir vaxið um 193 milljarða króna. Einhver hluti
þessarar skuldaaukningar stafar af gengisbreytingum.
I samanburði við íyrri ár má segja að hagur atvinnurekstrarins á árunum 1998 og 1999
hafí verið talsvert betri en fyrri ár. Hreinn hagnaður af reglulegri starfsemi varð 4,4% af
tekjum á árinu 1999 en 4,1% árið 1998 en á árunum 1994 til 1997 reyndist hagnaðurinn hafa
verið á bilinu 3 til 3%% af tekjum.
Annar mælikvarði á afkomu atvinnurekstrarins er hagnaðurinn í hlutfalli við eigið fé,
þ.e. arðsemi eigin fjár eftir greiðslu tekju- og eignarskatta. Á þann mælikvarða litið komst
arðsemin hæst á árinu 1998 og varð þá 714% en hafði verið á bilinu 414 til 614% á árunum
1994 til 1997. Á árinu 1999 varð arðsemin 614%.
Laun og hagnaður: Þegar landsframleiðslan hefur vcrið lækkuð um skatta á framleiðslu cn
framleiðslustyrkjum bætt við fæst hugtak sem nefnt er vergar þáttatekjur. Þessum tekjurn er
síðan skipt upp milli launþega og þess sem ljármagnið og einyrkjar bera úr býtum. í hlut