Árbók VFÍ/TFÍ - 01.06.2001, Side 129

Tækniannáll 2000/2001 127
hópa opinberra starfsmanna og hraður vöxtur skatttekna eiga vissulega sinn þátt í þessari
þróun.
En fleira kemur einnig til. í fyrsta lagi var gerð víðtæk breyting á launakerfi flestra
nkisstarfsmanna árið 1997 sem miðaði m.a. að því að auka hlut dagvinnu í heildarlaunum
og hækka lægstu laun. A móti var dregið úr sjálfvirkum starfsaldurshækkunum sem mun
væntanlega leiða til lægri launahækkana er fram í sækir.
I öðru lagi þarf að hafa í huga að menntun verður æ ríkari þáttur í launamynduninni og
hlutfall háskólamenntaðra starfsmanna er hvergi hærra en meðal opinberra starfsmanna og
starfsmanna fjármálastofnana. Loks er ástæða til að ætla að mat Hagstofunnar á launaþróun
á almenna markaðnum sé óvissara en á hinum opinbera, þar sem upplýsingar liggja fyrir um
mikinn meirihluta opinberra starfsmanna á móti úrtakskönnun á almenna markaðnum.
Niðurstöður Kjararannsóknarnefndar þar sem unnið er úr mun stærra safni gagna um laun á
almenna vinnumarkaðinum hafa þannig sýnt meiri hækkanir en Hagstofan eða um 1% á ári.
Launahækkanir hafa verið allmiklu meiri hér á landi en meðal viðskiptalandanna á
undanförnum árum. Að meðaltali hækkuðu laun í einkageira um 3—314% meðal OECD ríkja
(að frátöldum ríkjum með verðbólgu umfram 10%) árin 1999-2001. Meðalhækkun launa í
ESB löndum var enn lægri eða 2‘/2-3‘/2%. Þróunin hér á landi er áhyggjuefni sökum þess að
framleiðni vinnuafls er minni en erlendis. Framleiðni í einkageira jókst að meðaltali um
2,8% meðal OECD ríkja árið 2000 og um 1,6% meðal ESB ríkja og á íslandi. Áællanir
OECD benda til að vöxtur framleiðni í einkageira hér á landi verði 0,8% í ár, samanborið
við 1,6% í ESB ríkjum og 2,2% í OECD í heild.
Greiðslur úr lífeyrissjóðum hafa vaxið stórlega á síðustu árunt og er þcss að vænta á allra
næstu árum að greiðslur lífeyrissjóðanna verði hærri cn lífeyrisbætur almannatrygginga.
Þróun ráðstöfunartekna mótast í auknum mæli af vaxandi byrði heimilanna af vaxta-
greiðslum af skuldum. Áætlanir Þjóðhagsstofnunar sýna að á árinu 2000 hafi raunvaxta-
greiðslur heimilanna numið 33 milljörðum króna sem er ríflega tvöfalt hærri fjárhæð cn
nemur vaxtatekjum. Raunvaxtagreiðslur hækkuðu um 28% milli ára 1999 og 2000. Nú er
áætlað að kaupmáttur ráðstöfunartekna á mann hafi aukist um 1,9% árið 2000 sem er lægra
en áður var áætlað.
Eignir og skuldir heimila: Skuldir heimilanna
við lánakerfið jukust gífurlega mikið í fyrra
eða um 100 milljarða króna frá upphafi lil loka
árs. f árslok 1999 námu skuldirnar 511
milljörðum króna, en áætlun um stöðuna í lok
árs 2000 sýnir 611 milljarða króna skuld.
Aukningin er 19,4% og skuldir sem hlutfall af
ráðstöfunartekjum fóru upp í 168% árið 2000
úr 153% árið áður. Athygli vekur að af þessari
hækkun skulda um 100 milljarða króna voru
43 milljarðar við innlánsstofnanir og jukust
útlán innlánsstofnana til heimilanna um réttan
þriðjung. Þessi skuldsetning er ekki tilkomin
vcgna ijárfestinga heimilanna, því drcgið hefúr
úr nýbyggingum húsnæðis, veltu á fasteigna-
markaði og útgáfu húsbréfa. Kaup á bifreiðum
hafa einnig minnkað umtalsvert. Það er því
Eigið fé og skuldir heimila. 1 milljörðum
króna á verðlagi í árslok 2000. Heimild:
Seðlabanki Islands.