Tónlistin - 01.12.1945, Blaðsíða 5

TÓNLISTIN
35
myndaiiúsið komið illu til leiðar.
tíörnin eru látin þenja sina litlu
barka i kappi við íullorðið sýning-
arsöngfólk, og þar með ía þau ekki
að njóta þess listneista, sem blund-
ar i brjósti livers barns; i smækk-
aðri mynd er þar að finna fegurðar-
tilfinningu liins mikla listamanns.
Það sem aðallega greinir barnsrödd
frá fullmótaðri rödd eru yfirtónarn-
ir. Söngtónn fullvaxta manns er
hlaðinn yfirtónum, sem vísvitandi
eru myndaðir til áhrifaauka. tíarns-
röddin aftur á móti er gjörsneydd
þessum yfirtónum, og ekkert er jafn
skaðlegt fyrir rödd barnsins eins og
likamleg áreynsla, sem framin er til
þess að mynda yfirtóna. Því dýpra
sem barnið syngur, því nær kemst
það yfirtónunum. tílær barnsradd-
arinnar líkist i sinni eðlilegu mynd
einna helzt háum tréblásturshljóð-
færum; tónn liennar er bezt mynd-
aður án nokkurrar vöðvaspennu í
liálsi eða andliti, og liann á að
bljóma betur á liásviði en lágsviði.
Tónn barnsins er þvi i rauninni Ijós,
auðveldlega og léttilega myndaður
höfuðtónn; blærinn er þýður, allhár
og frekar veikur en sterkur.
Slæm tóngæði eiga oft rót sína að
rekja til of lágrar tóntegundar. Al-
kunn er sú regla kórstjóra að hækka
um hálfan eða heilan tón lag, sem
hættir til að falla í flutningi. Hækk-
unin veldur því yfirleitt, að lagið
heldur hæð sinni til enda og verður
hvergi óhreint. Þegar kenna á nem-
endum lag, er oft gott að hækka lag-
ið smátt og smátt. Við það vinnst
tvennt. Kennarinn lætur nemend-
urna syngja á öllum hálftónum tón-
stigans og liðkar þar með söngferð
þeirra, og sjálfur getur bann prófað,
í hvaða hæð lagið liljómar bezt. Ef
kennt er að lesa nótur um leið og
lagið er kennt, er æskilegt, að svið
lagsins fari ekki út fyrir takmörk
nótnastrengsins. En verði þeirri
reglu ekki fylgt af tæknilegum á-
stæðum, skyldi beldur liækka lag-
ið en lækka, þvi að tiltölulega minni
bætta stafar börnum af því að
syngja á frekar báu sviði en mjög
lágu.
Söngkennarar munu margir nota
latnesku samstöfurnar við kennslu:
do, re, mi, fa, sol, la, si, do. Til þess
að gera þessi nöfn minnisstæðari,
eru notuð merki, sem táknuð eru
með hægri liendi, sérstakt liand-
merki fyrir hverja nótu: Do — lok-
aður lófi, handarbak upp (frum-
tónn eða tóníka, sýnir festu). Re —
opinn lófi, fingur hallast upp á við
(annar fortónn eða dómínant,
hvarflandi, leitar annaðhvort til do
eða mi). Mi —- opinn lófi láréttur
(svífandi hvildarstaða mitt á milli
do og sol). Fa — lokaður lófi með
útréttum vísifingri, sem bendir nið-
ur á við (udirfortónn eða súbdómin-
ant, leitar niður til mi). Sol — op-
inn lófi lóðréttur, þumalfingur upp
(fortónn eða dómínant, einarðleg-
ur, leitar til do fyrir ofan eða neð-
an). La — opinn lófi, fingur liall-
ast niður á við (leilar til sol eða do).
Si — lokaður lófi með útréttum vísi-
fingri, sem bendir upp á við (leið-
sögutónn, sem leitar til do). — Þessi
handmerki gefa einkar vel í skyn
þýðingu hvers tóns. Kémur þessi
stefnuhneigð tónanna berlega í ljós