Tónlistin - 01.12.1945, Blaðsíða 8

38.
TÓNLISTIN
lengi sem nemendur barnaskólanna
eru ekki látnir kynnast nótnalestri
í áföngum, svo sem er um aðra
lestrarkennslu. Höfuðmótbáran gegn
nótnalestrar-kennslu kemur fram i
þeirri staðliæfingu, að ánægjan við
lesturinn sé liverfandi lílil og áliugi
skapist því ekki. Ánægju-atriðið má
gjarna bera saman við aðrar
kennslugreinar, eins og reikning,
lestur og teikningu. Hér virðist þessi
hvöt ekki gerð að óhjákvæmilegu
örvunar-skilyrði, þótt æskilegt megi
j)að teljast. Það kemur jiví ójjægi-
lega við söngkennarann, að þessi
athugasemd skuli hitna á honum
einum og fagi hans, svo framarlega
sem Iiann reynir að taka hlutverk
sitt föstum og alvarlegum tökum.
En j)að stafar fvrst og fremst af því,
að söngur er á landi voru hvergi
kenndur í samræmi við önnur fög,
])ví að sú grein almennrar undir-
stöðumenntunar er nú orðið aldrei
tekin til vitnishurðar um gáfur og
ástundun, og j)essvegna heldur ekki
prófskyld.
Náskyld nótnalestri er nótnarit-
un. Hún felst i þeirri kunnáttu nem-
andans að skrifa t. d. upp lag, sem
hann liefir lært að syngja, og skrifa
])að svo, að allir, sem kunna að lesa
nótur, geti sungið eða spilað eftir
uppskrift hans. Nótnaritun á sam-
leið með venjulegri handskrift.
Hvortveggja telst i byrjunaratriðum
til teiknunar. 1 báðum tilfellum er
hvggt á þekkingu, sém þegar er fyr-
ir liendi. Ef barnið á að geta skrif-
að lag skilmerkilega, verður það
fvrst að kunna að stafa ])að. Áður
cn bvrjað cr á nótnaskrift, verður
harnið að gela stafað allt lagið með
atkvæðum (sohnisation). Og sú
„stöfun“ verður að samsvara hljóð-
falli lagsins. Þá fyrst eru líkindi til,
að ritunin verði rétt, bæði að tón-
hæð og dvalargildi. Gagnlegast er
að taka lög, sem barnið langar til
að skrifa, af' þvi að lagið er vel séð-
ur kunningi j)ess. Það er betra að
ítreka reynslu barnsins í nýrri mynd
en að víkka hana með tæknilegum
æfingum, sem litið auðga tónlistar-
forða j)ess. Kennarinn ætti j)ví að
gæla varfærni i því að nota til eftir-
skriftar tóndæmi, sem hann sjálf-
ur liefir sett saman.
Þegar lestur og skrift eru komin
sæmilega vel á veg, er hægt að beina
starfi í kennslustundum smátt og
smátt að skapandi atliöfn. I móður-
málstímunuin mætti hvetja jirosk-
uðustu nemendurna til jiess að búa
til ferskeytlu, og eins ætti í söng-
tímunum að leiðbeina þeim í því að
setja saman lag. Þesskonar lagsmiði
fer fram með sem allra minnstri
aðstoð kennarans. Þegar ekki er
mögulegt að leiða nemendurna með
eðlilegum hætli á sporið, verður
kennarinn að ríða á vaðið og semja
eina eða tvær linur og nemendurn-
ir siðan framhaldið. Kennarinn
verður alltaf að gæta jiess, að lagið
uppfylli hin sígildu skilyrði listar-
innar um andslæðu, skyldleika,
jafnvægi, hrevfingu, hvíld og sam-
ræmi. Þetta skvldi hann helzt gera
með j)ví að semja ekkerl sjálfur,
en hafa á hraðbergi lög, sem vitna
um fyrirmyndarform. Hann verður
einnig að temja sér gagnrýni og að-
greiningú, til ])ess að vera fær um