Fréttablaðið - 10.11.2012, Side 32

10. nóvember 2012 LAUGARDAGUR32
Nauðsynlegt er að huga að umhverfisvænni stefnu í fataiðnaði er
niðurstaða skýrslu sem fjallar um vegferð vefnaðarvöru í þremur
löndum, Danmörku, Finnlandi og Svíþjóð.
UMHVERFISVÆNNI FRAMTÍÐ Silki, bómull og umhverfisvæn bómull eru efniviður í fatalínu H&M Conscious sem sýnd var á
tískusýningu í Helsinki á dögunum þar sem norrænir hönnuðir sem hafa sjálfbærni og umhverfisvæna hönnun að leiðarljósi
sýndu verk sín. MYND/NORDEN.ORG
● Helmingur af vefnaðarvöru sem neytendur kaupa endar sem rusl.
Í Danmörku, Svíþjóð og Finnlandi er 145.000 tonnum af efnum
hent á ári samkvæmt nýrri skýrslu sem gefin var út af Norræna
ráðherraráðinu nýverið. Mest af þeim úrgangi er urðað. Á heima-
síðu Sorpu kemur fram að árlega eru um þúsundir tonna af fötum
og klæðum urðaðar hérlendis.
● Sífellt meira er keypt af ýmiss konar vefnaðarvöru, þar með talið
fatnaði. Í Svíþjóð jókst framboðið um 40% á milli áranna 2000 og
2009.
● Hefðbundið er að gefa notuð föt til góðgerðarsamtaka sem finna
fyrir þau not. Viðskipti með þau hafa hins vegar aukist, föt ganga
kaupum og sölum á netinu, en upplýsingar um hversu umsvifa-
mikil þau eru liggja ekki fyrir.
● Í Danmörku, Svíþjóð og Finnlandi hefur gengið illa að endurnýta
efni í þeim tilgangi að búa eitthvað annað til úr þeim. Einungis
13% efna Finnlandi eru endurnýtt með þessum hætti, en nán-
ast ekkert í Danmörku og Svíþjóð. Mikill kostnaður hefur staðið
þessari endurvinnslu fyrir þrifum.
■ MIKIÐ AF EFNUM Á HAUGANA
N
orrænir fatahönnuðir
tóku höndum saman
fyrir nokkrum árum
og stofnuðu Nor-
rænu tísku samtökin,
Nordic Fashion
Association (NFA). Eitt megin-
verkefni samtakanna hefur verið að
nota samtakamátt landanna til þess
að kynna norræna hönnun á alþjóð-
legum vettvangi. Þar hefur áhersla
verið lögð á umhverfisvæna tísku.
Stefnan fékk byr undir báða vængi
á nýafstöðnu þingi Norðurlandaráðs
þar sem lögð var fram tillaga um
nýja norræna tísku. Í henni felst að
lögð verður áhersla á endurvinnslu
fatnaðar og vefnaðarvöru, Norður-
landaríkin vinni að því í samein-
ingu að kynna norræna tísku og
endurmenntun fyrir hönnuði og þá
sem starfa við tísku verði stórefld.
Í tillögu nefndar ráðsins kemur
fram lýsing á gildum norrænnar
tísku sem sögð eru vera: „Siðferði,
lýðræði, einfaldleiki og hreinleiki,“
og því bætt við að aukin vitund um
umhverfið eigi vel heima undir
merkjum norrænnar tísku. „Með
því að þróa þær hefðir og aðferð-
ir sem fyrir eru á Norðurlöndum
verða til tækifæri fyrir ný við-
skiptamódel,“ var haft eftir Evu
Kruuse, talsmanni NFA á tísku-
sýningu sem haldin var í Helsinki
í aðdraganda þings Norðurlanda-
ráðs.
Á sýningunni voru sýndar flíkur
frá norrænum hönnuðum unnum
úr efnum sem ekki eru komin í
framleiðslu, umhverfisvæn föt og
flíkur sem þegar má sjá í versl-
unum. „Með því að taka forystu
í þróun sjálfbærs tískuiðnaðar
hafa Norðurlöndin tækifæri til að
styrkja stöðu sína og skapa sér-
sérstöðu í alþjóðlegri samkeppni,“
sagði Eva Kruuse við tækifærið.
Stefna á
umhverfis-
vænni tísku
Fatahönnuðir á Norðurlöndum hafa tekið
höndum saman og hvetja til umhverfisvænni
sjónarmiða við framleiðslu á fötum og endurnýt-
ingu á efnum. Sigríður Björg Tómasdóttir kynnti
sér hvað felst í nýrri norrænni tísku.
NORÐURLÖND: Ný norræn tíska
Það er ekki bara á sviði tísku sem
Norðurlandabúar hafa tekið höndum
saman til að leggja áherslu á sérstöðu
sína og hlúa að arfleifð sinni. Verk-
efnið Nýr norrænn matur sem hleypt
var af stokkunum árið 2004 hefur
vakið athygli en það snerist um að
koma norrænni matargerð á kortið
og hvetja matreiðslumenn og íbúa
Norðurlandaríkjanna til þess að nota
hráefni úr heimabyggð. Í stefnuyfir-
lýsingu verkefnisins segir meðal annars
að ný norræn matargerðarlist eigi
að:einkennast af hreinleika, ferskleika,
einfaldleika og heiðarleika, hún eiga
að efla fjölbreytni norrænna afurða og
úrval framleiðenda og breiða út þekk-
ingu á menningarumhverfi matarins,
efla velferð dýra og sjálfbæra þróun í
hafi, á ræktuðu landi og í óbyggðum
og sameina sjálfsþurftarbúskap og
vöruskipti á hágæða afurðum milli
svæða í þessum heimshluta.
Velgengni verkefnisins um Nýjan
norrænan mat er innblástur slagorðsins
um Nýja norræna tísku. En orðalagið er
víðar notað um þessar mundir. Sýning
um nýjan arkitektúr á Norðurlöndum
sem sett var upp á danska listasafninu
Louisiana í sumar bar einfaldlega heitið
Nýr norrænn arkitektúr. Hefur norrænn
arkitektúr samtímans sérstöðu og
hvernig endurspeglar hann sjálfsmynd
norrænna þjóða? var spurningin sem
velt var upp á sýningunni sem hlaut
afbragðs dóma gagnrýnanda. Þar gaf
að líta myndir af nýjum byggingum,
líkön og hugleiðingar um samtíma-
arkitektúr. „Undanfarin ár hefur verið
mikill fókus á hið norræna í matargerð.
Öllum heiminum hefur verið bent á
að það er eitthvað sérstakt á seyði hér.
Það sama á við um arkitektúrinn. Það
er eitthvað sérstakt við það hvernig
við hugsum byggingar og bæjarrými.
Það er bara ekki svo einfalt í hverju
hin norræna sérstaða liggur… “ sagði
gagnrýnandi danska dagblaðsins
Politiken sem hrósaði sýningunni í
hástert og var um leið afar feginn því
að það tækist að setja saman sýningu
sem legði áherslu á hið sameiginlega,
samspil umhverfis og bygginga og
metnað í byggingum sem ætlaðar eru
almenningi, án þess að fallið væri í
pytt þjóðernisrómantíkur.
■ MATUR, ARKITEKTÚR OG SVO TÍSKA ...