Fréttatíminn - 26.04.2013, Blaðsíða 74

 TónlisT TæknibylTing færir óperuna inn á heimilin
Tími óperunnar
loksins kominn
ó peran hefur alltaf verið heft af tækni. Það er eins og þetta list-form þrýsti á takmarkanir tækn-
innar og vilji sleppa út. Það var alla vega
sannfæring Richard Wagners, sem sá
að óperan var miklu stærri en öll óperu-
hús. Hann smíðaði því nýja tegund húss
með allskyns tækninýjungum og setti
eitt smáríki næstum á hausinn til að fjár-
magna ævintýrið. Vissulega braut Wagner
blað í óperusögunni; þeytti óperunni á
áður ókunnan stað; en bylting hans fólst
ekki svo mikið í húsinu, umgjörðinni eða
tækninni. Tækninýjungar hans úreltust
fljótt og urðu fáum fordæmi. Músíkin hans
setti hins vegar allt á annan endann og
tónlistin varð ekki söm á eftir.
Tækni hefur alltaf haft mikil áhrif á
stöðu óperunnar. Stuttu eftir tilraun Wag-
ners til að sameina allar listgreinar undir
óperunni; þróaðist 78 snúninga vínylplat-
an. Hún gat hins vegar ekki haldið heilli
óperu; í mesta lagi stuttri aríu; og athygli
fólks beindist í kjölfarið meira að grípandi
laglínum og öflugum röddum. Djúphugul
höfundarsköpun Wagners vék fyrir létt-
vægum sápum Puccini. Ítölsku óperurnar
urðu leikvöllur nýrra alþjóðlegra stór-
stjarna; dyntóttra stórsöngvara.
Þegar LP-platan kom gat hún haldið
utan um sinfóníur og kammerverk og það
mátti vel pakka þremur, fjórum eða fimm
slíkum saman í kassa og selja þannig ört
vaxandi millistétt óperu. En ópera á hljóm-
disk er svikinn héri; svoldið eins og út-
varpsleikrit í samanburði við leiksýningu.
Tími LP og CD varð því tími sinfóníunnar
og hljómsveitarverkanna.
Með DVD kom hins vegar tækifæri
óperunnar. Þá gat millistéttin sest fyrir
framan risaskjáinn sinn og hlýtt á íburðar-
miklar uppfærslur bestu óperuhúsa heims
og hlustað í gegnum heimabíó-hljóðkerfin.
Og lesið texta og fylgst þannig með sögu-
þræðinum. Og það skipti öllu máli. Nýja
millistéttin bjó ekki að klassískri menntun
eins og borgarastéttin og aðallinn á tímum
Wagner; réð hvorki við ítölsku né þýsku;
var varla stautfær á þann menningararf
sem óperurnar geyma.
Þegar burðargeta Netsins er orðin svo
mikil að við erum ekki lengur bundin
aðeins við texta eða aðeins hljóðrás; er ef
til vill ekki að furða að sú listgrein sem
reynir að ná til allra skynfæra rísi fyrst upp
og endurfæðist. Wagner hefði getað séð
þetta fyrir.
Gunnar Smári
Egilsson
gunnarsmari@frettatiminn.is
Nikolai Pu-
tilin í hlutverki
Alberich í
uppsetningu
á Wagner í
Metropolitan
óperunni í
New York.
Richard
Wagner fannst
að á sínum
dögum væri
enn ekki búið
að brjóta
tæknilegar
hindranir
svo óperan
fengi notið
sín til fulls.
Og það er
ekki fyrr en á
síðustu árum
að komin er
tækni sem
getur flutt
óperusýningar
í þolanlegum
gæðum út um
allt.
74,6%
... kvenna
35 til 49 ára
á höfuðborgar-
svæðinu
lesa
Fréttatímann*
*konur 35 – 49 ára
á höfuðborgarsvæðinu.
Capacent jan-mars. 2013
H E LGA R BL A Ð
Richard Wagner.
Með DVD
... gat milli-
stéttin sest
fyrir framan
risaskjáinn
sinn og hlýtt á
íburðarmiklar
uppfærslur
bestu óperu-
húsa heims ...
Mary Poppins (Stóra sviðið)
Fös 26/4 kl. 19:00 aukas Fim 16/5 kl. 19:00 Fös 7/6 kl. 19:00
Lau 27/4 kl. 19:00 Fös 17/5 kl. 19:00 Lau 8/6 kl. 19:00
Sun 28/4 kl. 13:00 Lau 18/5 kl. 19:00 Sun 9/6 kl. 13:00
Þri 30/4 kl. 19:00 aukas Mán 20/5 kl. 13:00 aukas Fös 6/9 kl. 19:00 ný sýn.
Fim 2/5 kl. 19:00 aukas Fim 23/5 kl. 19:00 Lau 7/9 kl. 19:00 ný sýn.
Fös 3/5 kl. 19:00 Lau 25/5 kl. 19:00 aukas Sun 8/9 kl. 15:00 ný sýn.
Lau 4/5 kl. 19:00 Sun 26/5 kl. 13:00 Fim 12/9 kl. 19:00 ný sýn.
Sun 5/5 kl. 13:00 Mið 29/5 kl. 19:00 aukas Fös 13/9 kl. 19:00 ný sýn.
Mið 8/5 kl. 19:00 aukas Fim 30/5 kl. 19:00 aukas Lau 14/9 kl. 19:00 ný sýn.
Fim 9/5 kl. 14:00 Fös 31/5 kl. 19:00 Sun 15/9 kl. 15:00 ný sýn.
Fös 10/5 kl. 19:00 Lau 1/6 kl. 13:00 Fim 19/9 kl. 19:00 ný sýn.
Lau 11/5 kl. 19:00 Sun 2/6 kl. 13:00 aukas Fös 20/9 kl. 19:00 ný sýn.
Sun 12/5 kl. 13:00 Mið 5/6 kl. 19:00 aukas Lau 21/9 kl. 19:00 ný sýn.
Mið 15/5 kl. 19:00 aukas Fim 6/6 kl. 19:00
Einn vinsælasti söngleikur heims, loks á Íslandi. Nýjar sýningar komnar í sölu!
Gullregn (Stóra sviðið)
Mið 12/6 kl. 20:00 Fös 14/6 kl. 20:00
Fim 13/6 kl. 20:00 Lau 15/6 kl. 20:00 lokas
Frumraun Ragnars Bragasonar í leikhúsi. Nýjar aukasýningar. Síðustu sýningar.
Mýs og menn (Stóra sviðið)
Fös 24/5 kl. 20:00 aukas Lau 1/6 kl. 20:00 aukas Sun 9/6 kl. 20:00 lokas
Sun 26/5 kl. 20:00 aukas Sun 2/6 kl. 20:00 aukas
Meistaraverkið eftir John Steinbeck. Nýjar aukasýningar. Síðustu sýningar.
Svar við bréfi Helgu (Nýja sviðið)
Lau 27/4 kl. 20:00 Sun 5/5 kl. 20:00 Fös 17/5 kl. 20:00
Þri 30/4 kl. 20:00 Fös 10/5 kl. 20:00 Fim 23/5 kl. 20:00
Fös 3/5 kl. 20:00 Lau 11/5 kl. 20:00
Lau 4/5 kl. 20:00 Fim 16/5 kl. 20:00
Byggt á metsölubók Bergsveins Birgissonar. Snýr aftur í takmarkaðan tíma.
Núna! (Litla sviðið)
Sun 28/4 kl. 20:00 5.k Þri 14/5 kl. 20:00 Mið 22/5 kl. 20:00
Þri 7/5 kl. 20:00 Mán 20/5 kl. 20:00 Þri 28/5 kl. 20:00
Sun 12/5 kl. 20:00 Þri 21/5 kl. 20:00 Þri 4/6 kl. 20:00 lokas
Þrjú ný íslensk verk eftir ung og öflug leikskáld í einni sýningu
Tengdó (Litla sviðið)
Lau 27/4 kl. 20:00 23.k Fös 10/5 kl. 20:00 Lau 25/5 kl. 20:00
Fim 2/5 kl. 20:00 aukas. Lau 11/5 kl. 20:00 Sun 26/5 kl. 20:00
Fös 3/5 kl. 20:00 24.k Fim 16/5 kl. 20:00 Fös 31/5 kl. 20:00
Lau 4/5 kl. 20:00 25.k Fös 17/5 kl. 20:00 Lau 1/6 kl. 20:00
Sun 5/5 kl. 20:00 Lau 18/5 kl. 20:00 Sun 2/6 kl. 20:00 lokas
Fim 9/5 kl. 20:00 aukas Fim 23/5 kl. 20:00
Grímusýning síðasta leikárs snýr aftur!
Íslenski Dansflokkurinn: Walking Mad (Stóra sviðið)
Sun 28/4 kl. 20:00 4.k Fim 9/5 kl. 20:00 Mán 20/5 kl. 20:00
Sun 5/5 kl. 20:00 5.k Sun 12/5 kl. 20:00 Þri 28/5 kl. 20:00
Tvö verk á einu kvöldi: Walking Mad og Ótta - húmor, galsi og geðveiki
Miðasala | 568 8000 | borgarleikhus.is
Tengdó – HHHHH – JVJ. DV
Hverfisgötu 19 551 1200 leikhusid.is midasala@leikhusid.is
VIÐ SÝNUM TILFINNINGAR
Englar alheimsins (Stóra sviðið)
Fös 26/4 kl. 19:30 2.sýn Fös 10/5 kl. 19:30 7.sýn Fim 30/5 kl. 19:30 13.sýn
Lau 27/4 kl. 19:30 3.sýn Lau 11/5 kl. 19:30 Aukas. Fös 31/5 kl. 19:30
Sun 28/4 kl. 19:30 Aukas. Fim 16/5 kl. 19:30 8.sýn Lau 1/6 kl. 19:30
Fim 2/5 kl. 19:30 Aukas. Fös 17/5 kl. 19:30 9.sýn Fös 7/6 kl. 19:30
Fös 3/5 kl. 19:30 4.sýn Fim 23/5 kl. 19:30 10.sýn Lau 8/6 kl. 19:30
Lau 4/5 kl. 19:30 5.sýn Fös 24/5 kl. 19:30 11.sýn Fös 14/6 kl. 19:30
Mið 8/5 kl. 19:30 6.sýn Lau 25/5 kl. 19:30 12.sýn Lau 15/6 kl. 19:30
Ein vinsælasta íslenska skáldsaga síðari ára í nýrri leikgerð
Kvennafræðarinn (Kassinn)
Fös 26/4 kl. 19:30 5.sýn Fös 10/5 kl. 19:30 9.sýn Lau 25/5 kl. 19:30
Lau 27/4 kl. 19:30 6.sýn Lau 11/5 kl. 19:30 Fös 31/5 kl. 19:30
Fös 3/5 kl. 19:30 7.sýn Fim 16/5 kl. 19:30 Lau 1/6 kl. 19:30
Lau 4/5 kl. 19:30 8.sýn Fös 24/5 kl. 19:30
Hver er ekki upptekin af kvenlíkamanum?
Dýrin í Hálsaskógi (Stóra sviðið)
Sun 28/4 kl. 13:00 Sun 5/5 kl. 14:00
Eitt ástsælasta barnaleikrit á Íslandi
Karíus og Baktus (Kúlan)
Lau 27/4 kl. 13:30 Lau 4/5 kl. 15:00 Lau 25/5 kl. 13:30
Lau 27/4 kl. 15:00 Lau 11/5 kl. 13:30 Lau 25/5 kl. 15:00
Lau 4/5 kl. 13:30 Lau 11/5 kl. 15:00
Frábært leikrit sem á erindi við alla krakka
Karma fyrir fugla (Kassinn)
Lau 8/6 kl. 19:30 aukas. Sun 9/6 kl. 19:30 aukas.
Síðasta sýning 7.apríl
Hvörf (Kúlan)
Fös 3/5 kl. 19:00 Aðalæf Mið 8/5 kl. 19:00 Sun 12/5 kl. 19:00
Lau 4/5 kl. 19:00 Frums. Fös 10/5 kl. 19:00
Sun 5/5 kl. 19:00 Lau 11/5 kl. 19:00
Lab loki í samstarfi við Þjóðleikhúsið
Gilitrutt (Brúðuloftið)
Lau 27/4 kl. 13:30 Lau 27/4 kl. 15:30
Skemmtileg brúðusýning fyrir börn
74 samtíminn Helgin 26.-28. apríl 2013