Nýjar kvöldvökur - 01.10.1947, Side 53

N. Kv.
BÓKMENNTIR
187
það til manna og lifði í 9 ár þar á eftir. Seg-
ir bókin frá því hversu reynt var að venja
það aftur við mannasiði, sem þó gekk harla
treglega. Er frásögnm öll merkileg og
hugsunarverð, og mun margan fýsa að kynn
ast bók þessari af eigin raun.
Steindór Steindórsson frá Hlöðum.
N ORÐRABÆKUR.
í apr.-júní-hefti N. Kv. þessa árs var getið
þeirra bóka, er bókaútgáfan Norðri hafði
gefið út, það sem af var árinu. Hér skal get-
ið nokkurra þeirra Norðrabóka, er komið
hafa á bókamarkaðinn síðan.
Bessastaðir — þættir úr sögu höfuðbólls —
nefnist glæsileg bók, er Vilhjábnuir Þ. Gísla-
son hefur samið, en Norðri gefið út með
miklum myndarbrag, svo að segja má, að
um skrautútgáfu sé að ræða. Svo sem al-
kunnugt er, hafa Bessastaðir á Álftanesi ver-
ið minningabær og höfuðból fremur flest-
um öðrum íslenzkum bæjum um langan
aldur. Vissulega voru þeir höfuðstaður
landsins um langt skeið, en um leið aðsetur
og miðstöð framandi valds og erlendrar
ánauðar í landinu. Síðar urðu Bessastaðir
merkilegt skólasetur og menntaból, en eftir
að skólinn fluttist þaðan, varpaði nafn og
búseta Gríms Thomsen ljóma á staðinn. Og
með lýðveldisstofnun á íslandi verða Bessa-
staðir enn á ný höfuðstaður landsins í viss-
um skilningi, því að jaá verður þetta forna
og söguríka höfuðból fyrir valinu sem fast
aðsetur æðsta manns íslenzka ríkisins, for-
seta fullvalda þjóðar. Það er því sízt ofmælt,
að saga Bessastaðaergeysimerk, tiibreytinga-
rík og myndauðug, svo að áhrifa hennar
gætir um alla landssöguna. Fjöldi stór-
merkra rnanna og kvenna hafa átt örlög sín
tengd við þennan stað, og mörgum mikils-
verðum ráðum hefur þar verið ráðið. Það er
því vel til fundið og jrakkavert, að saga stað-
arins hefur nú verið skráð á einum stað og
gefin út í búningi, er vel hæfir svo virðulegu
og sögumerku efni.
Nokkuð má af nöfnurn meginkafla bók-
arinnar marka, hversu þessu mikla efni hef-
ur verið skipað niður og hverjum tökum
það er tekið. Efnisskráin er á þessa leið:
Höfuðból og menning. Bessastaðir á Álfta-
nesi (stagfræðilegt yfirlit). Bessastaðasaga í
stórum dráttum. Bessastaðakirkja. Bessa-
staðabú. Skansinn og Seylan. Fálkahúsið á
Bessastöðum. Náttúrufræðingar á Bessa-
stöðum. Bessastaðastofa. Bessastaðakóli.
Grímur Thomsen á Bessastöðum. Forsetinn
á Bessastöðum og að lokunr skrá yfir rit og
heimildir og myndaskrá. Mikill fjöldi
ágætra mynda prýðir bókina, þar á meðal
litprentuð mynd af útsýni til Bessastaða frá
Skerjafirði. Er sú mynd sett framan við bók-
ina, gegnt titilblaðinu, sem einnig er lit-
prentað og sérlega smekklegt. Hið sama má
raunar segja um öll vinnubrögð við prentun
bókarinnar, því að þau eru mjög til fyrir-
myndar, enda hefur Prentverk Odds Bjöms-
sonar annast þá hlið útgáfunnar. Vélabók-
bandið á Akureyri hefur bundið ritið í al-
skinn, smekklega og prýðilega. Pappír er
sérlega vandaður, og má því með sanni
segja, að bókin er að öllu samanlögðu eitt
hið ákjósanlegasta og eigulegasta rit.
Rússneska hljómkviðan nefnist skáldsaga
eftir Guy Adams, er Hersteinn Pálsson rit-
stjóri hefur þýtt, en Norðri nýlega gefið út.
Höfundur skáldsögu þessarar hlaut verð-
laun fyrir hana úr bókmenntasjóði samein-
uðu þjóðanna, og mun það flestra manna
mál, að hann sé vel og maklega að þeirri við-
urkenningu kominn. Saga þessi segir frá ævi
rússneska tónskáldsins Alexis Serkins, og er
niðurskipan efnisins sniðin eftir því eina
tónverki hans, er umheimurinn hefur
kynnst að nokkru ráði, enda ber sagan nafn
hljókviðu þessarar. Mörg önnur rússnesk
tónskáld og listamenn koma hér mjög við
sögu, en aðalpersónan, auk Serkins sjálfs, er
ástmær hans, Janina, söngkonan fræga, en