Fréttatíminn - 21.12.2012, Síða 18

N ú brestur brátt á með skötusuðu
og skötuáti sem
nær hæstum hæð-
um á Þorláksmessu
og er eitur í nösum
þorra fólks. Það er
sérkennileg birt-
ingarmynd jólagleð-
innar að leggjast í
og útbreiða dóms-
dagsfýlu á Þor-
láksmessu. Spurt
er hvort þessum
ófögnuði í skötulíki
megi ekki úthýsa úr
mannabústöðum.
Menn þrá gamla, góða, jólailminn
af eplum, appelsínum, kanil, negul
og barri, sem skötustækjan drep-
ur. Annað veifið koma upp mál út af
óþef frá íbúðum í fjölbýlishúsum.
Stundum hefur sérsinna fólk mán-
uðum og árum saman fyllt íbúðir
sínar af sorpi og úrgangi. Slíku
fylgir ferleg lykt sem þó er hátíð og
sem ljúfur ilmur miðað við skötus-
tækju sem er allra lykta verst. Það
er ekkert við því að segja að fólk
sjóði kæsta skötu í afskekktum
sveitum og á ystu annesjum fjarri
siðuðu fólki og í einbýlishúsum í
þéttbýli þar sem lyktin ætlar ekki
aðra að drepa.
Blessuð
skat-
a n e r
glöggt
dæmi um
að það sem
er einum til
ánægju og yndis
getur verið öðrum til
ama og óþæginda.
Hins vegar er skö-
tusuða í fjölbýlishús-
um svo mikill ama-
og ónæðisvaldur að
hún er ekki einkamál
viðkomandi. Skötu-
unnendur hafa ekki
frjálst spil í því efni,
það kemur sam-
býlisfólkinu við.
Húsfélagið getur
brugðist við og sett
skötusuðu takmark-
anir í húsreglum
eða með öðrum
hætti. Almennt og
blátt bann við suðu
á kæstri skötu í
fjölbýlishúsum
kemur þó tæplega
til greina enn sem
komið er.
Daunn frá víti –
úrgangur og óæti
Skötusuða í f jöl-
býlishúsum jaðrar
að margra dómi
við villimennsku sem má líkja við
hryðjuverkaárás á þefskyn fólks.
Það er óneitanlega yfirgangur og
tillitsleysi, að sturta yfir granna
sína viðbjóðslegri stækju sem
smýgur alls staðar og tekur sér
bólfestu i fatnaði, hverjum krók og
kima, íbúðum, húsgögnum og sam-
eign fjölbýlishúsa. Eru dæmi þess
að stækjan hafi verið svo illvíg og
lífseig að hún hafi verið til ama frá
Þorláksmessu fram á sumar. Hefur
þurft að mála sameign og skipta
um nýleg teppi til að komast
fyrir stækjuna. Kæst skata
er að margra mati frekar
úrgangur en matvæli,
hvað sem hver segir.
Hún virðist elduð og á
borð borin í því skyni
að misbjóða, ganga
fram af, ögra og hrella
fólk með heilbrigða
bragðlauka og lykt-
arskyn. Þeg-
ar menn
koma þessum viðbjóði varla niður
og tárin streyma um diska og borð
þá er löngum hlegið hátt og mikið
skríkt. Sjálfsagt finnst öllum innst
inni skata vera óætur viðbjóður.
Þegar menn stynja öðru upp öðru
undir pressu og vökulum augum
kjamsandi og smjattandi borðfélaga
þá eru þeir yfirleitt að skrökva sig
í álit. Þessi barbarismi ber blæ af
frumstæðri manndómsvígslu. Það
er í sjálfu sér skiljanlegt að fólk hafi
í hungursneyðum og hörmungum
neyðst eða freistast til að leggja sér
úldmeti til munns. En að halda því
áfram þegar á betri bitum er völ er
illskiljanleg tímaskekkja og villuráf.
Einhver sagði að ef kreppan fúla
lyktaði þá væri sú lykt hátíð saman-
borið við skötustækjuna.
Skötusuða í fjölbýli –
verður skötu úthýst?
Hvað má og ekki má í fjöleignar-
húsum fer eftir sérstökum lögum
um slík hús og reglum og fyrirmæl-
um í húsfélagssamþykktum og hús-
reglum. Er byggt á því að meirihlut-
inn ráði málum og um flest er byggt
á hagsmunamati. Einnig að séreign
og sameign megi aðeins hagnýta til
þess sem þær eru ætlaðar og
að eigendum beri að sýna
tillitssemi og að valda
sameigendum ekki
óþarfa óþægindum
og ama. Ekki eru í
fjöleignarhúsalög-
um bein ákvæði
um lyktarmengun
og skötustækju og
gilda í því efni al-
menn ákvæði um tillitsemi
og umburðarlyndi. Húsfélög
geta sett nánari fyrirmæli í
húsreglum eða fundarsam-
þykktum um skötusuðu
eins og annað sem ónæði
getur valdið. Þótt húsreglur
fjalli fyrst og fremst um af-
not sameignar þá getur hús-
félag einnig sett reglur um
afnot séreigna en því eru
skorður settar því eigandi
hefur almennt einkarétt
til hagnýtingar og umráða
yfir séreign sinni. Dæmi
um inngrip í séreignarráð
sem til skamms tíma hafa
þótt ganga of langt er bann
við reykingum í íbúðum og
skötusuðu. Almenningsvið-
horf og réttarþróun hefur
síðustu árin siglt óðfluga í
þá átt að úthýsa slíku. Er nú
líklega svo komið tíðaranda
að húsfundur geti bannað eða tak-
markað reykingar og skötu suðu
inni í íbúðum. Réttur fólks sem vill
lifa eðlilegu og heilbrigðu vegur
þyngra á metunum en frelsi granna
til að kaffæra sameigendur sína í
reyk og stækju.
Þorláksmessuskatan er ekki
göm- ul hefð – tíðarandinn
Menn láta ljúga að
sér og vaða í þeirri
villu að það sé þjóð-
legt að borða þenn-
an vonda og illa-
þefjandi mat, ef mat
skyldi kalla .
Þessi villi -
mennska
á Þorláks-
messu er
víst ekki
gam-
a l l og
gróinn
siður,
nema þá
á Vest-
fjörð-
um
þar
sem
vond-
ur mat-
ur þykir
góður.
Það skyldi
þ ó e k k i
vera að skötus-
tækjan hafi stuðlað að fólksflótta að
vestan. Eigandi má gera það á sinni
eign sem er venjulegt og eðlilegt og
grannar verða að sætta sig við það.
Við mat á því hvort menn fara yfir
strikið og valda nágranna sínum
ónæði, ama og röskun umfram það
sem hann verður að þola
og venjulegt er, verður
að horfa til þess sem al-
mennt viðgengst og tíð-
arandinn telur við hæfi
á hverjum tíma. Þrengir
jafnt og þétt að þeim til-
litslausu sem menga og
eru skeytingarlausir um
frið og rétt granna.
Umburðarlyndi –
dregið úr ónæði
Þessi óþægindi eru sér-
stök vegna þess að þau
eru tímabundin og marg-
ir telja að sýna beri um-
burðarlyndi gagnvart
Þorláksmessuskötunni.
Það hafa margir gert
lengi og umborið skötus-
tækju árum saman. Þótt
skötusuða sé bundin við
ákveðinn árstíma og yfir-
leitt einn dag ársins þá gefur það
ekki ótakmarkaða heimild til að
hrauna yfir sambýlisfólkið. Það má
líka leiða að því líkum að þeir sem
eru skeytingarlausir við granna sína
með skötusuðu séu almennt ekki
ýkja tillitssamir í öðrum atriðum.
Þeir sýna gjarnan annars konar
yfirgang á öðrum árstíma. Hengja
t.d. blóðug fuglahræ veiðimennsku
sinni til dýrðar utan á hús og hafi
hátt meðan grannar reyna að sofa.
Einstaka skötudýrkandi hefur reynt
að draga úr ónæðinu með ýmsu
móti. Er það vel og virðingarvert.
Menn hafa reynt að sjóða skötu á
prímus og útigrillum út á svölum
og í bílskúrum og viðhafa sér-
stakar tilfæringar sem þeir telja að
drepi niður eða deyfi lyktina. Það er
sjálfsagt svo að með ýmsu móti má
draga úr lyktarmengun í skötulíki.
Þótt öll slík viðleitni sé til bóta þá
dugir hún ekki. Einnig hefur það
færst í aukana að skötu sé úthýst úr
mannabústöðum og sé elduð og et-
inn í sölum út í bæ með öflugri loft-
ræstingu. Það er líka í áttina.
Er skata lífshættuleg?
Flestir kannast við Steve heitinn
Irvin, ástralska sjónvarpsmanninn
geðþekka, sem í mannsaldur busl-
aði með og glímdi við krókódíla,
slöngur og önnur allslags skriðkvik-
indi og óargadýr af öllum stærðum
og gerðum, án þess að verða meint
af. En svo hitti hann fyrir skötu
eina ógurlega sem drap hann um-
svifalaust áður en hann gat deplað
auga. Af því má sjá glöggt sjá að
skötur eru skaðræði, bæði lifandi
og úldnar.
„Skötusuða
í fjölbýlis-
húsum jaðrar
að margra dómi
við villimennsku
sem má líkja við
hryðjuverkaárás á
þefskyn fólks. Það er
óneitanlega yfirgangur
og tillitsleysi, að sturta yfir
granna sína viðbjóðslegri stækju sem smýgur
alls staðar og tekur sér bólfestu i fatnaði,
hverjum krók og kima, íbúðum, húsgögnum og
sameign fjölbýlishúsa.“ Ljósmynd/Hari
Þessi bar-
barismi
ber blæ
af frum-
stæðri
mann-
dóms-
vígslu.
Þorláksmessuskata í nánd
Ilmur eða ódaunn
Sigurður Helgi Guðjónsson hrl.
formaður Húseigendafélagsins.
18 viðhorf Helgin 21.-23. desember 2012
Heimilistæki,
ljós og símar
í miklu úrvali.
Komdu í heimsókn til
okkar á aðventunni
og gerðu góð kaup.
Fjöldi tækja á séstöku
jólaverði.
Nóatúni 4 Sími 520 3000
www.sminor.is
Sjón er sögu ríkari.
Jólaverð:
7.880 kr. stgr.
Símtæki
Gigaset
Jólaverð:
2.300 kr. stgr.
Eldhúsvogir
Adler
Jólaverð:
114.900 kr. stgr.
Þvottavél
SIEMENS
Jólaverð:
119.900 kr. stgr.
Þurrkari
SIEMENS
Jólaverð:
23.900 kr. stgr.
Skaftryksuga
BOSCH
Jólaverð:
Handþeytari
BOSCH
5.200 kr. stgr.
Jólaverð:
Borðlampar
VENDELA
8.900 kr. stgr.