Fréttatíminn - 21.12.2012, Qupperneq 36

oftast sökum neyslu. „Hér er í boði öruggt
skjól, máltíð og stuðningur. Jólin eru þar
hvergi undanskilin svo mikilvægt er að
hlúa sérstaklega að þeim sem erfiðast eiga
um jólin en þessi tími getur verið mikill
streituvaldur. Til dæmis hjá mæðrum sem
ekki hafa rétt á umgengni við börn sín eða
aðra fjölskyldumeðlimi.“
Konukot er mjög heimilislegt, þar eru
jólaljós í gluggum og þegar inn er komið
blasir við húsbúnaðurinn, notalegur og stíl­
hreinn. „Allt hér inni er gjöf, ýmist frá ein­
staklingum eða fyrirtækjum. Við leggjum
mikið upp úr því að hér sé heimilislegt þó
þetta sé ekki heimili neins,“ útskýrir Krist­
ín Helga og leiðir blaðamann um húsið.
Innanhúss eru átta uppábúin rúm, snyrtiað­
staða og rúmgott sameiginlegt rými, þar
sem konurnar geta flett blöðum, fengið
kaffi og spjallað eða horft á sjónvarp.
Vaktina standa tveir sjálfboðaliðar
á kvöldin og ein sinnir næturvaktinni.
Fljótlega eftir að vakt hefst er knúið dyra.
Þar eru á ferð kvenfélagskonur utan af
landi sem komu færandi hendi með fatnað
í pokum. Starfskonurnar tvær, sem báðar
hafa verið sjálfboðaliðar um langt skeið,
fara í gegnum pokana og útbýta síðar til
þriggja kvenna sem inn höfðu komið. Tvær
þeirra notuðu þjónustu borgarvarða við að
komast í skýlið, bíl sem sinnir þjónustu við
útigangsfólk og sér um að koma því í skjól.
Sú þriðja kom að sjálfsdáðum. Konurnar
létu sér fátt um nærveru blaðamanns finn­
ast og eru hlýjar í viðmóti, en á útliti þeirra
og fasi leynir sér ekki að þær hafa þurft
að þola margt. Önnur sjálfboðaliðanna út­
skýrir að það sé við öllu að búast á vaktinni
en undanfarið hafi þó verið mikil ró í hús­
inu „Maður veit aldrei hver er hinum megin
við hurðina. Það getur verið hver sem er.
Jafnvel einhver úr fortíð þinni. Við slíkar
aðstæður tökum við bara á því. Annars er
þetta yndislegt starf og ég held að ég hafi
lært meira á veru minni hér en nokkurs
staðar annars staðar.“
Unnið með virðinguna að leiðarljósi
Konukot er rekið samkvæmt skaðaminnk­
andi hugmyndafræði sem beinist að því
að draga úr eða lágmarka heilsufarslegan,
félagslegan og fjárhagslegan skaða sem
vímuefnaneysla veldur einstaklingi eða
samfélögum. Í skaðaminnkandi nálgun er
sjónum beint að afleiðingum og áhrifum
fíknihegðunar en ekki á notkunina sem
slíka. Markmið skaðaminnkunar er fyrst
og fremst að auka lífsgæði neytanda. Innan­
húss eru húsreglur og við ítrekuð brot er
konum vísað frá. Slíkt segir Kristín Helga
að sé afar sjaldgæft þar sem konurnar
hjálpist að við að halda heimilisfriðinn.
„Upp geta komið smávægilegir pústrar en á
þá er litið sem fylgifisk sjúkdómsins. Það er
ekki manneskjan sjálf sem kemur illa fram,
heldur er hegðunin órjúfanlegur hluti sjúk­
dómsins sem hana hrjáir. Sjálfboðaliðarnir
hér þurfa því að sýna mikið tillit og það
gengur vel þar sem hér starfa margar og
því ná þær að hlaða vel batteríin milli vakta.
Við vinnum fyrst og fremst með virðinguna
að leiðarljósi. Hingað leita konur sem
margar hverjar hafa ekki fundið slíka út á
við, vegna stöðu sinnar eða fyrir sjálfri sér
í lengri tíma og vegna ítrekaðra árekstra í
lífinu, en konurnar sem hingað leita hafa
flestar slóð áfalla að baki og það ber okkur
einnig að virða í samskiptunum við þær.“
Í Konukot leita konur í allskonar ástandi
og Kristín útskýrir að starfsmenn verði að
sýna fylgstu
nærgætni í
samskiptum
sínum og
háttum. „Hér
koma kon­
ur til þess
að hvíla sig
og jafnvel
minnsta
tramp í hæla­
skóm getur
sett þær út af
laginu. Þær
hafa kannski
orðið fyrir
ofbeldi fyrr
um daginn og
vilja bara fá
að vera í friði.
Við erum
hlutlaus aðili
og reynum
ekki nein inn­
grip. Hér er
allt unnið á
kvennanna
forsendum,
en þeim er
vissulega
leiðbeint í
rétta átt, óski
þær þess.“ Konurnar geta gengið að vísu
hreinum búnaði til neyslu og er tilgangur
þess að fá þær til meðvitundar um mikil­
vægi hreinlætis til að koma í veg fyrir smit.
„Það er svo okkar von að sú meðvitund
smiti svo áfram út frá sér, til hinna.“
Að sögn Kristínar ríkir oft mikil spenna
í loftinu á aðfangadag og andrúmsloftið er
þrungið miklu tilfinningatogi kvennanna
þangað til skyndilega þegar nær dregur
sex skellur á dúnalogn. „Við höfum tamið
okkur að
setja markið
mjög hátt og
hér er mjög
hátíðlegt um
að litast. Við
útbúum átta
gjafir, sem
hver um sig
inniheldur
bók, eitthvað
fatakyns, snyrtivörur og svo konfekt af fín­
ustu gerð. Mér sjálfri finnst mjög mikilvægt
að konurnar fái eina nýja jólabók og við
erum svo heppin að einstaklingar og fyrir­
tæki aðstoða okkur oft við að setja saman
gjafirnar með framlögum. Við setjum
þetta svo allt í bréfpoka sem eru merktir á
síðustu stundu, svona þegar ljóst er hverjar
verða í húsi. Hingað kemur svo árlega ung­
ur kokkur sem ber fram jólamatinn. Allt
mjög hátíðlegt,“ útskýrir Kristín Helga.
María Lilja Þrastardóttir
marialilja@frettatiminn.is
Jól í Konukoti
Starfsemi Konukots er ekki öllum kunn. Þar rekur
Rauði kross Íslands, í samstarfi við Reykjavíkurborg,
neyðar- og gistiskýli fyrir konur. Tilgangur skýlisins
er sá að veita þeim konum skjól, sem sökum neyslu
sinnar og/eða annarra veikinda hafast við á götum
borgarinnar og eiga ekki í nein hús að venda.
Samkvæmt skýrslu Reykjavíkurborgar um utan-
garðsvanda hefur konum á götunni fjölgað talsvert.
Konum sem búa við utangarðsvanda er mjög hætt
við hvers konar kynferðisofbeldi og misnotkun og
dæmi eru um að konur sjái sig tilneyddar til þess að
veita kynferðisgreiða fyrir húsaskjól. Blaðamaður
Fréttatímans fékk að vera fluga á vegg eina
kvöldvakt og fylgjast með starfseminni.
Starfsemi Konukots byggist upp á vinnuframlagi sjálfboðaliða. Fyrir áhugasama er hægt að hafa samband við Rauða kross Ís-
lands. Ljósmyndir/Hari
K onukot er fyrsta gistiskýlið sem eingöngu er ætlað konum. Samkvæmt upplýsingum Fréttatímans var ekki mikil vitneskja um tilvist útigangskvenna á Ís­
landi fyrr en aðeins fyrir nokkrum árum og brást þá Rauði
krossinn við með opnun skýlisins árið 2004.
Það er ekki laust við að skrefin í átt að Konukoti hafi
verið blaðamanni þungbærari en búist var við. Við hliðina
á Konukoti blasti við mannhaf sem tilheyrði matarúthlutun
á vegum Fjölskylduhjálparinnar. Þarna var verið að dreifa
matargjöfunum fyrir jólin, til fólks á öllum aldri. Á þessum
litla bletti á botni Hlíðanna í Reykjavík er starfsemi sem
við vitum öll af, en fæst okkar gefa henni nokkurn gaum
eða áttum okkur á umfanginu. Það er ef til vill táknrænt
að svona mitt á milli Laugavegar og Kringlu, þar sem jóla­
verslun landans er í hámæli, stendur hópur fólks og bíður
eftir matarpoka, eða freistar þess að fá hreinan bedda og
máltíð í Konukoti.
Jólin í Konukoti
„Jólin ganga út á hefðir og því er ekki öðruvísi farið hér á
bæ,“ segir Kristín Helga Guðmundsdóttir, verkefnastjóri
hjá Rauða krossinum, sem tekur á móti blaðamanni í
Konukoti. Hún bendir á að Konukot sé griðastaður fyrir
konur sem af einhverjum ástæðum eiga erfitt uppdráttar,
179 manns á götunni í Reykjavík
 Konur voru 24% af heildarfjölda árið 2009 en voru
35,8% árið 2012 og hafði því fjölgað nokkuð.
 Meirihluti utangarðsfólks eða heimilislausra býr við
ótryggar aðstæður eða 93. Af þeim eru 45 konur.
 22 eru skráðir á götunni, þar af átta konur og aðeins 29
búa í langtíma búsetuúrræði. Af þeim eru níu konur. Þá
notfæra sextíu sér gistiskýli, þar af 23 konur.
Í Konukoti er í boði
öruggt skjól, máltíð
og stuðningur fyrir
konur sem ekki eiga
í nein önnur skjól að
venda. Jólin eru þar
hvergi undanskilin.
Þingholtsstræti 2-4, 101 Reykjavík
Suðurhraun 12c, 210 Garðabær
Víkurprjón, Austurvegi 21, 870 Vík
Fæst í verslunum um land allt.
69%
... kvenna á höfuðborgar-
svæðinu lesa Fréttatímann*
*konur 25 – 80 ára
á höfuðborgarsvæðinu.
Capacent júlí-sept. 2012
36 úttekt Helgin 21.-23. desember 2012