Læknablaðið - 01.04.1966, Síða 62

86
LÆKNABLA Ð I í)
ur cKondrosarcoma nær aldrei á tvítugsaldri, þegar osteosarcoma
er algengast. Chondrosarcoma getur stöku sinnum átt upptök sín
i góðkynja brjóskæxli (osteochondroma, enchondroma).
Læknismeðferð er róttæk skurðaðgerð, þar sem geislalækning
er vonlaus. Er stundum nægilegt að nema æxlið burt með ríflegu
magni af eðlilegum vef umhverfis og stundum jafnvel ekki þörf
aflimunar, þótt æxlið sé í lim.4 Chondrosarcoma er mjög sækið
í að setjast að í skurðsári eftir aðgerð eða sýnistöku. Þykir sjálf-
sögð varúðarráðstöfun að skipta um áhöld og búninga, ef skorið
hefur verið í æxlið, meðan á aðgerð stendur, eða eftir sýnistöku
og frystiskurð, áður en lokaaðgerð liefst. Talið er mjög mikil-
vægt, að snerta ekki æxlið, meðan á þeirri sknrðaðgerð stendur,
og hefur verið sagt, að skurðlæknarnir eigi aldrei að sjá sjálft
æxlið, á meðan aðgerðin fer fram.
Horfur eru betri en við osteosarcoma, og meinvörp mvndast
seinna. Er frekar hætta á, að æxlið vaxi að nýju kringum skurð-
sárið en að meinvörp myndist. I nýlegri skýrslu frá Mayo Clinic
er talið, að 69.2% sjúklinganna þar hafi lifað tíu ár eftir skurð-
aðgerðir seinni ára. 4
Risafrumuæxli
Flest risafrumuæxli eru góðkynja. Illkynja risafrumuæxli
mynda meinvörp á sama hátt og önnur illkynja beinaæxli og svip-
ar vefjagerð þeirra oftast til osteosarcoma eða fibrosarcoma. Ekki
er alltaf unnt að segja með vissu, hvort risafrumuæxli sé góð- eða
illkynja, því að meinvörp hafa myndázt frá æxlum, sem hafa
verið talin góðkynja við smásjárskoðun.5 I mörgum gerðum
beinaæxla, og einkum góðkynja, eru risafrumur, og geta þau
því villt á sér heimildir, ef ekki er að gætt, og verið kölluð risa-
frumuæxli. Góðkynja belgvextir (cystur) í beinum eru sérstak-
lega varhugaverðir í þessu sambandi.
Flest risafrumuæxli eru fyrst skafin úr beininu og holan
síðan fyllt með beinflísum. En oft verður að endurtaka aðgerð-
ina, þar sem ufn helmingur æxlanna tekur sig upp að nýju. Verð-
ur þá oft að nema stórt stykki úr beininu eða jafnvel að aflima.
Geislalækning er óráðleg, ])ar sem mörg góðkynja æxli hafa við
það orðið illkynja (úrkynjazt). Risafrumuæxli eiga upptök sín
í metaphysis beinanna, en vaxa fljótt inn í epipliysis og virðast
])ví oft hafa byrjað þar. Þau eru algertgust kringum lnié og úln-
lið. Risafrumuæxli í höfuðbeinum eiga venjulega upptök sín í
Pagets sjúkdómi.