Læknablaðið - 01.06.1967, Side 83

LÆKNABLAÐIÐ
113
Jón Þ. Hallgrímsson:
GESTAGEN - ÖSTROGEN
Nokkur orð um notkun til getnaðarvarna o. fl.1)
Hin öra þróun seinustu ára á sviði steroida-rannsókna hefur
nú leitt til mikilla framfara, m. a. á sviði getnaðarvarna, sem nú
um árabil hafa verið eitt aðalvandamál nútimans, einkum í hin-
um svonefndu vanþróuðu löndum, þar sem fólksfjölgun og fram-
leiðniaukning hafa ekki lialdizt í hendur. Jafnvel stóraukin iðn-
væðing þessara landa virðist ekki geta bægt voðanum l'rá, a. m. k.
ekki í náinni framtíð, svo að nærtækasta lausnin á þessu heims-
vandamáli virðist vera sú að stemma stigu við fólksfjölguninni.
Leiðin að því takmarki er reyndar torsótt af ýmsum ástæðum,
bæði fjárhagslegum og ekki hvað sízt félagslegum. En það hefur
komið í ljós, að mun lélegri árangurs er að vænta í þessum efnum
með lítt eða ómenntuðu fólki en menntuðu fólki.
Eldri aðferðir við getnaðarvarnir eru það kunnar, að óþarft
er að fjölyrða um þær, en aðeins skal á það minnzt, að engin
þeirra har fullnægjandi árangur, og yfirleitt eru þær hvimleiðar
í notkun.
Hér er annars ekki fyrirhugað að ræða þetta heimsvandamál,
heldur fara nokkrum orðum um það, sem norður á Ströndum
er kallað konupillur og þar eins og víðar er orðin nauðsynjavara
á flestum bæjum.
Fjöldi efna, þar á meðal kynhormónin, eru mynduð af sterid-
kjarnanum cyclopentanoperhydrofenantrene, sem samsettur er úr
þremur 6-carhon hringjum og einum 5-carhon hring. Við teng-
ingu eins eða fleiri hydroxyl-hópa við þennan kjarna fást hin svo-
nefndu sterol (t. d. cholesterol), og með samsvarandi tengingu
C-0 hópa kallast efnin hins vegar steroidar, en til þeirra teljast
bæði östrogen og efni með progestagen verkan, en þessir tveir
flokkar eru uppistaðan í þeim efnum, sem hér er fjallað um.
H Flutt sem fyrirlestur í Læknafélaginu Eir 28. 3. 1967.