Læknablaðið - 15.03.1990, Qupperneq 31

LÆKNABLAÐIÐ 1990; 76: 151-60
151
Einar Ragnarsson, Sigurjón H. Ólafsson, Sigfús Þór Elíasson
TENNUR OG TANNLEYSI 52JA-79 ÁRA
KVENNA í HÓPRANNSÓKN HJARTAVERNDAR
1986-1987
ÚTDRÁTTUR
Rannsókn sú, sem hér um ræðir var gerð
á ofanverðu árinu 1986 og árið 1987 á
Rannsóknarstofnun Hjartavemdar í Reykjavík.
Skoðaðar voru 508 konur 52ja-79 ára.
Hliðstæður hópur karla var skoðaður á
tímabilinu 1985-1986 og niðurstöður birtar í
Læknablaðinu (1). Tilgangur rannsóknarinnar
var að bæta að nokkru úr þeim skorti á
upplýsingum um ástand tyggingarfæra
fullorðinna einstaklinga, sem óneitanlega
hefur háð allri umræðu og áætlanagerð á
þessu sviði. Upplýsinganna var aflað með
spurningalista, sem var yfirfarinn á sama
hátt og listar stofnunarinnar. Auk þess
framkvæmdi hjúkrunarfræðingur munnskoðun
samkvæmt stöðluðu eyðublaði. Framkvæmdin
var sú sama og unnin af sömu einstaklingum
og skoðuðu tilsvarandi úrtak karla rúmu ári
áður (1).
Helstu niðurstöður voru:
Tönnum fer fækkandi með aldrinum. Verulega
hefur dregið úr tannmissi eða honum hefur að
minnsta kosti seinkað (1, 2).
Þótt tannleysi sé ennþá mun algengara meðal
kvenna en karla, þá hefur tíðni þess minnkað
meira hiá konunum en körlunum síðan 1962
(1,2).
Tannlausar með öllu voru 50% (254), en
13,2% (67) voru tannlausar í öðrum gómi.
Sambærilegar tölur fyrir karlana voru 39% og
14,7% (1).
Tennur efri góms tapast fyrr en tennur neðri
góms. Konumar halda lengst augntönnum
og framtönnum í báðum gómum, þó lengur
tilsvarandi tönnum neðra góms. Augntennur
neðra góms standa lengst. Tanntapið er ekki
alveg hliðstætt því, sem gerist meðal karla (1).
Barst ritstjórn 19/04/1989. Samþykkt 05/10/1989.
í þessum hópi voru 15% með einhvers konar
krónur eða brýr eða tæp 30% hinna tenntu.
Tilsvarandi tölur fyrir karla voru 10% og 21%
(1). Með laus tanngervi í munni (tannparta
eða gervitennur) voru tæplega 43% (218), en
meðal karla tæp 65% (1).
Hjá þeim konum, sem voru tannlausar kom
frani að þær elstu höfðu að jafnaði misst
tennumar fyrr á ævinni, en þær yngri haldið
þeim lengur. Um 6% hópsins höfðu glatað
öllum tönnum efri góms fyrir tvítugt og tæp
3% öllum tönnum neðri góms.
Meðalaldur gervitanna var um tólf ár og 21%
þeirra yfir tuttugu ára gamlar, hvorttveggja
svipað og hjá körlunum. Konumar höfðu
flestar átt tvö til þrjú gómasett, en fleiri en
þrjú tannsett virðist vera fátítt í þessum hópi
eins og fram kom hjá körlunum eða liðlega
8%.
Kvartanir voru algengari vegna gervitanna
neðri góms. Mest var að kvartað undan
lausum gómum og eymslum.
Konumar nota gervitennur of lengi eins og
karlamir, en slíkt leiðir gjaman til vandræða,
enda kvörtuðu rúmlega 23% undan efri gómi,
en liðlega 33% vegna þess neðri.
Könnun þessi rennir enn frekari stoðum undir
nauðsyn þess að fræða fólk um tannvernd,
munnhirðu og notkun gervitanna.
EFNIVIÐUR OG AÐFERÐIR
Úrtakinu og aðferðum hefur áður verið lýst
og sömu starfsmenn Hjartavemdar unnu að
könnuninni (1, 3-7). Konumar sem skoðaðar
voru urðu 508. Nokkuð af niðurstöðum
varðandi karlana hefur áður verið birt (1,6,
7).
Mynd 1 sýnir hvemig úrtakið skiftist milli
aldursflokka. Mynd 2 gerir samanburð í
hundraðshlutum við fjölda kvenna á sama