Læknablaðið - 15.04.1990, Blaðsíða 8

182
LÆKNABLAÐIÐ
krabbamein í meltingarvegi (12). Meðalaldur
sjúklinga við greiningu var yfir 70 ár.
Meðalaldur sjúklinga í þessari rannsókn
er ívið hærri en lýst hefur verið í öðrum
rannsóknum á þessu krabbameini (6,13).
Kviðarholskönnun var algengasta
greiningaraðferðin í þessari rannsókn, ýmist
með eða án töku vefjasýnis. Ekki var hægt
að meta áhrif nýrra greiningaraðferða eins
og ómskoðunar, tölvusneiðmyndunar og
holsjár-röntgenmyndunar af gallgöngum
og brisrás, vegna þess hve langt var liðið
á rannsóknartímabilið þegar notkun þessara
rannsóknaraðferða hófst á Borgarspítalanum.
Nú er gjaman mælt með ómskoðun eða
tölvusneiðmyndun sem fyrstu rannsókn ef
grunur er um æxli í briskirtli (2,4,5) og
trúlega koma þessar rannsóknaraðferðir að
miklu leyti í stað kviðarholskönnunar.
Hlutfall þeirra sem höfðu staðfesta greiningu
með vefjaskoðun í þessari rannsókn var
75,0%. I grein þar sem teknar voru saman
niðurstöður annarra höfunda er hlutfall
þeirra sem höfðu staðfesta greiningu með
vefjaskoðun á bilinu 43-75% (6).
Það er óljóst hvers vegna hlutfall þeirra sem
hafa staðfesta greiningu með vefjaskoðun
er ekki hærra. Erfiðleikum og áhættu hefur
verið lýst við að ná fullnægjandi sýni frá
æxlum í briskirtli við kviðarholskönnun
(14,15). Einnig er hugsanlegt að í sumum
tilfellum sé ekki tekið vefjasýni ef í ljós
kemur að sjúkdómurinn er útbreiddur
við kviðarholskönnun. Sú staðreynd að
ekki fleiri hafa staðfesta greiningu með
vefjaskoðun gæti skekkt tölur um skráð
nýgengi briskirtilskrabbameins.
Æxlið var numið brott með skurðaðgerð
hjá aðeins fimm sjúklingum, þrátt fyrir að
ekki hafi fundist merki um meinvörp hjá 13
sjúklingum. Auk meinvarpa getur æxlisvöxtur
í nærliggjandi æðar og lfffæri valdið því að
æxli er óskurðtækt (2). Almennt ástand og
aldur sjúklings getur og mælt gegn viðamikilli
aðgerð. Æxli í briskirtli eru skurðtæk hjá
innan við 20% sjúklinga (14). Dánartíðni
við brottnámsaðgerðir hjá sjúklingum með
kirtilkrabbamein í briskirtli er há og í sumum
rannsóknum hefur hún verið allt að 20%
(14, 16). Avinningur af þessum aðgerðum
virðist ekki vera mikill og er fimm ára
lifun þessara sjúklinga innan við 10% þrátt
fyrir brottnámsaðgerðir (14). Meðallifun
þeirra fimm sjúklinga sem gengust undir
brottnámsaðgerð í þessari rannsókn var 327
dagar.
Algengasta meðferðin
við briskirtilskrabbameini er framhjáhlaup á
gallvegum og/eða gömum (14). Svo var einnig
í þessari rannsókn. Þessi meðferð er eingöngu
til fróunar og fáir sjúklingar ná eins árs lifun
(17).
Með tilkomu nýlegra rannsóknaraðferða
svo sem holsjár-röntgenmyndunar af
gallgöngum og brispipu og röntgenmyndunar
af gallgöngum með lifrarástungu (PTC -
Percutaneus Transhepatic Cholangiography)
er nú mögulegt að koma fyrir holpípu
(endoprosthesis) í gallpípu og/eða brispípu
og halda þannig göngum opnum og létta á
gall- og/eða brispípustíflum. Slíkar aðgerðir
eru valkostur í meðferð sjúklinga með gulu,
sérstaklega þar sem skurðaðgerð er ekki
fýsileg (18).
Þrátt fyrir ítarlegar rannsóknir á meðferð
briskirtilskrabbameins með hinum ýmsu
krabbameinslyfjum hefur ekki verið hægt að
sýna fram á viðhlítandi árangur hvort heldur
sem lyfið er gefið í bláæð, eða staðbundið
(regional infusion) (19,20). Geislameðferð
með eða án lyfjameðferðar hefur heldur ekki
borið viðhlítandi árangur hvort heldur sem
beitt er ytri geislun eða innri geislun við
skurðaðgerð (21).
Nýlegar rannsóknir á and-estrógen lyfinu
tamoxífen og notkun þess í fróunarmeðferð
á briskirtilskrabbameini hafa vakið athygli en
estrógenviðtakar hafa fundist á frumuhimnu
og í umfrymi kirtilkrabbameinsfruma í
briskirtli (22). Samanburðarrannsóknir
hafa sýnt ávinning hvað varðar lifun hjá
þeim sjúklingum sem fengu slíka meðferð
samanborið við þá sem enga meðferð fengu
(23).
Helmingur sjúklinganna hafði hækkaðan
blóðsykur við greiningu. Vert er því að hafa
sjúkdöminn í huga ef sjúklingur greinist með
sykursýki á efri árum, sérstaklega ef ekki er til
staðar ættarsaga eða áhættuþættir sykursýki.