Læknablaðið - 15.04.1990, Blaðsíða 20

192
LÆKNABLAÐIÐ
í Framingham rannsókninni (1) reyndust í
úrtaki rúmlega fimm þúsund einstaklinga á
■ aldrinum 30-62 ára 0.25% hafa viðvarandi
gáttatif í upphafi rannsóknar. Nýgengi var
um tveir á 1000 á rúmlega tuttugu árum í
yngsta aldursflokknum (25-34 ára) en rúmlega
30 á 1000 á rúmlega tuttugu árum í elsta
aldursflokknum (55-64 ára).
Koma þessar tölur vel heim og saman við
athugun sem gerð var hérlendis á úrtaki 9076
einstaklinga á aldrinum 32 - 64 ára, þar sem
0.28% voru með gáttatif (5).
Orsakir gáttatifs eru fjölmargar.
Míturlokusjúkdómar, oftast sem seinfylgikvilli
gigtsóttar, hjartasjúkdómar vegna
háþrýstings og blóðþurrðarsjúkdómar
í hjarta eru samkvæmt nýlegum
rannsóknum þrjár algengustu orsakimar (1).
Hjartavöðvasjúkdómar af óþekktum orsökum,
hjartavöðva- og gollurshússbólgur, sem og
brátt hjartadrep og blóðreksstífla í lungum
valda einnig tímabundnu eða varanlegu
gáttatifi (6-8).
Meðfæddum hjartagöllum, einkum rofi á
gáttaskipt, fylgir oft gáttatif. Skjaldeitrun er
nokkuð algeng orsök gáttatifs og auk þess
geta ýmsar tímabundnar raskanir á eðlilegri
líkamsstarfsemi, svo sem efnaskiptatruflanir og
áfengisnotkun valdið gáttatifi (7, 9).
Gáttatif hefur ekki verið talið til ættgengra
sjúkdóma, en þó hefur verið lýst fjölskyldum
þar sem leitt er líkum að því, að um ættgengi
sé að ræða (10-16). Hefur það oftast verið án
framkominna sjúkdóma, ýmist langvarandi eða
tímabundið. I nýlegri grein hefur verið bent
á hugsanlega fylgni ákveðinna vefjaflokka og
gáttatifs (17).
Hvorugt foreldra systkinanna, sem hér
um ræðir, er með gáttatif og tíðni þess í
fjölskyldunni virðist ekki meiri en ætla mætti
út frá algengi þessarar hjartsláttaróreglu. Hér
virðist því ekki um ættgengi að ræða. Fróðlegt
verður þó að fylgja þessum tilfellum eftir
og afkomendum þeirra m.t.t. hugsanlegrar
ættgengi og jafnframt að fá vefjaflokkun á
þeim.
Þegar gáttatif finnst hjá einstaklingi, sem hefur
ekki haft hjartasjúkdóm, háþrýsting eða annan
þann kvilla, sem þekktur er af því að valda
slíkri truflun, er það ýmist nefnt gáttatif af
óþekktum orsökum eða góðkynja gáttatif.
A enskri tungu nefnist það »lone atrial
fibrillation« (LAF). Af þeim sem greinast
með gáttatif hafa um 2.7-11% verið taldir hafa
LAF (18, 19).
Nokkur atriði eru einkennandi fyrir LAF.
Meirihluti þeirra sem teljast hafa LAF eru
karlmenn og oft er þetta tiltölulega ungt fólk
(18). Venjulega er fremur hægur sleglasláttur
eða sjaldnast yfir 100 slög á rnínútu. Areynsla
eykur hins vegar oft mjög slátt slegla hjá
einstaklingum með gáttatif og veldur það
oftast einu einkennum LAF, þ.e. óþægilegum
hjartslætti og öðrum einkennum við áreynslu
(20).
Horfur góðkynja gáttatifs eru yfirleitt taldar
góðar en á undanfömum árum hafa hins vegar
birst niðurstöður tveggja stórra rannsókna, sem
greinir á um hvort LAF beri með sér aukna
áhættu fyrir einstakling að fá blóðsegareka til
heila (18, 19).
Tvö af systkinunum, sem hér um ræðir,
hljóta samkvæmt skilgreiningu greininguna
góðkynja gáttatif, enda hefur ekki fundist
hjá þeim hjartasjúkdómur né önnur þekkt
orsök hjartsláttaróreglunnar. Yngsti
bróðirinn greindist með gáttatif fyrstur
systkinanna. Þá var hann með nokkuð
greinileg merki hjartavöðvabólgu í kjölfar efri
loftvegasýkingar, mæði, hjartsláttartruflun,
stækkaðan hjartaskugga á röntgenmynd og
ósértækar ST- og T-breytingar á hjartalínuriti.
Vitað er að bólgusjúkdómar í vöðvalagi
og gollurshúsi hjartans valda gáttatifi og
fleiri hjartsláttartruflunum, þó að sjaldnast
verði þær viðvarandi (6, 21). Sumir telja,
að gollurshússbólga ein valdi ekki tmflun á
hjartslætti (22, 23). Samfara veirusýkingu í
gollurshúsi nær bólga oft í vöðvalagið enda
eru þessi tvö lög gjaman bæði undirlögð, ef
annað sýkist og því oft talað um hjarta-og
gollursbólgu (myopericarditis) (24).
Hjartavöðvabólga er erfið í greiningu og
orsök hennar finnst fremur sjaldan. Enda
þótt hún geti verið alvarlegur sjúkdómur hjá
sumurn aldurshópum, er slík bólga stundum
einkennalítil hjá unglingum og ungu fólki
(24,25,29). Þá getur ógreind hjartavöðvabólga
orsakað hjartsláttaróreglu í að því er virðist
heilbrigðu hjarta. (26).
Hjartavöðvabólga gengur yfirleitt yfir án