Læknablaðið - 15.05.1990, Síða 35

LÆKNABLAÐIÐ
255
greiningu en verstar horfur hafa þau böm
sem fá einkenni alnæmis á fyrsta aldursári, fá
pneumocystis lungnasýkingu og hafa einkenni
frá miðtaugakerfi. Bestar horfur hafa hins
vegar börn sem greinast með alnæmi eftir
fyrsta aldursárið og fá L.I.P. Þau geta lifað í
nokkur ár eftir greiningu (7,34). Þó talið sé,
að öll böm sem smituð eru af HIV muni síðar
meir fá alnæmi má vel vera, að meðgöngutími
veirunnar sé í mörgum tilvikum lengri en
álitið hefur verið (39).
GREINING
Eitt helsta vandamál í rannsóknum á
HIV sýkingu hjá börnum er greining
einkennalausra, sýktra nýbura. Astæðan er
sú, að mótefni (IgG) gegn veirunni sem flust
hafa á óvirkan hátt frá móðurinni yfir í bamið
geta greinst í blóði þess allt að 15 mánuðum
eftir fæðingu hvort sem það er sýkt eða ekki
(26,40). Þess vegna er ekki unnt að greina
sýkinguna í einkennalausu bami yngra en 15
mánaða með mótefnamælingum einum saman
(26).
Breyting IgG mótefnamynsturs með Westem
blot prófi á fyrstu mánuðum eftir fæðingu er
hins vegar sterk vísbending um að bamið sé
sýkt (39).
HIV-IgM mótefnamæling til greiningar
á meðfæddri HIV sýkingu er á þessari
stundu ekki talin vænleg þar sem mörg
HIV sýktra bama geta ekki myndað IgM
mótefni (41). Vænlegasta rannsóknaraðferðin
til að greina HIV sýkingu hjá þessum
aldurshópi er nú talin erfðamögnun
(polymerase chain reaction). Þessi aðferð
greinir kjamasýrusamsetningu (DNA eða
RNA) veirunnar í blóði eða vefjasýni og er
einstaklega næm þó sérhæfi og forspárgildi
sé ekki fullrannsakað enn (21). Líklegt er,
að þetta próf muni valda byltingu í greiningu
veirusjúkdóma almennt á næstu árum.
Ræktun á HIV og greining á p24 mótefnavaka
í blóði ungbama em mjög sérhæf próf, en hins
vegar er næmi þeirra hjá þessum aldurshópi
óþekkt. Böm eldri en 15 mánaða gömul eru
greind með HIV sýkingu á sama hátt og
fullorðnir þ.e. með jákvæðu mótefnaprófi
(ELISA og Westem blot) (26). Þó ber að
hafa í huga, að neikvætt HIV mótefnapróf
jafngildir ekki því, að bamið sé ekki sýkt.
Dæmi eru um, að böm hafi misst HIV
mótefnin á fyrsta til öðm ári eftir fæðingu en
fengið einkenni alnæmis nokkrum árum síðar
(21,22). Því ætti að leitast við, að staðfesta
sýkinguna með ræktun eða erfðamögnun hjá
öllum einstaklingum sem grunaðir eru um
HIV smit jafnvel þó HIV mótefnapróf sé
neikvætt.
Þar sem einkenni HIV sýkingar í bömum eru
oft mjög ósérhæf ættu læknar að leiða hugann
að þessari sýkingu er þeir fást við böm með
vanþrif, afturför í andlegum og líkamlegum
þroska, endurteknar alvarlegar bakteríu-
og/eða aðrar óvenjulegar sýkingar. Menn
ættu að varast að láta útlit eða þjóðfélagsstöðu
foreldra stjóma ákvörðunum sínum varðandi
hugsanlega greiningu þessa sjúkdóms.
MEÐFERÐ
Meðferð er í grófum dráttum tvenns konar.
í fyrsta lagi gegn HIV og í öðru lagi gegn
fylgikvillum HIV sýkingarinnar.
Vænlegast gegn veirunni sjálfri er
lyfjameðferð með zidovudine (AZT). AZT er
núkleósíð efnasamband, sem hindrar starfsemi
hvatans »reverse transscriptase« og stöðvar
þannig fjölgun veirunnar (42). Rannsóknir
á bömum með alnæmi hafa sýnt að AZT
bætir klínískt ástand þeirra, einkum bama með
vanþrif, afturför í þroska og almenna vanlíðan
(43). Hins vegar er bati þessi ekki varanlegur
auk þess sem aukaverkanir af AZT em mjög
algengar (44). Áætlað er að hefja rannsóknir
á notkun AZT hjá HIV sýktum vanfærum
konum og hjá nýburum þeirra til að reyna að
koma í veg fyrir alnæmi síðar meir.
Rannsóknir standa nú yfir á gildi annarra
núkleósíð efnasambanda þar á meðal ddl
(dideoxyinosine) og ddC (dideoxycytidine)
til að ráða niðurlögum veirunnar (42).
Önnur lyf t.d. CD4 bindirofi (blokkari) sem
hindrar bindingu veirunnar við CD4 viðtaka
á frumuyfirborði hafa ekki verið reynd enn
hjá bömum. Þar sem ekkert lyf hefur eitt
og sér getað ráðið niðurlögum veirunnar
eru vonir bundnar við að tvö eða fleiri lyf
gefin sameiginlega muni gefa betri árangur.
Rannsóknir standa nú yfir á slíkri meðferð
bæði hjá bömum og fullorðnum. Bólusetning
gegn HIV hefur valdið vonbrigðum í
dýratilraunum og á langt í land með ná
útbreiðslu í meðferðarskyni (45).