Læknablaðið - 15.09.1990, Blaðsíða 6

326
LÆKNABLAÐIÐ
sem ekki hafði stundað búskap, voru gerðar
með því að reikna áhættuhlutfall samkvæmt
kí-kvaðrat prófi.
NIÐURSTÖÐUR
Athugaðar voru lungnamyndir 852 sjúklinga
og reyndust 233 uppfylla fyrrgreinda
skilgreiningu um lungnaþembu. Aflað
var upplýsinga um reykingasögu hjá
öllum sjúklingum en hjá fimm þeirra voru
upplýsingar um öndunarpróf ófullnægjandi
og verða þeir því ekki taldir með í
niðurstöðum. Þannig töldust 228 sjúklingar
hafa lungnaþembu og sýnir tafla 1 hvemig
þeir skiptast eftir atvinnusögu, reykingasögu,
kyni, aldri og niðurstöðum úr blástursprófum.
Niðurstöðutölur blástursprófa og TLC em
skráðar sem hundraðstala af meðaltali
raungilda hópanna á móti áætluðu meðaltali
fyrir hvem hóp fyrir sig. Auk þess er skráð
meðaltalið af hlutfallinu FEVl/FVC fyrir
hvem hóp.
í töflu 2 má sjá hvemig hópurinn skiptist eftir
búskaparsögu. Bændur og þeir er stundað
höfðu búskap um einhvem tíma reyndust vera
69, en fólk er aldrei hafði stundað búskap var
í meirihluta eða 159. Tafla 3 sýnir skiptingu
hópsins eftir reykingasögu, 39 höfðu aldrei
reykt en 189 reyktu eða höfðu reykt.
Töflur 4 og 5 sýna niðurstöður blástursprófa
hjá annarsvegar þeim er hafa stundað búskap
og hinsvegar þeim er aldrei hafa stundað
búskap.
í töflu 2 kemur fram að meðal þeirra er hafa
stundað búskap hafa 58% sögu um reykingar
en 94% þeirra sem aldrei vom við búskap
(P >0.001). Ekki er sjáanlegur marktækur
munur á blástursprófum eða TLC mælingum
þessara hópa. TLC mælingar vom gerðar hjá
220 manns og vom í öllum tilfellum nema níu
á bilinu 100-150% miðað við viðmiðunargildi.
Ýmsar ástæður gætu valdið því að TLC var
lægra en viðmiðunargildi, þrátt fyrir að þessir
sjúklingar hefðu lungnaþembu. Einn sjúklingur
til dæmis var með háa þindarstöðu hægra
megin sem olli því að mælt TLC gildi var 8%
lægra en viðmiðunargildi, og annar sjúklingur
var með brjósthimnubreytingar sem líklega
ollu 5% lægra gildi en viðmiðunargildi.
I töflu 1 er sýndur fjöldi þeirra sem aldrei
hafa reykt, og fjölda reykingamanna og þeirra
sem hætt hafa að reykja skipt niður eftir því
hvort þeir hafa stundað búskap eða ekki.
Ahættuhlutfallið fyrir þá sem aldrei hafa reykt
en stundað búskap er 10,8 miðað við þá sem
hvorki hafa reykt né stundað búskap. Neðri
öryggismörkin á áhættuhlutfallinu eru 5,3
og efri öryggismörkin 22,0, og niðurstöður
tölfræðilega marktækar á 0,1% stigi. Með
öðrum orðum: Þeir sem hafa stundað búskap
og aldrei reykt eru í nær ellefu sinnum meiri
hættu að fá röntgeneinkenni um lungnaþembu
en þeir sem ekki hafa stundað búskap og
aldrei reykt.
UMRÆÐA
Vífilsstaðaspítali tekur við sjúklingum
hvaðanæva af landinu. I þessum hópi
höfðu 30,3% stundað búskap. Samkvæmt
upplýsingum frá Lífeyrissjóði bænda starfa
um 8500 manns beint við kvikfjárrækt. Miðað
við þær tölur er ljóst að óvenjulega hátt
hlutfall sjúklinganna er fólk sem hefur stundað
búskap.
Einnig er athyglisvert að meðal þess hluta
rannsóknarhópsins sem stundað hefur búskap
er reykingatíðnin einungis 58% miðað við
94% hjá hinum sem ekki hafa stundað búskap.
Samkvæmt niðurstöðum Hjartavemdar á
reykingavenjum íslenskra karla og kvenna
á árunum 1968-1976 var reykingatíðni
karla á aldrinum 41-61 ára á bilinu 46,0-
70,9% og meðal kvenna á aldrinum 34-61
árs á bilinu 37,1-47,2% og fór reykingatíðni
almennt minnkandi með aldri (4,5). í þeirri
rannsókn ná gögn þó fyrst og fremst yfir íbúa
á Reykjavíkursvæðinu, sem reikna má með að
lítið hafi stundað búskap.
Virðist því sem sjúklingar með
röntgeneinkenni um lungnaþembu séu
að stærstum hluta reykingafólk. Einnig
kemur í ljós að fólk sem hefur stundað
búskap hefur miklu lægri reykingatíðni
en hinir. Er því ljóst, að meðal sjúklinga
með röntgeneinkenni um lungnaþembu
sem leggjast inn á Vífilsstaðaspítala er ekki
eingöngu reykingafólk, heldur einnig fólk
er hefur stundað búskap og hefur mun lægri
reykingatíðni.
Þessar niðurstöður benda til þess að bændur
fái röntgeneinkenni um lungnaþembu án þess
að reykja og styður tvennt þessa niðurstöðu.
Annarsvegar óeðlilega hátt hlutfall bænda í
þessum hópi og hinsvegar að tíðni reykinga