Læknablaðið - 15.09.1990, Blaðsíða 22

340
LÆKNABLAÐIÐ
hendi þau verkefni, sem hann tekur að sér. Til
að árétta mikilvægi þessa er í 1. mgr. 9. gr.
læknalaganna nr. 53 frá 19. maí 1988 kveðið
á um að lækni beri að sinna störfum sínum af
árvekni og trúmennsku, halda við þekkingu
sinni og fara nákvæmlega eftir henni.
Þá er ennfremur brýnt að læknir framkvæmi
það í störfum sínum, sem einungis teljist vera
læknisfræðilega rétt og forsvaranlegt. Sé út af
því brugðið kann það að stafa af gáleysi, sem
metið verði sem saknæm háttsemi og getur
leitt til skaðabótaskyldu, ef tjón hefur hlotist
af (4). Skal nú drepið á fáein lögfræðileg
sjónarmið, sem þannig kunna að koma upp
í læknisstörfum.
II. 2. Rannsóknir
Þegar um er að ræða rannsóknir á sjúklingi
er talið eðlilegt að gera tiltölulega strangar
kröfur til árvekni hjá lækni, þannig að hann
framkvæmi eins ítarlegar rannsóknir og
kostur er, leiti aðstoðar sérfræðimenntaðra
starfsbræðra sinna sé þess þörf og noti
nauðsynleg rannsóknatæki. Engu að síður
verður að gæta þess að rannsóknir valdi ekki
óþarfa fjárútlátum, hvorki hjá sjúklingi né
öðrum, sem greiða skulu lækniskostnað. Hér
má geta um fáeina norska dóma. I fyrsta
lagi eru tveir dómar þar sem læknar voru
dæmdir bótaskyldir fyrir að hafa vanrækt að
framkvæma nauðsynlegar rannsóknir. 1 dómi
frá 1938 (RG 1938, 717) var læknir dæmdur
bótaskyldur fyrir að sjúklingur með flís í auga
var ekki rannsakaður með röntgentækjum. Að
þessari niðurstöðu var komist eftir að sérfróðir
meðdómendur höfðu talið að læknirinn hefði
átt að framkvæma slíka rannsókn. I dómi frá
1981 (RG 1981, 655) var læknir sömuleiðis
dæmdur bótaskyldur. Upphandleggur á 10
ára dreng hafði brotnað, en vegna ónógrar
rannsóknar leiddu meiðslin til varanlegrar
örorku, þar sem ekki hafði verið hugað að
því að slagæð hafði einnig skaddast. í tveimur
öðrum dómum var spuming um forsvaranlegar
rannsóknaaðferðir. í fyrri dóminum (Rt. 1981,
728) voru málsatvik þau, að 11 ára drengur
varð fyrir taugaskaða, er hann gekkst undir
rannsókn á sogæðakerfi. Við rannsóknina hafði
verið beitt staðdeyfingu en ekki svæfingu. 1
dómi Hæstaréttar Noregs var deyfingaraðferð
sú sem notuð var ekki talin óforsvaranleg og
læknir því sýknaður af skaðabótakröfum. Þá er
rétt að nefna einn dóm frá árinu 1980 (Oslo
byrett 18.12.1980). Við athugun á lungum
sjúklings var beitt nálarstunguaðferð, sem
leiddi til þess að sjúklingurinn lamaðist fyrir
neðan brjóst. Þessi aðferð var mikið notuð og
ekki talin hafa mikla hættu í för með sér. Hún
var því talin forsvaranleg og skaðabótakrafa
því ekki viðurkennd.
II. 3. Sjúkdómsgreining
Þegar rannsókn er lokið er komið að því
að sjúkdómsgreina sjúkling. Þá kunna að
koma upp lagaleg vandamál einkum varðandi
ábyrgð vegna rangrar sjúkdómsgreiningar.
Við mat á sök kann að vera nauðsynlegt að
svara þeirri spumingu hvemig hefði gegn og
skynsamur læknir sjúkdómsgreint viðkomandi
sjúkling miðað við þær upplýsingar um
sjúkdómsástand sem fyrir hendi eru og
eðlilegt er að afla. í þessu sambandi má nefna
íslenskan Hæstaréttardóm frá árinu 1983
(Hrd. 1983, 44). Kona leitaði til slysadeiidar
Borgarspítalans 23. febrúar 1972 vegna þrauta
í fingrum vinstri handar. Læknir, sem skoðaði
hana, taldi hana vera með ígerð í löngutöng
vegna flísar. Stungið var í fingurinn, en
einungis kom út blóð. Samkvæmt sjúkraskrá
var henni sagt að koma aftur til skoðunar
25. febrúar. Það gerði hún ekki, en kvaðst
vera viðþolslaus í hendinni eftir aðgerðina
á slysadeild. Leitaði hún af þeim sökum til
lækna á hverjum degi uns hún var lögð inn
á Landspítalann 28. febrúar. Þar kom í Ijós
blóðrásartruflun í aðalslagæð vinstri handlims
og af því hlaust varanlegt drep í fremstu
kjúkum fjögurra fingra vinstri handar. Konan
krafði borgarsjóð Reykjavíkur um skaðabætur
vegna mistaka við sjúkdómsgreiningu á
slysadeild. Ekki þótti sannað, að konan hefði
haft greinileg einkenni, sem bentu til þess
sjúkdóms er raunverulega þjáði hana. Ekki
var heldur talið að sjúkdómurinn hefði fundist
þótt röntgenmynd hefði verið tekin. Þá var
heldur ekki álitið að læknismeðferð, sem
konan hlaut á Borgarspítalanum, hefði haft
skaðleg áhrif, enda var lagt til grundvallar að
hún átti að koma til eftirlits tveimur dögum
síðar. Borgarsjóður var því sýknaður.
II. 4. Val á lœknismeðferð - samþykki
Þegar læknir stendur frammi fyrir því að
velja meðferð fyrir sjúkling verður hann að
velja þá meðferð, sem sjúklingi er fyrir bestu