Læknablaðið - 15.09.1990, Blaðsíða 46

364
LÆKNABLAÐIÐ
Hann setti fljótlega upp eigin rannsóknastofu
sem annaðist meinefnarannsóknir fyrir
starfandi lækna og einnig um árabil fyrir
sjúkrahúsin tvö í Reykjavík. Hann kenndi
læknastúdentum einföldustu blóðmeina-
og meinefnafræðimælingar, enda féll það
í hlut kandídata að aðstoða verulega við
blóðrannsóknir á sjúkrahúsunum, þar til
meinatæknastéttinni fór að vaxa fiskur um
hrygg. Haustið 1957 var kennsluembætti Jóns
skipt og Davíð Davíðsson tók við kennslu
í lífefna- og lífeðlisfræði og kenndi Jón
eingöngu líffærafræði eftir það.
Hér á eftir fylgir viðtal við Jón Steffensen
sem varpar ljósi á þátt hans í uppbyggingu
meinefnafræðirannsókna hérlendis, þótt
það hafi aðeins verið hliðargrein í hinu
umfangsmikla lífsstarfi þessa atorkusama
manns.
- Þú hófst nám í læknadeild 1924, hvernig
var kennslu í fyrsta hluta háttað þá ?
Efnafræðin var sérstakt fag í upphafsnáminu
hér og Trausti Olafsson kenndi þegar ég
byrjaði, en áður hafði Asgeir Torfason
efnafræðingur kennt hana við Læknaskólann
og síðan læknadeild, en hann lést ungur
árið 1916. Fyrsta árið var þetta svo að segja
eingöngu óorganísk kemí. í verklegu fengum
við prufupoka með blöndu af alls konar
óorganískum efnum og áttum að greina hvaða
efni voru í honum. Trausti hafði aðstöðu í
Búnaðarfélagshúsinu og við vorum þar, en
eiginlega það eina sem maður hafði gagn af
var títrering á sýru og basa.
Þegar ég innritaðist í læknadeild var
Guðmundur Hannesson í anatómíunni, ásamt
hýgíenu, og hana kenndi hann alltaf en greip
auk þess inn í ýmis fög.
Á þessum tíma var engin sérstök bíókemía
kennd við deildina, hún kom inn í fýsíólógíu
og það var eitt fag, ein einkunn. Þegar ég kom
seinna út'til Hafnar í framhaldsnám, þá var
þar fyrsti eiginlegi prófessorinn í bíókemíu.
Það var Ege sem varð prófessor 1928. Það var
um þetta leyti sem bíókemía varð sérstakt fag
en fram að því hafði hún bara verið hluti af
fýsíólógíu en var nú kölluð fýsíólógísk kemía.
- Hver kenndi þér þá fýsíólógíu hér
heima ?
Það var Gunnlaugur Claessen. Hann var
aukakennari í því fagi en seinni veturinn
tók Guðmundur Hannesson það að sér. Á
þeim tíma voru menn ekki svo sérhæfðir. Þeir
urðu að kenna margt. Guðmundur Hannesson
hafði aldrei verið í fýsíólógíu og hafði ekki
kennt hana áður, en hann var með hana seinni
veturinn sem ég var í skólanum og hélt þeirri
kennslu síðan með anatómíunni til 1937, eða í
12 ár.
- Hvaða kennslubækur voru helst notaðar á
þessum tíma ?
I fýsíólógíu var það ensk bók, Halliburton’s
Handbook of Physiology. í henni var talsvert
af kemískri fýsíólógíu, það sem félli núna
undir bíókemíu eða lífefnafræði. Hún var
kennd hér í mörg ár eða þangað til ég fór
að kenna 1937. En þá fór ég að kenna þýska
bók í bíókemíu. Það var skammgóður vermir
vegna þess að Þýskaland lokaðist þegar
stríðið byrjaði og þá var ekki hægt að fá
neinar þýskar bækur, svo ég varð að leggja
hana niður og nota þess í stað enska bók í
bíókemíu eftir Howell.
- En í fýsíólógíu ?
Fyrir stríð notaði ég fyrst þýska fýsíólógíu
með bíókemíu, en þegar þær fengust ekki
Mynd 1. Leitz Wetzlar smásjá sem notuö var í
Laugarnesspítala frá stofnun hans 1898. Nú á
Nesstofusafni. (Safnnr.: NS-383) (Allar myndir meö
greininni eru teknar af Jóhannesi Long.)