Læknablaðið - 15.09.1990, Blaðsíða 39

LÆKNABLAÐIÐ 1990; 76: 357-61
357
Guðmundur I. Sverrisson, Helgi Kristbjarnarson
KÖNNUN Á SVEFNHÁTTUM ÍSLENSKRA
BARNA
INNGANGUR
Hér á landi og annars staðar hefur lengi
verið talið að hæfiiegur svefn væri bömum
mikilvægur til vaxtar og þroska. Það er þvf
merkilegt hve lítið er vitað um raunverulegar
svefnvenjur barna og breytileika þeirra meðal
hinna ýmsu þjóða (1). Itarlegustu rannsóknir
hingað til á svefnvenjum barna hafa verið
gerðar í Svíþjóð (2), en einnig hafa verið
gerðar kannanir í Bandaríkjunum (3,4), Sviss
(5) og víðar (6). I því skyni að fræðast nánar
um svefnvenjur barna hér á landi var gerð
könnun á vegum geðdeildar Landspítalans,
þar sem forráðamenn 600 barna fengu senda
spurningalista um svefnvenjur barna sinna og
voru einnig beðnir að halda svefnskrá. Enn
fremur voru 350 unglingum 13-20 ára sendir
svipaðir listar til útfyllingar.
AÐFERÐIR
Valið var úrtak 600 bama á aldrinum 1-12
ára með slembiúrtaki úr þjóðskrá. Könnunin
fór fram veturinn 1985 og bárust flest svörin
í febrúar þegar skólastarf var með eðlilegum
hætti. Spumingalisti og svefnskrá voru send
forráðamanni barnsins í pósti. Einnig voru
send bréf til 350 unglinga á aldrinum 12-20
ára og voru þeir valdir á sama hátt. Síðan
var sent eitt ítrekunarbréf til þeirra sem ekki
svöruðu.
Á spumingalistanum voru 24 spurningar sem
flestum var hægt að svara með því að merkja
við einn af valkostunum »aldrei«, »sjaldan«,
»stundum« eða »oft«. Spurningamar í
listanum fjölluðu um hvort barnið svæfi á
daginn, hvort erfitt væri að koma því í rúmið,
hvort erfitt væri að vekja það á morgnana,
Frá geðdeild Landspitalans. Fyrirspurnir, bréfaskipti: Helgi
Kristbjarnarson.
Tafla I. Taflan sýnir svarhlutfall könnunarinnar.
Börn Unglingar
Sent út 600 350
Nýtanleg svör 426 245
Svarhlutfall 71,0% 70,0%
hvort það vaknaði snemma, hryti, gnísti
tönnum, talaði í svefni, ræki upp óp í svefni,
pissaði undir eða svitnaði í svefni. Spurt var
hvort bamið horfði mikið á myndbönd, hvort
mikill hávaði væri í umhverfi, hvort bamið
svæfi eitt í herbergi og um líðan bamsins
á kvöldin og morgnana. Einnig var spurt
um háttatíma bamsins miðað við háttatíma
foreldra.
Svefnskrá geðdeildar Landspítalans var
notuð, þessari svefnskrá hefur áður verið
lýst (7), en hún er blað sem hægt er að
merkja á svefntíma hverrar nætur í eina
viku. Niðurstöðumar eru síðan lesnar beint
inn á tölvu. Gagnavinnsla fór fram á þann
hátt að niðurstöður úr spumingalistum og
svefnskrám voru færðar í eina skrá sem síðan
var sundurgreind með staðtöluforritunum
SPSS-PC og StatViewII.
NIÐURSTÖÐUR
Svarhlutfall var eins og t’ram kemur í töflu I.
Skipting milli drengja og stúlkna var nokkuð
jöfn, 52,2% svaranna var frá drengjum og
47,8% frá stúlkum. Dreifing í aldurshópum
var einnig viðunandi. Minnsti árgangshópurinn
var 27 en sá stærsti 43 einstaklingar. Ekkert
samband var milli svarhlutfalls og aldurs.
Svefntími. Við útreikninga á svefntíma var
gögnum frá foreldrum barna 12 ára og yngri
slegið saman við upplýsingar frá unglingunum
sjálfum þótt þar sé nokkur aðferðafræðilegur
munur á, en ekki kemur fram nein veruleg