Læknablaðið - 15.09.1990, Blaðsíða 17

LÆKNABLAÐIÐ 1990; 76: 335-7
335
Baldur Tumi Baldursson
UPPHENGING Á AFTURSVEIGÐU LEGI
VEGNA SÁRSAUKA VIÐ SAMFARIR
Aögeröir framkvæmdar á Sjúkrahúsi
Akraness 1983 til 1985
INNGANGUR
Innri sársauki við samfarir (dyspareunia)
er algeng kvörtun hjá konum sem Ieita til
kvensjúkdómalækna. Með innri sársauka er
átt við sársauka í kviði og grindarholi sem
kemur við eða strax á eftir samförum.
Innri sársauki við samfarir er sameiginlegt
einkenni margra sjúkdóma. Oft valda
því eftirköst sýkinga í innri kynfærum
og grindarholi svo og legslímuvilla
(endometriosis) (1), blóðríki í grindarholi
(pelvic congestion) (2) og fleira. Stundum
finnst engin líffærafræðileg orsök. Aftursveigt
leg er einnig talið geta orsakað sársauka við
samfarir (1), en er annars algengt fyrirbæri og
yfirleitt meinlaust eða eðlilegt.
í þessari grein er fjallað um rannsókn sem
höfundur gerði á árangri aðgerðar sem nefnist
upphenging á legi (ventrisuspensio uteri), hjá
konum sem höfðu verki og sársauka, sem talið
var að rekja mætti til aftursveigðs legs.
Höfundi er ekki kunnugt um, að áður hafi
verið ritað um árangur slíkra aðgerða hér á
landi.
EFNIVIÐUR OG AÐFERÐIR
Á árunum 1983 til 1985 framkvæmdi
sami kvensjúkdómalæknir upphengingu á
legi hjá 44 konum á Sjúkrahúsi Akraness.
Sömu aðferð var beitt við allar aðgerðimar,
svokallaðri upphengingu á legi að hætti
Ohlshausen (3), og var aðgerðin framkvæmd
í gegnum lftinn kviðskurð (Pfannenstiel) (3).
Sterkur silkisaumur var festur í sívalaband
legs (ligamentum teres uteri) báðum megin
um það bil tvo sm frá leghomi og þau saumuð
við fell (fascia) beins kviðvöðva og legið
þannig bundið fram. Lífhimnan framan á
Frá Sjúkrahúsi Akraness. Lykilorö: Dyspareunia,
retroflection of the uterus, ventrisuspension of the uterus.
leginu var særð á tveimur stöðum á svæði um
það bil fimm mm í þvermál. Ef eggjastokkur
virtist geta verið valdur að einkennum
konunnar með legu sinni í endaþarms- og
legkvos (excavatio rectouterina) var honum
lyft upp. Opum sem mynduðust við aðgerðina
og virtust geta skapað þarmaklemmu var
lokað. Samvextir vom losaðir ef ástæða þótti
til. Þótt upphenging að hætti Ohlshausen
sé upphaflega ekki hugsuð fyrir konur sem
eiga eftir að ganga með bam (3), gerir smæð
sáranna á leginu og lengd saumanna frá
leghominu það að verkum, að sú frábending
er ekki fyrir hendi með ofangreindri aðferð.
Til þess að athuga árangur aðgerðarinnar
var farið yfir sjúkraskýrslur ofangreindra
fjörtíu og fjögurra kvenna. Ur voru valdar
konur, þar sem aðalmarkmið aðgerðar var
að gera upphengingu á legi og reyndust
þær 38 talsins. Þeim tilfellum var sleppt,
þar sem upphengingin var tiltölulega lítill
hluti af mikilli samvaxtaskurðaðgerð. Þar
voru yfirleitt fleiri en tvö líffæri samföst og
upphenging gerð í lok aðgerðar til að reyna að
forðast að leg og hliðarlíffæri yxu föst niður í
endaþarms- ög legkvos. Einhverjir samvextir
komu samt fyrir í mörgum aðgerðum og voru
aðgerðimar flokkaðar niður á eftirfarandi hátt:
Fyrsta stig taldist er engir samvextir sáust,
annað stig ef fínir samvaxtastrengir voru til
staðar sem mátti greiða í sundur með fingri og
allt sem var talið meira en annað stig taldist
þriðja stig.
Þegar búið var að vinna úr sjúkraskrám
var ofangreindum hópi kvenna sendur
spumingalisti einu til þremur árum eftir
aðgerð og var um fjölvalsspumingar að ræða.
Þar sem þurfti að lýsa mismunandi stigum
verkja til dæmis sársauka við samfarir, voru
valkostimir: Enginn, lítill, miðlungs- og
mikill verkur. I fyrmefndu dæmi var lítill
verkur skilgreindur sem verkur sem litlu