Læknablaðið - 15.11.1990, Qupperneq 51

LÆKNABLAÐIÐ
471
RISTILSPEGLANIR Á NORÐURLANDI. UPPGJÖR
860 RISTILSPEGLANA Á FSA
N.J. Cariglia. Fjórðungssjúkrahúsið á Akureyri.
Yfirlit yfir ristilspeglanir á FSA. Á tæpum níu árum
voru gerðar 860 ristilspeglanir af sama sérfræðingi.
Helstu ábendingar voru duldar eða ferskar blæðingar
frá meltingarvegi (27%) og óútskýrðir kviðverkir (19%).
Algengasta niðurstaðan var sepi (polyp) (24%). Alls voru
311 separ fjarlægðir. I aðeins einni slíkri sepatöku urðu
eftirköst (blæðing sem krafðist skurðaðgerðar). Þrjátíu
og fjögur krabbamein greindust fyrir utan 10 illkynja
sepa, sem fjarlægðir voru í spegluninni. Tvöfalt fleiri
krabbamein í ristli greidust miðað við undangengin níu
ár og um 50% fækkun var á röntgenrannsókn á ristli með
skuggaefni.
ALGENGI COELIAC DISEASE (GLUTENÓÞOLS) í
FULLORÐNUM Á NORÐURLANDI
N.J. Cariglia. Fjórðungssjúkrahúsið á Akureyri.
Á tímabilinu 1982 - 1989 greindust 12 tilfelli af
glutenóþoli hjá sjúklingum 15 ára og eldri. I þeim
aldurshópi eru 13.800 íbúar upptökusvæðisins.
Algengi í þessum aldurshópi reiknast því 8,7/104
íbúa (1/1150). Algengi í aldurshópnum 15-55 ára
er 11,6/104 íbúa (1/860). Vefjasýni hjá þessum 12
sjúklingum sem og samanburðarsýni voru öll fengin við
maga/skeifugamarspeglun. Engum tilfellum af dermatitis
herpetifomiis er lýst né heldur fannst nokkuð samræmi
í óeðlilegum rannsóknariðurstöðum þessara sjúklinga.
Engu tilfelli er lýst í aldurshópnum yfir 55 ára (3400
íbúar). Niðurstöðumar samræmast í meginatriðum útkomu
annarra evrópskra rannsókna. nema hvað athygli vekur að
sjúkdómurinn hefur ekki fundist í fólki eldra en 55 ára á
þessu svæði.
FYLGJA EINKENNI UM MALABSORBTION
HÁUM STYRK MÓTEFNA GEGN GLÍADÍNI HJÁ
FULLORÐNUM?
Jón Atli Árnason, Hallgrímur Guðjónsson, Jóna
Freysdóttir, Ingileif Jónsdóttir, Helgi Valdimarsson.
Rannsóknastofa í ónæmisfræði, lyflækningadeild
Landspítala.
Glíadín er hluti af gluteni, próteini sem finnst í ýmsum
komtegundum, meðal annars hveiti. Mæld voru IgA
og IgG mótefni gegn glíadíni hjá 200 einstaklingum
30-50 ára sem valdir voru af handahófi úr þjóðskrá.
Þeim 32 sem mældust með hæstu gildin var, ásamt
20 einstaklingum án mótefna, boðin þátttaka í frekari
rannsókn. Alls þáðu 48 boðið. Rannsóknin fólst í
svörum við spumingalista, þar sem könnuð voru ýmis
heilsufarsatriði, læknisskoðum, blóð- og þvagrannsókn.
Hvorki þátttakendur né þeir læknar sem skráðu og mátu
niðurstöðumar vissu um niðurstöður mótefnamælinganna.
Niðurgangsköst voru marktækt tíðari hjá þeim sem
höfðu glíadínmótefni (p=,03) og fylgni var milli IgA og
krónískrar þreytu (p=,0037). Þeir höfðu einnig merki um
minni jámbirgðir, með minni transferrinmettun (p=,01),
lægra MCV og MHC. Fólinsýra í sermi var einnig
marktækt minni hjá þeim sem höfðu IgA glíadínmótefni.
Þegar allar niðurstöður voru metnar í heild, töldust 15 af
48 þátttakendum hafa einkenni og rannsóknamiðurstöður
sem gætu samrýmst glutenóþoli (gluten sensitive
enteropathy). Fjórtán þeirra höfðu glíadínmótefni
(p=.013). Einkenni sem ekki hafa verið tengd glutenóþoli
voru álíka algeng í báðum hópum, að því undanskildu að
slæmur höfuðverkur var algengari hjá þeim sem höfðu
glíadínmótefni.
Þessar niðurstöður benda til að mótefnum gegn glíadíni
geti fylgt væg malabsorbtion. Aukning á glíadínmótefnum
réttlætir því frekari rannsókn með immunohistológískri
athugun á gamasýnum þó dæmigerð einkenni glutenóþols
vanti.
TÍÐNI SJÚKLEIKA AF VÖLDUM SÁRA í MAGA
OG SKEIFUGÖRN MEÐAL ÍSLENDINGA 1968 OG
1984. FARALDSFRÆÐILEG RANNSÓKN
Hans Jakob Beck, Bjarni Þjóðleifsson, Helgi
Sigvaldason, Ólafur Ólafsson. Landlæknisembættið,
Ivflækningadeild Landspítala.
Inngangur: Meðferð á sárum í maga og skeifugöm
hefur tekið gagngerum breytingum síðastliðin 10-15 ár.
I þessari rannsókn er reynt að meta sjúkleika af völdum
meltingarsára fyrir og eftir að H2 blokkar voru teknir
í notkun. Cimetidin var fyrst notað á íslandi 1976 og
ranitidin um 1980.
Aðferðir: Stuðst er við efnivið úr hóprannsókn
Hjartavemdar. Tilviljunarúrtak úr þjóðskrá (5218 karlar
og 5421 kona á aldrinum 34-61 árs, á árunum 1968 til
1984) var tekið til skoðunar þar sem spurt var hvort sár í
maga eða skeifugöm hefði leitt til: 1) viðtals við lækni
2) innlagnar á spítala eða 3) skurðaðgerðar. Einnig er
athuguð gigtar- og verkjalyfjanotkun hópanna.
Niíiurstööur:
Aldurs- og Viötal viö Innlögn á Skurö-
kynflokkun lækni sjúkrahús aögerö
Karlar 34-44
1968: ............... 70 9% 41 5% 12 1,5%
1984: ............... 85 12% 24 3% 4 0,6%
Breyting:............ +31% -37% -64%
Karlar 46-61
1968: ............... 231 16% 150 10% 76 5,3%
1980: ............... 345 15% 198 9% 78 3,4%
Breyting:............ -7% -18% -36%
Konur 34-44
1969: .............. 28 3% 16 2,0% 4 0,5%
1984: .............. 64 8% 19 2,5% 2 0,3%
Breyting:........... +147% +28% -46%
Konur 47-61
1969: .............. 92 7% 68 5% 20 1,4%
1982: .............. 276 11% 136 6% 49 2.0%
Breyting:........... +70% +14% +39%