Læknablaðið - 15.01.1991, Blaðsíða 22

14
LÆKNABLAÐIÐ
H. influenzae stofna og flestir B. catarrhalis
stofnar (80-90%), sem hér á landi hafa greinst
undanfarin ár, /3-lactamasa (5) og eru því
ónæmir fyrir amínópenicillínum. Auk þess
hefur tíðni B. catarrhalis í öðrum rannsóknum
verið háð landsvæðum. Því eru upplýsingar
um þessi atriði sem að miðeyrnabólgu lúta
hérlendis mikilvægar og gætu haft veruleg
áhrif á lyfjaval við meðferð sjúkdómsins.
í venjulegri umönnun sjúklinga með
miðeymabólgu er ástungu á hljóðhimnu nær
aldrei beitt í upphafi til orsakagreiningar.
Á undanfömum fjórum áratugum hafa birst
allmargar athuganir á notagildi nefkoksræktana
til forsagnar um sjúkdómsvaldandi sýkla
í miðeyrnavökva hjá bömum með bráða
miðeymabólgu og hafa niðurstöður þeirra
verið mjög á reiki (rakið í (6)). Ennfremur
er notagildi þeirra Iéttvægt fundið í nýlegum
yfirlitsritum um miðeymabólgu (7,8).
Tilgangur rannsóknar þessarar var að kanna
orsakir bráðrar miðeymabólgu hérlendis og
jafnframt að meta forspárgildi ræktunar frá
nefkokssýni um sýkingarvalda í miðeyra í
rannsóknarhópnum.
EFNIVIÐUR OG AÐFERÐIR
Rannsókn þessi var hluti af tvíblindri
fjölþjóðlegri samanburðarrannsókn á gildi
amoxicillíns og lóracarbefs við meðferð
bráðrar miðeymabólgu hjá bömum og
var gerð í samvinnu við lyfjafyrirtækið
Eli Lilly & Co, Kastrup, Danmörku. Til
rannsóknarinnar völdust 159 börn (64 stúlkur
og 95 drengir) á aldrinum sex mánaða til tólf
ára (meðalaldur tvö ár) sem leituðu eða var
vísað til lækna háls-, nef- og eymadeildar
Borgarspítala á tímabilinu nóvember 1988 til
janúar 1990 vegna bráðrar miðeymabólgu.
Máttu þau ekki hafa tekið sýklalyf sfðustu þrjá
daga fyrir þátttöku í rannsókninni. Einkenni
allra urðu að vera bráð og hafa varað skemur
en 48 klst. fyrir upphaf meðferðar. Greining
var staðfest með klínískri skoðun háls-, nef-
og eyrnalæknis og byggðist á eymaverk,
rauðri og bólginni hljóðhimnu með vökva
í miðeyra, sem metinn var af ógegnsæi,
ógreinilegum kennileitum og frambungandi
lítt hreyfanlegri hljóðhimnu. Ennfremur
voru böm með brostna(r) hljóðhimnu(r)
af völdum bráðrar miðeymabólgu tekin til
rannsóknarinnar ef slíkt var talið hafa gerst
innan 12 klst. fyrir skoðun. Einn höfunda
(E. Th.) hafði umsjá með 150 af þeim 159
bömum sem þátt tóku í rannsókninni. Höfðu
flest þeirra fengið miðeymabólgu áður.
Sýni miðeyrnavökva var tekið til ræktunar
í öllum tilvikum. Var það ýmist gert eftir
ástungu á hljóðhimnu (myringotomia) ef hún
var heil, eða innst úr hlust ef hljóðhimna hafði
brostið. Stungið var á hljóðhimnu í annan
neðri fjórðunga hennar og miðeymavökvi sem
út lak tekinn á rayon strokpinna (Culturette®,
Marion Scientific, Kansas City, Missouri).
Stinga þurfti á báðum eyrum 35 bama. Engin
bakteríudrepandi efni voru sett í hlust fyrir
ástungu. Jafnframt var tekið sýni á rayon
strokpinna (Culturette®) úr nefkoki 148 bama.
Pinnanum var stungið djúpt í nefkok um nef.
Frá 11 bömum fórst fyrir að taka nefkokssýni.
Sáð var frá ræktunarpinnunum innan tveggja
klukkustunda frá komu á sýkladeild á
5% hestablóðagar, Thayer Martin agar,
MacConkey agar og á saltagar. Sýnin voru
höfð í hitaskáp við 35.5°C í 5% koldíoxíði
í 18-24 klst, auk þess sem ein blóðagarskál
var höfð í lofttæmi (anaerobic jar). Sýklar
voru greindir með venjulegum aðferðum á
sýklarannsóknadeild Borgarspítala. Næmispróf
(skífupróf) með aðferð Kirby og Bauers
(9) voru gerð á öllum sjúkdómsvaldandi
bakteríustofnum er greindust og framleiðsla
/3-lactamasa var könnuð hjá öllum H.
influenzae og B. catarrhalis stofnum með
chromogen cephalosporin prófi (Nitrocefin®,
Glaxo) eða skáiaprófi (»cross-streak« assay).
H. influenzae stofnar voru ekki greindir eftir
hjúpgerðum (serotypes). Ekki var reynt að
rækta Mycoplasma, Chlamydiae eða veirur frá
sýnunum.
»Jákvæð« strok frá nefkoki og miðeyra voru
skilgreind sem sýni er úr uxu mögulegir
sjúkdómsvaldandi sýklar. Reiknað var næmi
(sensitivity), sértæki (specificity), jákvætt og
neikvætt forspárgildi fyrir tengsl milli þessara
sýna, skv. eftirfarandi aðferð (10):
Miöeyrnasýni
Nefkokssýni jákvætt neikvætt Alls
jákvætt................ a b a + b
neikvætt............... c d c + d
Alls a + cb + d a + b + c + d